transportowego i czynności jemu towarzyszących i wynikających ze specyficznych cech danego zlecenia (Tomanek 2004).
Spedytor jest podmiotem (osobą prawną lub fizyczną), który zobowiązuje się do zorganizowania dostarczenia przesyłki z punktu nadania do punktu odbioru zgodnie z wymaganiami zleceniodawcy. Spedytor zawodowo i za wynagrodzeniem, we własnym imieniu, lecz na rachunek zleceniodawcy, podejmuje się wysłania lub odbioru przesyłki towarowej oraz innych czynności związanych z jej obsługą i przewozem2.
Proces spedycyjny oznacza zatem „uporządkowany ciąg czynności mających na celu zorganizowanie i zapewnienie dostawy towaru od producenta do ostatecznego odbiorcy” (Transport... 1985). Ogólny podział procesów spedycyjnych bierze pod uwagę spedycję gałęziową (z uwzględnieniem określonych środków transportu) i spedycję intermodalną. Ich syntetyczną charakterystykę zaprezentowano w tabeli 1.1.
Tabela 1.1. Rodzaje i charakterystyka procesów spedycyjnych
Spedycja gałęziowa |
Spedycja intermodalna |
spedycja samochodowa |
wykorzystanie minimum dwóch środków transportowych (np. środki transportu lot- |
spedycja lotnicza |
niczego i drogowego; drogowego, kolejowego i morskiego) |
spedycja morska |
kompleksowa obsługa od miejsca nadania |
spedycja kolejowa |
do miejsca odbioru |
jeden rodzaj środka transportowego |
jeden dokument przewozowy przy wyko- |
(samochód, samolot) |
rzystaniu różnych środków transportowych |
dokumentacja przewozowa charakterystyczna dla wybranej gałęzi transportowej |
Źródło: opracowanie własne.
Konieczność organizowania procesu spedycyjnego przy wykorzystaniu dwóch lub więcej gałęzi transportu wpływa na sprawność procesu spedycyjnego, zwiększa zakres obowiązków i odpowiedzialności spedytora.
Proces spedycyjny rozpoczyna się od wstępnej analizy czynności organizacyjnych niezbędnych do realizacji zlecenia spedycyjnego. Następne jego etapy to kolejno: opracowanie planu przewozu towarów, przygotowywanie dokumentów przewozowych i przeprowadzenie kalkulacji kosztów w celu ustalenia i zapropo-
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny, art. 794.
13