Przebieg lekcji
1. Przygotowanie do lekcji
Przed projekcją filmu nauczyciel dzieli uczniów na dwie grupy, rozdaje uczniom przygotowane karty prac (grupa I - cz. 1. Wydarzenia, grupa II - cz. 2. Losy ludzi) i prosi ich o zanalizowanie filmu pod kątem prezentacji wydarzeń historycznych oraz losów występujących w nim postaci. Objaśnia, na co uczniowie powinni zwrócić szczególną uwagę podczas oglądania filmu i jak mają wypełnić kartę pracy (środkowa rubryka).
2. Wprowadzenie
Po obejrzeniu filmu nauczyciel wyjaśnia uczniom, czego będą dotyczyć zajęcia. Podkreśla znaczenie zbrodni katyńskiej, podaje podstawowe informacje dotyczące jej genezy i przebiegu oraz informacje dotyczące filmu, reżysera oraz scenariusza.
3. Rozwinięcie
Nauczyciel rozdaje uczniom materiały pomocnicze i źródłowe - grupie I (podane w karcie nr 1) i grupie II (podane w karcie pracy nr 2). Następnie prosi uczniów o zapoznanie się z rozdanym materiałem i wypełnienie trzeciej rubryki w karcie pracy ucznia. Nauczyciel przeznacza ok. 10 min na wykonanie tego zadania.
Następnie nauczyciel prosi uczniów, by porównali sposoby przedstawiania wydarzeń i losy ludzi w filmie i materiałach źródłowych. Grupa I zestawia wydarzenia zaprezentowane w filmie i opisane w dokumentach. Grupa II prezentuje losy wybranych bohaterów filmu i postaci historycznych, które mogły posłużyć za pierwowzór filmowych bohaterów.
4. Podsumowanie Dyskusja na temat:
• Czy wizja artystyczna scenarzysty i reżysera dobrze przedstawia losy polskiej inteligencji i dramat zbrodni?
• Czy film zgodny jest z faktami historycznymi? Jakie są różnice?
Nauczyciel podaje przy tym konieczne informacje dotyczące skali mordu katyńskiego i deportacji Polaków. Na koniec pyta uczniów:
• czy rozumieją pojęcie „kłamstwa katyńskiego”;
• dlaczego zakłamywano prawdę o zbrodni;
• jak kłamstwo katyńskie jest przedstawione przez Andrzeja Wajdę w filmie Katyń.
Dla wyjaśnienia problemu nauczyciel może przytoczyć fragment jednego ze źródeł, np. instrukcję cenzora z 1975 r. (Materiały dla ucznia, Dokumenty zbrodni, kłamstwa i walki o prawdę, materiał nr 57).