1636661547

Nauczyciel zadaje pytania o język, jakim posługują się, bądź posługiwały się poszczególni członkowie rodzin (dziadkowie, sąsiedzi, etc.). Pada pytanie, czy uczniowie spotkali się z używaniem wyrazów, które brzmiały inaczej lub były niezrozumiałe dla nich?

Nauczyciel wprowadza i wyjaśnia pojęcia:

Gwara, dialekt

Następnie zadaje pytanie: jakiego rodzaju dialekty i gwary są znane uczniom (śląska, podhalańska, etc)

Następnie zadaje pytanie: czy możliwe jest, czy uczniowie uważają, że w Kwidzynie może istnieć także pewnego rodzaju odmiana języka? Tzw. dialekt?

Nauczyciel może podzielić uczniów na grupy, zlecając poszukiwanie „nieznanych” wyrazów w mniejszych zespołach, wprowadzając element współzawodnictwa, np. za 3 wyrazy 3 pkt., za 5 i powyżej 5 pkt., za 10 i powyżej 10 pkt.

Można pominąć współzawodnictwo i pracę w grupie, pracując zespołowo z całą klasą.

Nauczyciel z całą klasą podaje przykłady wyrazów, które występują na terenie Kwidzyna i okolic, są nietypowe, wypisując poszczególne wyrazy na tablicy, wraz z ich znaczeniem. W razie trudności nauczyciel sam zaczyna zadawać pytania o różne przykładowe wyrazy, pytając o znajomość ich znaczenia przez uczniów

Można spróbować łączyć poszczególne wyrazy z terenem, z którego mogą pochodzić (np. uczeń podaje jakiś wyraz i podaje skąd pochodzi dziadek lub babcia, która używa takiego zwrotu)

Przykłady:

dekielek - mała pokrywka sznytka - kromka chleba zydel - stołeczek leberka - wątrobianka

zylc, drygle (rzeszowskie) = galareta z nóżek

kitel - fartuch (ale kiedyś i w niektórych gwarach spódnica)

kiecka - (krakowskie) spódnica

mycka - czapka

teptuch - pielucha

futrować - karmić

brytfanka - forma do pieczenia

siundy, koromysło (rzeszowskie) - nosidła na wodę

zezula, grzegzółka - to kukułka

szlory - obuwie

lorbas, szczun - mały chłopak

weki - zaprawy

bryle (wielkopolskie) - okulary limo (wielkopolskie) - guz