3582317062

ZARZĄDZANIE PROJEKTAMI EKONOMICZNYMI I ORGANIZACYJNYMI

ISTOTA ANALIZY PREFERENCJI

And na preferencji jest podejściem badawczym polegającym na kwafitkowaoia dbi ektów w określonej skali, czego wyrazem jest Her mdiiaważnaśd obiektów.

Analiza preferencji jaka naiądiM laiądianis, jest podejściem badawczym wykmystywaiym w diagacnie i projektowanin systemów ekonomi ornych i ngniiatyjnydL Ogóbyui edem tego podejścia jest wiekkrylfTiAia oczna agzgatowa diid^iaśdi firmy, nkiernnluiwma loówna na badania anaE tyczne i pa-ówuawezr, jfk i ua wylw rawipń wariacitirwydi. Do podstawowych meind aidiiy preferencji w lariądiaiiD stratrudnym safiesa się raugnwmie i punktację

Metoda rangowauia jest pastigiawmiem pdeg^ącym ua nstałenb ważności określonego obiektu w danym dianc; se wrgjędo na nstdkne aspekty (referencyjne. Rmgowmie slniy nszrregnwanb obiektów, aby, mtg^c na nwadze różne przesłanki i punkty widzenia, mmnabyło przeprowadzić ha dania perownawme i diagnostycznej.

Mdii da punktacji najogflniej polega na ocenie obiektów sa pomocą ponktów (w down bej skdi limb rzeczywistych). Ukierunkowali e badań w tej melndiie dotyczy następujących eh siar ów: oceny ku nąimaly stycznej, oceny ątrawdząjącej, wariantowania.

W oranie ftnmparn^rspctnej (mnktacja as nam a kwalifikacje; ważności pcHoegflnydi cbieklów (systemów, parametrów, kryteriów oceny itp.) w kmtekścśe relacji między nimi. Inną rdę pełni oceno sprtnrtbKęąra. Jest ma testem, bory służy do wy karmi a, w jakim stiąinin ustalone wymagania są respektować prxex dany system. Sbży ma np. da nstdania wynków firmy ua podstawie określonej skafi pani ar owej, co smaiemma nmnżEwić interpretację sukcesów bfa peraiek badanej jednostki grapodarciej.

Jest jeszcze bny sens punktacji w tnraibmiń. W tym (erypadkn nastijmje rów nici oczna sprawdzająca, ale jur nie o durktiTir diagnostycznym, lees nki er nu kowana na wybm racjmalnego (optymriurga) renwiąsmia projektowego. Ocenie podlegają posicegine warianty w stresie cbreśbnym przez zbiór kryteriów wyboru. Warianty podlegają selekcji se względu na ich przydatność nżytkową (fnnkcj onabość), ryzyka projektowe, wielkość korzyści ckmmicsnydi.

Zastosowania andizy preferencji w zarządzaniu strategicznym można pogrnpcrwać w następnjący spcsch:

Lzastusowana w sek tir owej matnie strategicmej: -ocena atrakcyjności sektora (liadmie szans i zagrożeń w mdhie SWOT), -ocena pozycji strategicznej i konkurencyjnej przedsiębiorstwa, -badmie jthaśri produktów i ocena konsumencka,

2.    zastnsowmia w stresie badania potencjA strategicznego przedsiębiorstwa: -mafisa zdolności rozwojowej przedsięłziestwa, -ocena zachowania się systenm (badanie mocnych i słabych stron w malhie SWOT), -malna portfelowa, -kmtróa strategiczna i system wczesnego ostrzegana,

3.    zastosowania w zakresie planowania strategicznego: -hierarchizacja celów i wybór opcji strateg$cmej, -badanie czytników otocz en a i opracowane scenar inszy, -określanie prawdnpodnhieństwa subiektywnego w jrocedorze wyhcen projektów, -kwalifikacja wariantów rozwiązań (tmn strategicznego (programów dziakdnaści, plmn biznesowego).

Zasady anafizy preferencji

Zasada hierarchiiacji - Podstawą skuteczności metod preferencyjnych jest możność miarodajnego i dostatecznie ścisłego pmaani hadmych cbiektów. Ocena, wyrażena w rangach lib (inktach, przedstawia pierwszeństwo cbiektów w kontekście sfor miłowanych celów hądź przeznaczenia dmego cłśektn i z nwz gjęd n ien iem wpływa czynników otoczenia, jakie składają się na ąrtuaję zewnętrzną Zasada relatywizacji kryteriów oceny. Oznacza tn, ie dcąi iszczą się rnuil iw ość es tulenia różnic w istotności stnsowmydi kryteriów. Wery&acja wag mnie być przeprowadź ma drogą ocen eksperckich Inb poprzez smdażei badania kwrstimminsiowe, nie zaś w spusóh arbitrdny.

