Prawo karne- prawo represyjne
Odpow. karna to zasadniczo reakcja na popełniony czyn (kara), karne niczego nie reguluje, sam fakt uchwalenia przepisów karnych także nie zapobiega przestępstwom.
Budowa kodeksu karnego
Cz. ogólna: określono w niej podstawowe zasady odpowiedzialności karnej, formy popełnienia przestępstwa (formy zjawiskowe i stadialne), okoliczności wyłączające możliwość pociągnięcia do odpow. karnej (wyłączające bezprawność lub winę), system środków reakcji karnej na czyn sprawcy, a w szczególności system kar i środków karnych oraz zasady ich wymiaru - zob art. 116 kk
Cz. szczególna: podzielona na rozdziały wg rodzaju chronionego dobra, ujęto w nim poszczególne typy czynów zabronionych oraz rodzaj i ustawowy wymiar kar grożących za popełnienie poszczególnych przestępstw.
Cz. wojskowa: szczególna regulacja karna związana odpowiedzialnością karną żołnierzy.
Elementy składające się na strukturę przestępstwa:
• Zachowanie się człowieka:
I. będące następstwem (realizacją) jego swobodnej decyzji woli (czyn) nie jest więc czynem zachowanie podjęte na skutek przymusu absolutnego- fizycznego (vis absoluta) brak czynu to np. wypchnięcie innej os. Pod pociąg na skutek tego, że w tłum stojących pasażerów wjechał wózek elektr.. wjechanie autobusu do rowu z uwagi na wylew kierowcy, odmienny charakter ma przymus względny- psychiczny (vis compulsisa), czyli oddziaływanie na psychikę, tu występuje wyłączenie winy.
zakaz postępowania), przy braku okoliczności wyłączających bezprawność - tj chodzi tu o czyn bezprawny.
3. Realizując wszystkie znamiona opisu typu czynu
zabronionego- przy braku okol. Wyłączających karalność
4. Charakteryzujące się stopniem społecznej szkodliwości większym niż znikomy (przy wykroczeniach - czyn musi cechować się jakimkolwiek stopniem szkodliwości) - czvn karvuodnv
5. Podjęte przez osobę zdolną do pokierowania swoim postępowaniem i zdolną do zrozumienia podejmowanego czynu, w warunkach w których można było wymagać zachowania zgodnego z normą prawną określającą zakaz lub nakaz określonego postępowania - przestępstwem jest
Wina iako przesłanka odpowiedzią litości kamei Wina to tzw. subiektywny element odpowiedzialności karnej, istotą tej odpowiedzialności nie jest wyłącznie obiektywne naruszenie określonej normy prawa karnego ( np. odpowiedzialność na zasadzie ryzyka w prawie cywilnym) konieczne także ustalenie, że w danych okolicznościach od osoby, której zarzucamy popełnienie czynu zabronionego mogliśmy wymagać zachowania się zgodnie z wymogami prawa tj. miała ona zdolność do zrozumienia znaczenia swojego czynu (zob. art. 10 par. I kk -wiek odpowiedzialności karnej) oraz możliwość pokierowania swoim postępowaniem- np. anormalna sytuacja motywacyjna może winę wyłączyć (zob. art. 25 par. 2 kk), ponieważ tzw. zdolność do ponoszenia winy w prawie karnym wiąże się także z procesem psychicznym , to stąd też prawo karne ma problem z tzw. odpowiedzialnością karną podmiotów zbiorowych (choć w Polsce stosowną ustawę uchwalono dnia 28.10.2002r).
Odpow. za wykroczenie podlega ten tylko, kto popełnia czyn społecznie szkodliwy, zabroniony przez ustawę obow. w czasie popełnienia pod groźbą kary aresztu, ograniczenia wolności, grzywny do 5000zł lub nagany.
Kodeks karny:
Art. 1 par. 1 Odpow. karnej podlega ten tylko kto popełnia czyn zabroniony pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasiejego popełnienia.