plik

��Serwis BEZPIECZNIEJ: POLA ELEKTROMAGNETYCZNE MATERIAAY�SZKOLENIOWE Zrodowiskowe�zagro|enia�w�pomieszczeniach�pracy�biurowej Pola�elektromagnetyczne MateriaBy�szkoleniowe Zrodowiskowe�zagro|enia�w�pomieszczeniach�pracy�biurowej Pola�elektromagnetyczne Krzysztof�Gryz,�Jolanta�Karpowicz Pracownia�Zagro|eD Elektromagnetycznych CIOP PIB,�Warszawa krgry@ciop.pl,�jokar@ciop.pl +22�623�46�50 Serwis�internetowy�BEZPIECZNIEJ� po[wicony�fizycznym�zagro|eniom�[rodowiska�pracy,� udostpniony�w�portalu�internetowym�CIOP PIB,�dostpny�pod�adresem�http://www.ciop.pl/26001.html. K.�Gryz,�J.�Karpowicz 1 Serwis BEZPIECZNIEJ: POLA ELEKTROMAGNETYCZNE MATERIAAY�SZKOLENIOWE Zrodowiskowe�zagro|enia�w�pomieszczeniach�pracy�biurowej Pola�elektromagnetyczne 1. Czym�s pola�elektromagnetyczne? ��tzw.�fizyczny�czynnik�[rodowiska ��pole�elektromagnetyczne�=�pole�elektryczne�(E)�+� pole�magnetyczne�(H) ��pole�elektromagnetyczne�=�energia� elektromagnetyczna�w�przestrzeni T=1/f E t H Serwis�internetowy�BEZPIECZNIEJ� po[wicony�fizycznym�zagro|eniom�[rodowiska�pracy,� udostpniony�w�portalu�internetowym�CIOP PIB,�dostpny�pod�adresem�http://www.ciop.pl/26001.html. K.�Gryz,�J.�Karpowicz Celem materiaB�w szkoleniowych jest umo|liwienie osobom korzystajcym z serwisu internetowego BEZPIECZNIEJ zapoznanie si z kluczowymi informacjami dotyczcymi: " przyczyn wystpowania p�l elektromagnetycznych w pomieszczeniach pracy biurowej " najwa|niejszych zr�deB p�l elektromagnetycznych wystpujcych w pomieszczeniach biurowych " poziom�w pola elektromagnetycznego wystpujcego w pomieszczeniach biurowych i dotyczcych ich wymagaD bezpieczeDstwa i higieny pracy " dostpnych [rodk�w ograniczania poziomu lub eliminowania oddziaBywania p�l elektromagnetycznych, wystpujcych w pomieszczeniach biurowych. Pola elektromagnetyczne s zaliczane do tzw. fizycznych czynnik�w [rodowiska. Pole elektromagnetyczne jest tworzone przez wsp�Bistniejce pole elektryczne i pole magnetyczne, i jest parametrem charakteryzujcym energi elektromagnetyczn zgromadzon w przestrzeni, zar�wno w obiektach materialnych takich jak obiekty metalowe czy ciaBo czBowieka, jak i powietrzu czy w pr�|ni. 2 Serwis BEZPIECZNIEJ: POLA ELEKTROMAGNETYCZNE MATERIAAY�SZKOLENIOWE Zrodowiskowe�zagro|enia�w�pomieszczeniach�pracy�biurowej Pola�elektromagnetyczne 2.�Co�jest�zr�dBem�pola�elektromagnetycznego? R�|norodne�wBa[ciwo[ci�fizyczne�umo|liwiaj wszechstronne�zastosowania�p�l� elektromagnetycznych,�takie�jak: ��wykorzystywanie�fal�radiowych�do�komunikacji� bezprzewodowej �� przesyBania�i�przetwarzanie�energii elektrycznej Wszystkie�odbiorniki�energii elektrycznej�s zr�dBami�p�l�elektromagnetycznych�o�r�|nych� nat|eniach�i�czstotliwo[ci Serwis�internetowy�BEZPIECZNIEJ� po[wicony�fizycznym�zagro|eniom�[rodowiska�pracy,� udostpniony�w�portalu�internetowym�CIOP PIB,�dostpny�pod�adresem�http://www.ciop.pl/26001.html. K.�Gryz,�J.�Karpowicz Pola elektromagnetyczne powszechnie wystpuj w [rodowisku pracy i |ycia czBowieka, poniewa| s wykorzystywane w licznych procesach technologicznych, m.in. przy wykorzystywaniu energii elektrycznej lub Bczno[ci bezprzewodowej. Eksploatacja wszystkich urzdzeD i instalacji zasilanych prdem elektrycznym zwizana jest nierozerwalnie z zamierzonym lub paso|ytniczym procesem rozpraszania w ich otoczeniu energii elektromagnetycznej. 