Politykę można wiązać z działalnością państwa, państwo zawsze wpływa także na gospodarkę, chociażby dlatego, iż chcąc funkcjonować, musi pobierać na to pewne środki, które później musi jakoś wydatkować. Państwo wpływa na rozwój gospodarczy, rozwój bezrobocia, stabilizację pieniądza. Przez sam fakt istnienia państwo wywołuje skutki ekonomiczne. Nie każde działanie państwa na gospodarkę jest polityką gospodarczą.
Polityka gospodarcza - gdy państwo stawia sobie określone cele gospodarcze a następnie używa pewnych środków, aby te cele osiągnąć. Cel o charakterze ekonomicznym - musi być założony przez państwo, aby można było mówić o polityce gospodarczej.
Termin pg jest używany w dwóch znaczeniach:
1) 1} dla określenia pewnej działalności praktycznej (którą zajmują się politycy),
2) 2) dla określenia pewnej dziedziny wiedzy (teorii gospodarczej).
Polityka państwa jest jedna, natomiast wszelkiego rodzaju podziały (ekonomiczne, społeczne) są do pewnego stopnia sztuczne. Polityka jest pewną całością i powinna być wewnętrznie spójna,
Geneza polityki gospodarczej
• Q pogląd obiegowy - pg rozwinęła się w XX w. Na jej rozwój i powstanie wpłynęły dwa
historyczne wydarzenia:
przyjęcie w ZSRR w połowie lat 20-tych nakazowo-rozdzielczego systemu kierowania gospodarką narodową,
wielki kryzys gospodarczy w państwach o gospodarce rynkowej od 20 do połowy lat 30-tych - efektem tego kryzysu była zmiana poglądów na temat roli państwa w gospodarce -> państwo stopniowo zaczęło coraz bardziej oddziaływać na gospodarkę.
• Q Wiek XIX i początek XX to okres gdy w ekonomii zarówno w teorii jak i praktyce
zdecydowanie dominowały liberalne poglądy. Rola państwa została sprowadzona do minimum. Zgodnie z tymi poglądami państwo powinno przyjąć porządek prawny regulujący życie gospodarcze, ewentualnie powinno pomóc stworzyć niezbędne instytucje (np. giełda) natomiast samo nie powinno zajmować się działalnością gospodarczą ani na nią wpływać. O przebiegu polityki gospodarczej powinien decydować mechanizm rynkowy. Państwo powinno pełnić jedynie funkcję stróża prawa.
• 0 Zmiany w ZSRR spowodowały, że cała gospodarka taktowana była jako jedno
przedsiębiorstwo (zmiany rewolucyjne). W państwach zachodnich nastąpiły zmiany ewolucyjne. Kryzys uzmysłowił, że brak ingerencji państwa w politykę gospodarczą jest negatywny. W związku z tym przyjęto koncepcję keynesowską, że państwo powinno zmniejszyć amplitudę wahań koniunkturalnych w gospodarce. Wobec tego celem państwa powinno być niedopuszczenie do tych wahań. W okresie wzrostu państwo powinno hamować wzrost gospodarczy. Jeśli gospodarka znajduje się w fazie kryzysu, rząd powinien prowadzić działania pobudzające gospodarkę. Państwo powinno prowadzić politykę przeciwną do koniunktury. Do 1939 państwa nie stawiały sobie celu o charakterze pozytywnym, dopiero po II wojnie światowej -wzrost gospodarczy, zmniejszenie bezrobocia itp. W XX w, niewątpliwie obserwujemy tendencję do wzrostu znaczenia państwa dla polityki gospodarczej (albo -komunizm - gospodarka nakazów, albo za pomocą instrumentów pośrednich - polityka rynkowa).
Dwa generalne wnioski:
1. 1. państwo na gospodarkę oddziałuje zawsze
2. 2. o polityce gospodarczej możemy mówić tylko wtedy, gdy państwo świadomie oddziałuje na gospodarkę.
Elity rządzące zawsze były zainteresowane wzrostem gospodarczym, ponieważ było to w ich interesie. Tak długo, jak długo istnieje państwo jako instytucja, tak długo oddziaływało w mniejszym bądź większym stopniu na gospodarkę. Polityka gospodarcza była więc zawsze tylko nie była w ten sposób określana. Wydaje się więc nieprawdopodobne, że teoria polityki gospodarczej powstała dopiero w XX w. Prof. Taylor: „jedno z dzieł Arystotelesa - „Polityka" wskazuje, jak państwo powinno działać w sferze ekonomicznej". Tak wiec początków można szukać w starożytnej Grecji.
1. 1. kryterium skali - dot. skali mikro- i makro- ekonomicznej
2. 2, kryterium nauki - podział na nauki (wg charakteru nauk): podstawowe i stosowane. Między nimi występują następujące różnice:
podstawowe - celem jest poznanie praw rządzących rzeczywistością (praw fizycznych, ekonomicznych)
stosowane - celem jest sformułowanie reguł, zasad, wg których można, należy postępować aby przekształcać rzeczywistość.