3582320817

PRAWO KARNE WCZESNEGO ŚREDNIOWIECZA

Przestępstwo i kara w ustroju plemienno-szczepowym.

—    Wykształcenie się organizacji państwowej sprzyjało wykształceniu się podziału na przestępstwa publiczne i prywatne.

—    Przestępstwa publiczne - zagrażające ogółowi, stopniowo rozszerzany zakres czynów (od zdrady, czarów, krzywoprzysięstwo, świętokradztwo) -» charakter sakralny kary (poświęcenie przestępcy bóstwu). Przestępca łamał mir (pokój publiczny). Rodzaj kar zależny od rodzaju przestępstwa (niektóre wykonywane publicznie, inne potajemnie)

—    Przestępstwa prywatne - naruszające interesy jednostki i jej rodu. Albo dochodzone na drodze sądowej, albo samopomoc (zemsta rodowa) -* wywodziło się z przekonania, że ofiara nie zazna spokoju dopóki nie zostanie pomszczona (pomsta krwawa). Dokonany odwet powodował odwet z drugiej strony i tak w kółko. Dlatego możliwe było wykupienie się (okup - composito), w celu zakończenia waśni/wojny rodowej.

Przestępstwa publiczne i prywatne.

—    W prawie średniowiecznym przestępstwa publiczne oparte były na złamaniu miru i naruszeniu interesów grup rządzących, zagrożone karą państwową. Stopniowo do prawa karnego przenikają nowe elementy wraz ze wzrostem znaczenia aparatu państwowego i organizacji kościelnej. Panujący jako strażnik miru, pobierał karę za jego złamanie, niezależnie od kary prywatnej. Stopniowo wykształcają się różne rodzaje miru: miejscowy, osobowy, mieszany. W przypadku złamania miru niedopuszczalna była ugoda bez zgody władzy państwowej.

—    Do przestępstw publicznych zaczęto zaliczać obok zamachów na panującego i jego interesy polityczne, też na interesy materialne (regalia, fałszowanie monety itp) oraz przeciwko interesom Kościoła,

—    Do przestępstw prywatnych zaliczano wszelkie krzywdy wyrządzone jednostce i jej rodzinie (teżzranienie, zabójstwo)

*    Przestępstwa prywatne wciąż dochodzone przed sądem (kłopotliwe) lub samopomoc -> ale rozwój kar kompozycyjnych (okup) też w orzekaniu sądowym.

—    Podstawowy podział przestępstw w prawie wczesnośredniowiecznym:

*    przeciw państwu i panującemu

*    przeciw religii

*    przeciw życiu i zdrowiu

*    przeciw mieniu

*    przeciw moralności

—    Sposoby ograniczania krwawej zemsty.

—    rozszerzenie zakresu przestępstw publicznych (ściganych przez władzę)

—    normy nakazujące pojednanie i przyjęcie okupu pod groźba kary państwowej za naruszenie miru.

*    forma pojednania - przysięga, której złamanie równało się krzywoprzysięstwu. Wg Edyktu Rotara (prawo longobardzkie) podwójny okup w razie próby pomsty po pojednaniu. Powstają pośrednicy - jednacze (min. ustalenie wysokości okupu)

— instytucja azylu (dzięki Kościołowi) -» naruszenie azylu łączyło się z karą za zbezczeszczenie miejsca świętego. Z czasem instytucja ta rozszerza się na inne miejsca (dom szlachcica, miejsce odbywania sądów, młyn, droga publiczna, prom)

— ograniczenie czasu na dokonanie zemsty - zakaz dokonywania kroków nieprzyjacielskich w święta -* instytucja rozejmu bożego -* przedawnienie dochodzenia