3582324941

I

ŹRÓDŁA PRAWA RZYMSKIEGO

Geneza i ogólne założenia prawa rzymskiego.

Nasilenie zainteresowania prawem rzymskim obserwujemy od początku XI w. Do wieku XX z różnym nasileniem. XX wiek przyniósł pewne zmiany. Zarówno systemy komunistyczne i inne totalitarne zmiany często pomijały ze względów dydaktycznych naukę prawa rzymskiego. Zapatrzenie w nowe zdobycze techniki i polityki powodowało, że na starożytność patrzono z przymrużeniem oka. W Polsce po wojnie zanikało jako przedmiot wykładowy na uniwersytetach. Było to różnie oceniane przez studentów, ale zawsze negatywnie przez prawników. Wiedza prawnicza w Europie oparta jest jednak na tym, co przekazali nam prawnicy rzymscy. Owo prawo jest modelem, wzorcem nauczania prawa. Jest podstawą nauczania kadr prawniczych.

Prawo rzymskie tworzyło się w następujący sposób. Na początku powstawała jakaś norma moralna, coś, co ludzie uważali za słuszne. Gdy owa norma uzyskała powszechną akceptację była transponowana do systemu prawnego poprzez prawotwórczą działalność prawników, którzy w swoich kancelariach przystosowywali i interpretowali normy. Ta interpretacja była traktowana jako źródło prawa.

System prawa rzymskiego oparty był więc na innych podstawach, niż systemy dziś obowiązujące.

System tego prawa był kodeksem wartości. Twórcy określali pewne założenia ogólne (np. godnie żyć, być przyjacielskim w stosunkach osobistych i gospodarczych). Najpierw powstała norma moralna (np. by szanować drugiego człowieka), a na jej bazie powstały nakazy prawne, które przetrwały tysiąclecia. Moralność jest jedna i nie ulega zniszczeniu. Zmienić się może przepis prawa. Przepis więc oparty na normie moralnej jest przepisem stabilnym.

Nasza cywilizacja europejska oparta jest na:

a)    religii judaistycznej,

b)    filozofii greckiej (głównie stoicyzmie),

c)    prawie rzymskim.

Prawo Rzymskie rozwijało się jako wypadkowa wielu kultur, zwyczajów, procesów polityczno-społecznych na terenie starożytnej Italii. Dlatego więc ukształtowało się ono jako ponadczasowy system prawa.

Prawo rzymskie w czasach antycznych istniało ponad 1000 lat Rozwijało się i podlegało różnym procesom, ale w zasadzie nie ulegało wielkim zmianom. Zmieniała się pewna nadbudowa, natomiast zręby prawa pozostały stałe (przynajmniej do schyłku republiki i początku pryncypatu).