Zasada dcpnszczabośd Zakłada się, że da pcszczegSnych witkaśri char ikterysty cznych istnieją określme pazicmy depnsz czai naści. Są me nazyw me wartościami progowym i stanowią Str selekcyjny, który kwfhfiknje pozytywnie bb negatywne dmy cbiekt.

Zasada odpowiedni ości pridtczeó punktowych Zasada ta erzeka a potrzebie zaebawmia odpowiedniaśd między widkcściami charakterystycznymi danego otiektn a pnnktową oceną sprawdzającą. Odpowiedtuosć ta ma wyrażać racjmabość przeficzeria wiekuiści cbmaktrr ys tyczny di stanu faktycznego i wzorca na punkty, chodzi tu bowiem o mknięcie dowolności w przefażenin na pnnkty merytorycznej oceny sprawdzającej.

Zasada obiektywizacji W cela uniknięcia (riypadkowoścż i arbitralności w ustal min r mg i punktacji powbno się stosować procedury weryfkacyjne. W szczegół naści dotyczy tn obiektywizacji istotności kryteriów oczny, d bowiem przypbrnie im cbreśbncj rangi bb przyznmie ponktów powimo być potwierdzme kompetentną oceną ekspercką, z nwzf^ędoieniem sprawdzianu statystycznego.

Sfera przygotowawcza anólny preferency

Główne składowe procesu badawczego podlegającego operacjmizacji tn: 1) cbiekt, 2) zbiór obiektów luli system, 3) widkośd charakterystyczne obiektu, 4) kryteria oceny, 5) aspekty preferencyjne, 6) procedura ailicimia wartnśd waż mej atiiektn.

Olzekt -

Jest m trabawmy jaka przedmiot badania, np. rzecz, czynni, cecha, s traktor a, system, element. W sferze gospodarczej obiektem jest przedsiębiorstwo (fk-nia), organizacja, dziedzina dziabbeśd, proces zmządzmia, produkt, cecha jabośdowa wyrobu i usbgi, rodzą zasobu. Obiektem jest również określone oddziaływanie zewnętrzne lob wewnętrzne, także ren wiązani e projektowe bb modd.

Zbiór obiektów Inb system

Aiuina preferencji opera się na klasyfikacji (typedogi) dowckiego rodzaju cbiektów, które mogą tworzyć zbicr dystrylmtywny bb kekktywny. W pierwszym przypadku chodzi o klasy Inb popy rodzajowe cbiektów, w drngżii zaś o części składowe zorganizowanych całości.

Widkośd charaktery styczne cbiektn

Są to cechy właściwe dmenm obiektowi. Mogą nżia być cechy inśdowe Inb jakośckrwe (ckredme kwmty taty wilie bfa w skti mnmabej). Widkośd charakterystyczne przyjnmją postać parametrów i funkcji empirycznych Inb tecre tyczny di (ckreślmycb na przyUad jako zmienne dynamiczne). Widkośd di* aktery styczne mogą mieć fermę opisową bfa ^sjobgicsną. W tym oitatnkn przypadku tratuje się je jako widkośd wyukowe, odpowiadające zastnsowmy m kryteriom oceny.

Kryteria oceny

Kryteria oceny tn mer nki sbżącz do przeprowadzenia badać diagnostycznych lob pełniące rełę probierzy w projektowanin, w związku z wy borem renwiązmia racj mai -nego (cptymdncga).

Aspekty porządkujące

Aspekty pcrzącknjącr spebiąją funkcję systematyzującą różnorakie obiekty. Aspekty te można podzidić na: klasyfikacyjne i preferencyjne. Aspekty klłoyfkacyjne są reriimó podziału dowolnych zbiorowaśd na klasy luli {pupy rodzajowe bądź w (rzypadku systemów na części składowe. Natomiast aspekty preferencyjne tn pnnkty widzem a, wzgędy, wedhng których określa się ważność cbiektów, bierarcbiznjąc je (rzez przy (i śmie im rang Inb przyznanie punktów. Rang i pnnkty sbżą do relatywizacji oraz sceregowmia cbiektów, (w sensie rd acj i ty pi większości owego, nwjrjszuśd owego Inb rów now ażnośdciw ego).

fkocerinra cbEczaniu wartnśd ważonej obiektu

frocednra ta jest postęjiawanicm badawczym, które pdega na pzeprowadzeniu anafizy jakościowej cbiektów, cąi. pod kątem ich przeznaczenia bb fiinkcjmiabfśd. Eteąiy niniejszej pocedmry są następujące:

1)    cąracowanie wzorca oceny obiektu,

2)    dobór aspektów preferencyjnych,

3)    ustalenie wag kryteriów oceny,

4)    pieprowadienie oceny sprawdzającej i ostateczna kwdrfikacj acbiektru

Wzorzec oceny jest zestawieniem kryteriów oceny, twcrzącydi pewien apegat, który stmowi wiełckrytrriókiy układ wartnśdnjący. Wzorce oceny mogą mieć dhaktrr normatywny bb postulatywny.