3 Serwis BEZPIECZNIEJ: POLA ELEKTROMAGNETYCZNE MATERIAAY�SZKOLENIOWE Zrodowiskowe�zagro|enia�w�pomieszczeniach�pracy�biurowej Pola�elektromagnetyczne 3.�Jakie�szr�dBa�p�l�elektromagnetycznych�w� pomieszczeniach�biurowych? Pole�elektromagnetyczne�w� pomieszczeniach�biurowych�mo|e� pochodzi od�zr�deB: �� eksploatowanych�w�takim� pomieszczeniu �� lub�poza�pomieszczeniami�pracy: W�zwizku�z�tak�powszechnym� wytwarzaniem�p�l� elektromagnetycznych,�jest�to�czynnik� [rodowiska,�kt�ry�oddziaBuje�na� wszystkich�ludzi,�zar�wno�w� [rodowisku�pracy�jak�i�[rodowisku� pozazawodowej�aktywno[ci�czBowieka. Serwis�internetowy�BEZPIECZNIEJ� po[wicony�fizycznym�zagro|eniom�[rodowiska�pracy,� udostpniony�w�portalu�internetowym�CIOP PIB,�dostpny�pod�adresem�http://www.ciop.pl/26001.html. K.�Gryz,�J.�Karpowicz Pole elektromagnetyczne w pomieszczeniach biurowych mo|e pochodzi od zr�deB eksploatowanych w takim pomieszczeniu, takich jak: " sprzt komputerowy laptopy i notebooki, jednostki centralne, monitory i drukarki, serwery lokalnej sieci komputerowej " elektryczne urzdzenia biurowe i powszechnego u|ytku - lampy biurowe, oprawy o[wietleniowe, kalkulatory zasilane z sieci 230 V, urzdzenia grzewcze, kuchenki, czajniki " elementy wewntrznej instalacji zasilajcej 230 V lub 400 V - stacje transformatorowe, rozdzielnice niskiego napicia, okablowanie budynku " systemy wewntrznej bezprzewodowej Bczno[ci lokalnej terminale telefonii kom�rkowej, sieci WiFi, WLAN, Bluetooth, systemy Bczno[ci urzdzeD peryferyjnych komputer�w " systemy identyfikacji drog radiow (RFID), systemy elektronicznej ochrony artykuB�w (EAS) i wykrywacze metali (MD) lub poza pomieszczeniami pracy: " obiekty nadawcze - stacje nadawcze radiowo-telewizyjne (RTV) lub stacje bazowe telefonii kom�rkowej " elektroenergetyczne linie przesyBowe wysokiego napicia W zwizku z tak powszechnym wytwarzaniem p�l elektromagnetycznych, jest to czynnik [rodowiska, kt�ry oddziaBuje na wszystkich ludzi, zar�wno w [rodowisku pracy jak i [rodowisku pozazawodowej aktywno[ci czBowieka. 4 Serwis BEZPIECZNIEJ: POLA ELEKTROMAGNETYCZNE MATERIAAY�SZKOLENIOWE Zrodowiskowe�zagro|enia�w�pomieszczeniach�pracy�biurowej Pola�elektromagnetyczne 4.�Jakimi�parametrami�s reprezentowane� [rodowiskowe�pola�elektromagnetyczne? ��nat|enie�p�l�elektrycznych�(w�V/m) ��nat|enie�p�l�magnetycznych�(w�A/m) ��indukcja�magnetyczna�(w�T)� alternatywnie�do�nat|enia�pola� magnetycznego ��czstotliwo[ p�l�sinusoidalnie�zmiennych�w�czasie�(w�Hz) ��parametry�zmienno[ci�w�czasie�p�l�niesinusoidalnych�(np.� modulacja�lub�widmo�czstotliwo[ci) ��czas�trwania�ekspozycji Serwis�internetowy�BEZPIECZNIEJ� po[wicony�fizycznym�zagro|eniom�[rodowiska�pracy,� udostpniony�w�portalu�internetowym�CIOP PIB,�dostpny�pod�adresem�http://www.ciop.pl/26001.html. K.�Gryz,�J.