1109145878

Dominuje pogląd, że formułowanie wielu celów przedsiębiorstwa niesie dla niego określone zagrożenia. Wynikają one głównie z:

•    faktu, że cele te z reguły mają niejednakową wagę, słowem istnieje między nimi określona hierarchia,

•    częstego występowania sprzeczności między tymi celami, co oznacza, że osiąganie jednych celów ogranicza, a nawet wyklucza osiągnięcie innych.

W tej sytuacji najczęściej formułowanymi celami przedsiębiorstwa są:

•    wygospodarowanie (maksymalizacja) zysku,

•    jego rozwój.

Niewątpliwie pierwszy z wymienionych celów należy uznać za podstawowy. Wygospodarowanie nadwyżki przychodów nad kosztami w dłuższym okresie jest bowiem nie tylko warunkiem przetrwania przedsiębiorstwa i opłacenia właścicielowi ryzyka, jakie ponosi, angażując swój kapitał, ale również warunkiem realizacji drugiego z wymienionych celów. Zysk stanowi bowiem zasadnicze źródło finansowania rozwoju. Z drugiej strony rozwój jest jednym z warunków osiągania zysku przez przedsiębiorstwo. Te wzajemne zależności sprawiają, że równoległe formułowanie dwóch wyżej wymienionych (ostatecznych) celów przedsiębiorstwa wydaje się uzasadnione. Należy przy tym zauważyć, że cel dotyczący zysku ma charakter ilościowy, natomiast rozwój przedsiębiorstwa jest kategorią jakościową i nie poddaje się bezpośredniej kwantyfikacji. Powyższe dualne ujęcie celu przedsiębiorstwa ma też tę zaletę, że akcentuje potrzebę osiągania bieżącego zysku w taki sposób, żeby nie ograniczał on możliwości osiągania go w przyszłości. Nie może to więc być pogoń za zyskiem za wszelką cenę. W rozwiniętej gospodarce rynkowej przedsiębiorstwa, dążąc do osiągnięcia celu w postaci zysku m.in.:

•    zmierzają do zwiększenia swego udziału w rynku lub zdobycia nowych rynków,

•    starają się zasłużyć na dobry wizerunek w otoczeniu, zwłaszcza wśród klientów,

•    dbają o zaspokojenie potrzeb swoich pracowników.

Należy zauważyć, że te i inne im podobne działania ostatecznie też przyczyniają się do realizacji celu, jakim jest osiągnięcie zysku.

Zmiany zachodzące we współczesnych przedsiębiorstwach spowodowały powstanie wielu nowych teorii i koncepcji celu przedsiębiorstwa. Jedną z nich jest koncepcja mówiąca, że celem tym jest maksymalizacja wartości rynkowej przedsiębiorstwa. Pogląd ten wydaje się słuszny zwłaszcza w przypadku spółek kapitałowych. Prawdą jest bowiem, że akcjonariusze zwykle więcej korzyści z zaangażowanego w spółkę kapitału czerpią ze wzrostu giełdowej wartości akcji tej spółki niż z dywidendy, której źródłem zazwyczaj jest część wygospodarowanego przez spółkę zysku. Z drugiej strony wzrost wartości przedsiębiorstwa (też spółki) nie jest jedynym źródłem dochodu jego właścicieli, a ponadto zależy on również od zysku wypracowanego przez to przedsiębiorstwo. Nie ma zatem sprzeczności mię-

13