Wnrce nmmatywne są wyrażone przez widkaśd (cechy, parametry) dane z góry, któe traktuje się jako eętymabe (w sensie teme tycznym bfa doświadczanym) hądź ostała się je w sposcii cbEgatnryjny, jako widkaśd zadme (plmowmt). Uznaje ńą je z z dnienia za widkośd ekstremdne, których pzekroczenie Inb neoaągoięcie jest mankamentem. Wimce no-inatywnesą również chreślane j^n nominały. Wzorce postnlatywne n atu miast przyjnmją dwojaką postać:

-jedna tn sfymulcnfr, czyE cechy, dla których pożądma jest tendencja wzrostowa,

-druga tn destymukmfr, czyli cechy, dla których pożądma jest tendencja spadkowa.

Aspekty preferencyjne pełnią w tym pzypadkn szczególną reśę, d bowiem służą do rarjooakiega i obiektywnego ustalania wag kryteriów meny. Aspekty preferencyjne kwalifikują kryteria oceny w wymmach cdowośdowydi: ekcmmmcmym, organizacyjnym, technicznym, spdecznym Hjl

Wag są tu mirr nki zstnsowme w szczegAiy sposób, dbnwiem są cne odniesime da kryteriów oceny, stanowiących pierwotną podstawę oceny.

Rrezentnwmą pocednrę zamyka ctąi oceny sfrawdząąoej i ostatecznej kw di fika ej i cbiektn. Ocena zamykająca tn pan ar step ni a spełnienia ckreśimych wymagań, np. stipień wykmana mm, fiinkcjmabciść, pmianjakuśd, ostateczna natrsnastkwafif3tacjaalifk.tn tnjega wmtnść ważma.

METODA RANGOWANIA Tok pcistępowmia badawczego w metodzie rmgowmia

Metnda rmgowmia skiiy kwaEfkacji cbiektów na skk wartości Ikzfa natur ab ych od cbiektn nąlepssegu do n^gurszega (Inb odwrotnie). Metoda ta umnżEwia porównywmiewieikeśd różncśiióennydi, a więcnieaddytywnydi wmtnśd cech, bór e dzięki ich pzekształcenin wrmg mcii na sumować.

Tek postępowmia badawczego w metodzie rmgowmia pzefaiega następująco: 1. określenie zakresu rmgowania, 2) zestawienie dmycb do raogowmia, 3) pmządkowane preferencyjne: —cbEczenie rmg summytzuycb, — cb Ecz enie rang nśredniouycfa, — ustalenie pozycji cbiektn, 4)rmkbg 5) kategoryzacja.

Określenie zskrou rmgowmia

Rmgowmie obiektów (rzeprowadzme na podstawie jednego kryterium to rmgowmie jedmkryteriłkie, jeśli zaś stmuje się większą Eczbę kryteriów, wówczas zachodzi raugowmie widekryteridoe. W tym ostatnim (rzypadku rangowmie przyjmij e postać agregatową w dwóch odnómadi; n) rmgowmie n podstawowym potmejderangowym, b) rmgowmie o wysekim potencjale rmgowym.

Potencja! rangowy tn liczba kryteriów oceny, które są stosowane do raogowmia. Podstawowy potencja! może przykładowo wahać się w granicach 2-10 kryteriów, wyseki zaś powyżej 1(L

Zestawienie dmycfa do rmgowmia

Do potrzeb raogowmia na tym cfc^iie potrzebne są dane element* ne; eman uwicie zbiór oliektów oraz właściwe im wiej kości char Atezy styczne. Te ostatnie są wieko śrimś wynikowymi, które odpowiadają zastnserwanym kryterican oczny. Mankamentem metody rmgowana jest tn, że jest w niej stosowana skalą porząckowa, a jedyne w odniesieniu do kwanta tywu ych wid kości cfa*fikterystycznycfa można nżyć skal twardych, tj. przedziałowej i 3*azowej.