111354

postawione przez czynniki polityczne aparatu władzy; nie rozstrzyga, tylko realizuje politykę określoną m in. pizez Izbę Gmin.

Kadencja i tryb działania Izby Gmin.

W prawie brytyjskim nie obowiązuje sztywna kadencja, tylko maksimum kadencji. Wybrany skład Izby Gmin nie może. zgodnie z obecnym stanem prawnym, reprezentować obywateli przez okres dłuższy niż 5 lat (wcześniej to było 7 lat). Zasada suwerenności parlamentu - żaden parlament brytyjski nie może kształtować sytuacji prawnej przyszłego parlamentu Wynika z tego. że skoro parlament z 1911 r określił to maksimum trwania kadencji Izby Gmin. to każdy przyszły parlament wybrany wg tej zasady może ja zmienić, może przedłużyć sw^roją kadencję. Stało się tak dwukrotnie w liistorii Izby Gmin - w czasie wojen światowych, kiedy nie było możliwe przeprowadzenie wolnych wyborów, parlamenty decydowały o przedłużeniu swojego okresu funkcjonowania. Częściej kadencje parlamentu są jednak skracane - np. obalenie rządu przez większość parlamentarną, co skutkuje rozwiązaniem parlamentu przez monarchę (zastosowanie mechanizmu odpowiedzialności parlamentarnej). Jednak od czasów przedwojennych nie korzystano z obalania rządów. Często natomiast rząd występuje do monarchy (decyduje o skróceniu kadencji Izby Gmin), gdy realizuje jakiś szczególnie ambitny projekt polityczny, który ma duże znaczenie dla Brytyjczyków, a nie był on wcześniej uwzględniony w programie wyborczym. Powoduje to przyspieszenie wyborów, co pozwala Brytyjczykom wypowiedzieć się na temat poparcia lub braku poparcia dla tego projektu; takie wybory- pełnią funkcję analogiczna do referendum Ten mechanizm nie został w żaden sposób tmonnow-any, jest to pewien zwyczaj polityczny.

W brytyjskiej praktyce ustrojowej instytucja referendum jest rzadkością. Referenda dosyć konsekwentme i wielokr otnie w podobnych kwestiach są przeprowadzane w regionaclr. które podlegają dew-olucji - są to referenda dotyczące pogłębienia zakresu samodzielności danego regionu (Waha w latach 70. takie referendum odrzuciła, planowane jest kolejne), obejmują tylko zainteresowany region, a nie całe Zjednoczone Królestwo. Drugi rodzaj referendum to referendum dotyczące członkostwa Zjednoczonego Królestwa w-e Wspólnotach Europejskich. To referendum nie poprzedzało członkostwa. W tej sprawie została przyjęta w- 1972 r. ustawa o Wspólnotach Europejskich. Przeprowadzono referendum nad kontynuacją członkostwu w 1975 r. - chodziło o renegocjacje warunków członkostwa Wielkiej Brytanii; rząd chciał uzyskać legitymizację Brytyjczyków' dla posunięć związanych z nowymi warunkami członkostwa. Referendum dało pozytywny rezultat - Brytyjczycy wypowiedzieli się za kontynuacją członkostwa.

Praca parlamentu brytyjskiego jest podzielona nie tylko na od jednych wyborów do drugie li ale także na roczne sesje Brytyjski zwyczaj nakazuje, aby prace nad ustawą zamykały się w obrębie jednej sesji (rok pracy bez okresu wakacyjnego). Na początku każdej sesji parlamentu królowa brytyjska wygłasza tzw^r. mow ę tronową - tekst zredagowany przede wszystkim przez premiera; w tej mowie znajduje się program

2