prof. dr hab. Roman Sobiecki
Rynek czynników produkcji.
Rynek kapitału i ziemi
1. Kapitał rzeczowy, kapitał portfelowy, rzeczowy majątek
narodowy
2. Ziemia jako specyficzny czynnik produkcji
3. Sposoby odtwarzania i pomnażania kapitału rzeczowego
a) inwestycje (netto = brutto  restytucyjne)
b) zyski zatrzymane w przedsiębiorstwie
c) emisja nowych akcji
d) zobowiązania (w tym kredyty bankowe)
4. Zasoby i strumienie czynników produkcji
5. Cena zasobu kapitału rzeczowego
6. Renta gruntowa i cena ziemi
7. Procent. Stopa procentowa nominalna i realna
8. Popyt na usługi kapitału rzeczowego
9. Podaż usług kapitału rzeczowego
10. Równowaga na rynku usług kapitału
11. Kluczowe pytania
Kaptał jako  samopomnażająca się wartość może
występować w formie rzeczowej lub portfelowej.
W odniesieniu do formy rzeczowej jest to
zasób wytworzonych dóbr gospodarczych przyczyniający
się do wytwarzania innych dóbr i usług. Tę formę
kapitału można też określić mianem kapitału
rzeczywistego
Forma portfelowa kapitału może występować pod
postacią pieniężną lub papierów wartościowych
(instrumentów finansowych), czyli w postaci praw do
kapitału rzeczowego. Prawa te mogą mieć wielokrotnie
pośredni charakter (prawo do prawa udziału we
własności kapitału rzeczowego). Tę forme kapitału
można tez określić mianem kapitału fikcyjnego
Rzeczowy majątek narodowy to kapitał rzeczowy i ziemia
Ziemia jako czynnik produkcji spełnia
następujące role w gospodarce:
1. stanowi przestrzeń dla działalności
gospodarczej
2. jest z
ródłem bogactw naturalnych
3. jest miejscem prowadzenia działalności
rolniczej (przyczynia się do wytwarzania
produktów roślinnych)
Inwestycje restytucyjne  odtworzenie części kapitału rzeczowego
zużytej w procesie produkcji. W wyniku inwestycji restytucyjnych
wartość kapitału rzeczowego nie ulega zmianie (to co zużyło się zostaje
odtworzone). y
ródłem finansowania tego typu inwestycji jest fundusz
amortyzacji (tworzony w przedsiębiorstwie z odpisów
amortyzacyjnych)
Inwestycje netto  inwestycje przekraczające wartość zużytą. Różnica
pomiędzy łączną wartością inwestycji brutto a wartością inwestycji
restytucyjnych (netto = brutto  restytucyjne)
b) zyski zatrzymane w przedsiębiorstwie
c) emisja nowych akcji
d) zobowiązania (w tym kredyty bankowe)
y
ródłem finansowania inwestycji netto jest:
}� zysk zatrzymany w przedsiębiorstwie
}� emisja nowych akcji lub inna forma dopłaty do kapitału zakładowego
}� zobowiązania, w tym kredyt bankowy
Zasób czynnika produkcji (ziemi, pracy lub kapitału), to jego ilość w
danym momencie. Np. 1 pracownik, budynek o kubaturze 1 000 mł,
1 ha ziemi.
Strumień czynnika produkcji to potok usług świadczonych przez ten
czynnik w określonym czasie. Np. 40 roboczogodzin, czyli usługa
świadczona przez 1 pracownika przez 40 godzin lub 4 pracowników
przez 10 godzin. Najem budynku o kubaturze 1 000 mł przez i rok.
Dzierżawa 1 ha ziemi przez 10 lat.
Przedsiębiorstwo nie musi posiadać własnego zasobu czynnika
produkcji, by móc korzystać z jego usług. Jeśli nie posiada własnego
zasobu, kupuje strumień usług.
Zasobu czynnika pracy przedsiębiorstwo nie możne kupić, jedynie może
kupić usługę świadczoną przez ten czynnik produkcji.
