3582323384

PODZIAŁ OCEANU ŚWIATOWEGO

Większa część powierzchni Ziemi pokryta jest wodami mórz i oceanów. Z ogólnej powierzchni kuli ziemskiej wynoszącej 510,066 min km¹ na lądy przypada 148.647 min km¹, czyli 29.14%, a na wody - 361.419 min km¹ to jest 70.86%. Ciągła powłoka wodna Ziemi nosi nazwę Wszechoceanu (ang. World Ocean). Ze względu na swoje rozczłonkowanie Wszechocean dzieli się na oceany i morza.

1. OCEANY

Oceany to największe części Wszechoceanu oddzielone od siebie kontynentami lub wyniesieniami dna. Charakteryzują się odrębnymi cyrkulacjami mas wodnych i specyficznymi właściwościami reżimu hydrologicznego.

Wszechocean dzielony jest na trzy, cztery lub pięć oceanów. Pierwszy nowożytny podział Wszechoceanu zaproponował w 1650 roku holenderski geograf Bemhardus Varenius (1622-1650). W dziele "Geographia generalis" wyróżnił on 4 oceany: Północny Lodowaty (Marę Septentrion.de), Atlantycki (Marę Atlanticnm), Pacyficzny (Marę Pacificum) i Południowy (Marę Austrdis), którego częścią było Morze Indyjskie (Marę Indiami). W 1845 roku, w Londynie, Komisja Królewskiego Towarzystwa Geograficznego dokonała podziału Wszechoceanu na 5 oceanów: Atlantycki, Indyjski, Spokojny, Arktyczny i Antarktyczny. Na przełomie XIX i XX wieku (1887,1907) niemiecki oceanograf Otto Krummel (1854-1912) zaproponował (Handbuch der Ozeanographie) podział na 3 oceany: Atlantycki, Pacyficzny i Indyjski. Ocean Arktyczny został w tej koncepcji włączony jako morze do Atlantyku, a Ocean Antarktyczny - z racji sztucznej granicy (koło podbiegunowe południowe) - skasowany. Krummel opracował też szczegółową klasyfikację mórz i zaproponował naturalny system podziału przestrzeni wodnej na oceany, morza, zatoki i cieśniny.

Podczas I Międzynarodowej Konferencji Hydrograficznej w Londynie w 1919 roku, przy współpracy z Międzynarodowym Biurem Hydrograficznym w Monaco określono granice 4 oceanów: Atlantyckiego, Pacyficznego, Indyjskiego i Arktycznego (Północnego Lodowatego). Podczas II Międzynarodowego Kongresu Oceanograficznego w Moskwie, w 1966 roku, zaproponowano nazwać wody antarktyczne, rozciągające się od konwergencji antarktycznej do wybrzeży Antarktydy, Oceanem Południowym (powierzchnia ~68 min km¹). Na Kongresie Oceanograficznym w 2002 roku mianem Oceanu Południowego zaproponowano nazwać wody leżące pomiędzy 60°S a wybrzeżem Antarktydy (w tak przyjętych granicach powierzchnia Oceanu Południowego wynosi 20,3 min km¹). Obie te propozycje jak na razie nie zostały oficjalnie - przez Międzynarodowe Biuro Hydrograficzne w Monaco - uznane. W Polsce przyjmuje się podział Otto Krummela, a Ocean Arktyczny (Północny Lodowaty) wlicza się jako Morze Arktyczne do Oceanu Atlantyckiego.

Główne dane morfometryczne oceanów [za:] Samraev i Si skina (1980)

Ocean	Powierzclmia [min km^:]	Objętość wód [min km]	Głębokość średnia [m]	Głębokość maksymalna [m]
Pacyficzny	178.68	707.1	3957	10.912 (Głębia Challenger, Rów Mariański)
Atlantycki	91.66	330.1	3602	8.530 (Głębia Milwaukee, Rów Puerto Rico)