1636661873

16

System resocjalizacji młodzieży niedostosowanej

dzone przez czynniki, nad jakimi człowiek nie ma kontroli. Kryminologia pozytywistyczna to nauka o przyczynach przestępczości, która koncentruje się na osobie sprawcy przestępstwa. To on właśnie jest podstawowym podmiotem badań kryminologicznych. Odpowiadając na lombrozjańskie pytanie: „Dlaczego jedni ludzie popełniają przestępstwa, a inni nie?” - Nasuwa się odpowiedź, że przestępcy to szczególna kategoria ludzi. Mają oni swoiste cechy, których ustalenie pozwoli określić przyczyny przestępczości. Nurt ten odrzuca pojęcie winy i opiera się na korekcjonalizmie, który jest konsekwencją założenia o odmienności sprawcy przestępstwa. Jeśli owa odmienność jest przyczyną przestępnych zachowań, to najprostszym sposobem ich wyeliminowania jest likwidacja owej odmienności (Błachut J., Gaberle A., Krajewski K., 1999). Pozytywne prawo karne będzie zatem zamieniać środki represji na środki oddziaływania. Jest ono prawem karnym sprawcy, a środki karne czy sama kara stosowane są w zależności nie od tego, co sprawca zrobił, ale w zależności od tego, kim jest. Kara jest zawsze celowa i ma charakter prewencyjny. Prewencja ma tu oddźwięk specjalny i służy zapobieganiu ponownemu popełnieniu przez sprawcę przestępstwa. Podstawowym środkiem do tego celu jest resocjalizacja sprawcy (Kusztal J., 2002, s. 264).

Skrajny determinizm zaowocował głębokimi zmianami wpeni-tencjarystyce, w której zaczęto stosować instytucję warunkowego przedterminowego zwolnienia, zawieszenie wykonania kary oraz orzekanie i wykonywanie kar zróżnicowanych. W działaniach resocjalizacyjnych natomiast upowszechniały się: edukacja na poziomie podstawowym i zawodowym, wykonywanie pracy przez skazanych, działania o charakterze terapeutycznym oraz dążenie do utrzymywania kontaktów ze światem zewnętrznym.

Po II wojnie światowej z nurtu socjologicznego w pozytywnym prawie karnym rozwinął się „ruch obrony społecznej” (F. Grama-tica i F. Ancel). Ruch ten opiera się głównie na determinizmie, ale eksponuje funkcję resocjalizacyjną systemu prawnego, który powinien zmierzać do zaspokojenia potrzeb sprawcy czynu zabronionego w zakresie jego resocjalizacji. Zadanie to powinny spełniać „środki obrony społecznej” czy kary (Błachut J., Gaberle A., Krajewski K., 1999). Reakcja obronna społeczeństwa jako całości przed sprawcą