Kapitał rzeczowy można kupić, dlatego posiada on cenę
zasobu. Cena stanowi sumę wartości korzyści, które będą
uzyskane w przyszłości z tytułu świadczonych usług przez
ten kapitał. Jest to skapitalizowana wartość oczekiwanych
dochodów, które można będzie osiągnąć w przyszłości
poprzez świadczone usługi (najem, dzierżawę lub w inny
sposób).
Zasób czynnika pracy nie ma ceny (nie można go kupić).
Natomiast płaca jest ceną usługi świadczonej przez
czynnik pracy (może być ustalona za czas pracy np. 1
godzinę, tydzień, miesiąc, lub za wykonanie określonych
zadań  ilości produktu, czynności)
Cena zasobu kapitału rzeczowego (np. cena
mieszkania) =
roczny dochód osiągany z danego zasobu (czynsz)/ roczna
stopa procentowa lokat długoterminowych (wyrażona
ułamkiem)
Przykładowe zadanie:
Pan Bronisław Malinowski zamierza sprzedać mieszkanie. Oblicz
jakiej ceny powinien oczekiwać, jeśli miesięczny czynsz netto
(nie wliczając opłat eksploatacyjnych i mediów) za wynajem
tego mieszkania wynosi 2 000 zł, a stopa procentowa
bankowych lokat długoterminowych wynosi 5% w skali
rocznej?
Renta gruntowa to dochód uzyskiwany przez właściciela
gruntu wykorzystywanego do celów komercyjnych. Jej
wysokość przy stałej podaży ziemi zależy przede
wszystkim od popytu na ziemię.
Cena ziemi jest to skapitalizowana renta gruntowa, czyli
taka wartość (suma pieniędzy), która zainwestowana w
inny sposób (np. na lokacie w banku) przynosić będzie
dochód na poziomie osiąganej renty gruntowej.
Realna stopa procentowa = nominalna stopa
procentowa  stopa inflacji
Nominalna stopa procentowa składa się z:
}� czystej stopy procentowej ,
}� kosztu ryzyka inwestycyjnego,
}� oczekiwanej stopy przyszłej inflacji.
Procent jest to dochód z tytułu własności kapitału
portfelowego, a ściślej jest to wynagrodzenie właściciela za
usługę świadczoną przez kapitał portfelowy
Zysk jest dochód z tytułu własności kapitału rzeczowego, a
ściślej jest to wynagrodzenie właściciela za usługę
świadczoną przez kapitał rzeczowy
Renta jest to dochód z tytułu własności ziemi, a ściślej jest to
wynagrodzenie właściciela za usługę świadczoną przez
ziemię
Płaca jest t dochód z tytułu własności pracy, a ściślej jest to
wynagrodzenie właściciela za usługę świadczoną przez
człowieka, czyli wykonywanie pracy
1. Czym różni się kapitał rzeczowy od kapitału portfelowego? Co składa
się na rzeczowy majątek narodowy?
2. Jaką rolę pełni ziemia jako specyficzny czynnik produkcji?
3. Jakie są sposoby odtwarzania i pomnażania kapitału rzeczowego?
4. Jakie są z
ródła finansowania odtwarzania i pomnażania kapitału
rzeczowego?
5. Czym jest zasób, a czym i strumień czynnika produkcji?
6. Czy można kupić zasób każdego czynnika produkcji?
7. Jaka jest interpretacja ceny zasobu kapitału rzeczowego i jak ją
obliczać?
8. Co to jest renta gruntowa i jak ustala się cenę ziemi?
9. Co to jest procent jako kategoria ekonomiczna? Czym różni się stopa
procentowa realna od nominalnej?
10. Co wpływa na popyt na usługi kapitału rzeczowego?
11. Co wpływa na podaż usług kapitału rzeczowego?
12. Jak kształtuje się krótko- i długookresowa równowaga na rynku usług
kapitału?