1300739175

ną przez Carla Mengera, w swoich rozważaniach na temat kapitału i procentu - o tyle Ludwig von Mises doprowadził austriacki, realistyczny punkt widzenia gospodarki do jego logicznych konsekwencji na kolejnych polach: teorii pieniądza, kredytu oraz cyklu koniunkturalnego. Znacznie rozwinął koncepcję przedsiębiorczości jako siły napędzającej i koordynującej działania wszystkich uczestników rynku oraz udoskonalił metodologię ekonomii. Co więcej, zauważył on, że austriacka, dynamiczna szkoła ekonomii jest częścią jeszcze obszerniejszej dziedziny wiedzy: teorii ludzkiego działania, którą nazwał prakseologią. Zatem dzięki austriackim uczonym ekonomia wreszcie zajęła przynależne jej miejsce. Jak pisał Mises: „Tym, co odróżnia szkolę austriacką i przyczyni się do jej sławy, jest właśnie fakt, że stworzyła ona teorię działania ekonomicznego, a nie równowagi ekonomicznej łub braku działania. ”⁸⁵

Pierwszym wybitnym - i chyba najbardziej znanym - osiągnięciem Misesa było opracowana przez niego teorii pieniądza, kredytu i cyklu koniunkturalnego. Tematem tym zainteresował się już podczas uczęszczania na zajęcia Eugena von Bóhm-Bawerka, kiedy to uznał, że austriacka analiza ekonomiczna wymaga rozszerzenia na sferę pieniądza i kredytu - oraz wyjaśnienia skutków rządowych manipulacji w tych dziedzinach. Owocem jego rozważań była książka zatytułowana Iłieorie des Geldes und der Umlaufsmittel (Teoria pieniądza i kre-dytu⁸⁶, 1912). Mimo powszechnego uznania, jakie dzieło to zyskało w Europie kontynentalnej, tłumaczenia na język angielski doczekało się dopiero w roku 1953 (gdyby John Maynard Keynes przeczytał jego anglojęzyczną wersję w latach 30. XX w., być może nie popełniono by na świecie tylu fatalnych w skutkach gospodarczych błędów, opierających się na jego teorii⁸⁷).

Dzięki swojej konsekwencji, wnikliwości i uwzględnieniu upływu czasu w wyjaśnianiu procesów gospodarczych, Mises jako pierwszy rozwiązał w swym traktacie paradoks związany ze stosowaniem koncepcji użyteczności krańcowej do wyznaczania wartości pieniądza. Zgodnie z nią, wartość pieniądza (siła nabywcza) kształtowana jest przez siły popytu i podaży - zaś popyt, zgłaszany przez ludzi, uzależniony jest od krańcowej użyteczności pieniądza. Problem jednak w tym, że użytecznością, którą zapewnia pieniądz, jest jego siła nabywcza. A więc powstaje swego rodzaju błędne koło: cena pieniądza zależy w dużej mierze od popytu, a popyt - od ceny pieniądza.

⁸⁵    L. von Mises, Wspomnienia [tłum. S. Sękowski]. Fijorr Publishing. Warszawa 2007, s. 36.

⁸⁶    L. von Mises, Teoria pieniądza i kredytu [tłum. K. Śledziński], Fijorr Publishing, Warszawa 2012.

⁸⁷    Keynes sam przyznał, że gdyby wcześniej zapoznał się z angielskimi tłumaczeniami dzieł Misesa i Hayeka. prawdopodobnie uwzględniłby ich koncepcje w swojej teorii: „Powinienem był poczynić więcej odwołań do prac tych autorów, gdyby ich książki, które wpadły mi w ręce w momencie, gdy strony te przechodzą przez prasę drukarską, pojawiły się w czasie, gdy moje stanowisko było we wcześniejszym stadium rozwoju i gdyby moja znajomość języka niemieckiego nie była tak kiepska (po niemiecku rozumiem tylko to, co już wiem -więc nowe idee skrywają się przede mną za zawiłościami języka). ”

Za: J. H. de Soto, Szkoła austriacka..., s. 100.

70