(wierzchołkowy)
Podstawową funkcją łodygi jest pąk
zapewnienie łączności między systemem korzeniowym a organami nadziemnymi rośliny. Dzięki systemom przewodzącym łodygi w górę pędu transportowane są woda i sole mineralne, a w dół związki organiczne wyprodukowane w liściach. Łodyga wynosi w górę liście i kwiaty, sprawiając, że mogą być one lepiej oświetlone lub szybciej zapylone przez wiatr bądź zwierzęta.
Łodygi mogą też spełniać inne funkcje: asymilacyjne, spichrzowe, czepne, mogą brać też udział w wegetatywnym rozmnażaniu się roślin.
Ciało dojrzałej rośliny składa się z systemu korzeniowego i części nadziemnej - pędu. Pęd budowany jest przez łodygę, liście, kwiaty i owoce (rys. VI7.).
Części łodygi, na których powstają liście, to węzły, bezlistne odcinki łodyg pomiędzy nimi to międzywęźla. Na szczycie łodygi znajduje się pąk wierzchołkowy (szczytowy) zawierający merystem wierzchołkowy łodygi. Gdy jest on nieaktywny (np. zimą), okrywają go łuski, będące przekształconymi liśćmi. Merystem warunkuje wydłużanie się pędu, produkując zarówno nowe, pierwotne tkanki łodygi, jak i nowe liście.
W kątach liści występują pąki boczne, będące zawiązkami organów wegetatywnych (liści bądź odgałęzień bocznych), zwane pąkami liściowymi. W pąkach bocznych mogą znajdować się także zawiązki kwiatów (wówczas nazywane są pąkami kwiatowymi), a także zawiązki zarówno kwiatów, jak i liści (pąki mieszane). Bardzo często pąki boczne są nieaktywne -nazywane są wówczas pąkami śpiącymi.
Wzrost pąków śpiących hamowany jest przez produkowane w pąku szczytowym i młodych liściach roślinne hormony wzrostu - auksyny, które przemieszczając się w dół pędu oddziałują na pąki boczne. Zjawisko to zwane jest dominacją wierzchołkową. Po usunięciu pąka szczytowego, pąki uśpione rozpoczynają normalny wzrost. Jest to często wykorzystywane w ogrodnictwie dla uzyskania krzewiastej formy rośliny - przy cięciu żywopłotów, rozkrzewianiu niektórych roślin o ozdobnych kwiatach (np. pelargonii).
W szczególnych okolicznościach pąki mogą tworzyć się również w innych miejscach na łodydze. Powstają one w wyniku odróżnicowania się tkanek i powstania merystemów wtórnych. Takie pąki i tworzące się z nich pędy nazywane są przybyszowymi. Odgrywają one