1300739177

Takie zwiększanie podaży sztucznego pieniądza powoduje, że na rynku - obok dobrowolnych oszczędności - pojawiają się również tzw. 'oszczędności przymusowe', które powstają poprzez przeniesienie (za pośrednictwem rynku) części wartości 'starej' podaży pieniądza na nowy jego wolumen; przy danym popycie, zwiększenie podaży powoduje bowiem obniżenie ceny danego dobra (tutaj: siły nabywczej pieniądza).

W tej sytuacji inwestycje finansowane są zarówno z oszczędności dobrowolnych, jak i przymusowych. Co więcej, kredyt tworzony przez banki z niczego udzielany jest po stopie procentowej sztucznie zaniżonej w stosunku do naturalnej stopy procentowej (gdyż zwiększa się podaż pieniądza kredytowego) - co dla przedsiębiorców wygląda tak samo, jak zwiększenie dobrowolnych oszczędności dzięki obniżeniu społecznej preferencji czasowej. Spodziewane przyszłe przychody z inwestycji dyskontowane są więc niższą stopą procentową, co sprawia, że wiele z nich zaczyna wydawać się opłacalna - dotyczy to zwłaszcza inwestycji długoterminowych, na których teraźniejszą wartość stopa dyskontowa ma największy wpływ⁸⁸. Powoduje to nadmierne - w stosunku do danych warunków społecznych - wydłużanie cykli produkcyjnych, które stają się przez to zbyt kapitałochłonne. Taka sytuacja jest zaś nie do utrzymania w dłuższej perspektywie.

Proces intensywnej ekspansji kredytu inflacyjnego w końcu się odwróci, bowiem ludzie stracą zaufanie do silnie inflacyjnego pieniądza - i wycofując swoje depozyty oraz sprzedając gotówkę, stopniowo będą przechodzić do posługiwania się 'twardymi' walutami (takimi jak np. metale szlachetne - a w czasie głębokiego kryzysu również 'ąuasi-pieniądzem': np. papierosami czy alkoholem). Spowoduje to skurczenie się podaży pustego pieniądza kredytowego, co zapoczątkuje procesy deflacyjne w gospodarce. W obliczu dużego spadku ilości dostępnego pieniądza, zabraknie środków na ukończenie wielu inwestycji (zwłaszcza długoterminowych) - i trzeba będzie je zlikwidować. Okaże się, że przedsiębiorcy - zmyleni sztucznie zaniżoną stopą procentową - podjęli wiele błędnych decyzji inwestycyjnych, lokując dobra kapitałowe w nieodpowiedni sposób. Ponieważ zaś dobra kapitałowe charakteryzują się tym, że w miarę postępu procesu produkcji stają się coraz mniej przydatne do innych celów⁸⁹, trzeba będzie je sprzedać z dużą stratą - a proces przystosowania ich do innych zastosowań będzie niejednokrotnie bardzo kosztowny. Wiele przedsiębiorstw wskutek tego zbankrutuje, co spowoduje masowe bezrobocie. Wyjdzie na jaw, że społeczeństwo zmarnowało znaczną część dóbr kapitałowych, które zgromadziło jako oszczędności - a więc podjęty trud okaże się bezowocny. Tak właśnie gospodarka wchodzi w stan recesji - niezbędnej kuracji, likwidującej błędy inwestycyjne spowodowane przez kreację pustego pieniądza.

Patrz przypis 77. Patrz s. 63-64.

72