�Karpowicz Poziom zagro|eD bezpieczeDstwa wskutek oddziaBywania p�l elektromagnetycznych zale|y od czstotliwo[ci zmienno[ci pola w czasie. Jednostk czstotliwo[ci jest herc, oznaczany Hz. Przy opisie [rodowiskowych p�l elektromagnetycznych maj zastosowanie jednostki nadwielokrotne: kiloherce (x 1000), kHz, - megaherce (x 1000 000), MHz - gigaherce (x 1000 000 000), GHz. Poziom nara|enia jest reprezentowany przez: - nat|enie skBadowej elektrycznej (wyra|one w woltach na metr, V/m) - nat|enie skBadowej magnetycznej (wyra|one w amperach na metr, A/m. Alternatywnie poziom pola magnetycznego mo|e by wyra|ony poprzez podanie indukcji magnetycznej w teslach, T, lub cz[ciej w jednostkach podwielokrotnych mikroteslach (/ 1 000 000) i militeslach (/ 1 000). 5 Serwis BEZPIECZNIEJ: POLA ELEKTROMAGNETYCZNE MATERIAAY�SZKOLENIOWE Zrodowiskowe�zagro|enia�w�pomieszczeniach�pracy�biurowej Pola�elektromagnetyczne 5.�Jakie�s wBa[ciwo[ci�pola�elektromagnetycznego? ��promieniowanie�niejonizujce ��nie�odczuwane�zmysBami�czBowieka� ��propagujce�w�powietrzu�z�prdko[ci[wiatBa ��indukujce�napicia�i�prdy�elektryczne�w� obiektach�elektroprzewodzcych,�takich�jak� metale�lub�roztwory�elektrolit�w,�w�tym� organizmy�|ywe Serwis�internetowy�BEZPIECZNIEJ� po[wicony�fizycznym�zagro|eniom�[rodowiska�pracy,� udostpniony�w�portalu�internetowym�CIOP PIB,�dostpny�pod�adresem�http://www.ciop.pl/26001.html. K.�Gryz,�J.�Karpowicz Pola elektromagnetyczne zaliczane s do promieniowaD niejonizujcych, kt�re nie s odczuwane zmysBami czBowieka. Podstawowymi cechami fizycznymi p�l elektromagnetycznych jest ich rozprzestrzenianie si w powietrzu z prdko[ci [wiatBa oraz zdolno[ indukowania napi i prd�w elektrycznych w obiektach elektroprzewodzcych, takich jak metale lub roztwory elektrolit�w, w tym organizmy |ywe. 6 Serwis BEZPIECZNIEJ: POLA ELEKTROMAGNETYCZNE MATERIAAY�SZKOLENIOWE Zrodowiskowe�zagro|enia�w�pomieszczeniach�pracy�biurowej Pola�elektromagnetyczne 6.�Jakie�s natychmiastowe�skutki�oddziaBywania�pola� elektromagnetycznego�bezpo[rednio�na�ludzi? ��prdy�elektryczne�indukowane� wewntrz�ciaBa ��ogrzewanie�tkanek�na� powierzchni�lub�wewntrz�ciaBa ��prdy�kontaktowe Serwis�internetowy�BEZPIECZNIEJ� po[wicony�fizycznym�zagro|eniom�[rodowiska�pracy,� udostpniony�w�portalu�internetowym�CIOP PIB,�dostpny�pod�adresem�http://www.ciop.pl/26001.html. K.�Gryz,�J.�Karpowicz W organizmie czBowieka przebywajcego w polu elektromagnetycznym wystpuje zaindukowany prd elektryczny, kt�rego skutki uzale|nione s od czstotliwo[ci pola, m.in.: w polach maBych i [rednich czstotliwo[ci mo|e wystpi pobudzenie tkanki nerwowej lub mi[niowej (analogicznie jak w razie pora|enia prdem przy dotkniciu do instalacji energetycznej), a w polach czstotliwo[ci radiofalowych i mikrofalowych wzrost temperatury tkanek wewntrz organizmu lub przy powierzchni sk�ry (podobnie do procesu grzania mikrofalowego w kuchenkach mikrofalowych). Prdy indukowane mog zakB�ca naturalne procesy elektrofizjologiczne w kom�rkach nerwowych lub mi[niowych, wowodujc ich pobudzenie. Skutki termiczne mog wywoBa uszkodzenia tkanek r�|nego stopnia i rozlegBo[ci, kt�re mog wystpi zar�wno na powierzchni ciaBa, jak i wewntrz zale|nie od czstotliwo[ci promieniowania. W organizmie mo|e wystpowa tak|e tzw. po[rednie oddziaBywanie p�l elektromagnetycznych, polegajce gB�wnie na tzw. prdach kontaktowych przepBywajcych przez ciaBo czBowieka dotykajcego obiektu metalowego, odbierajcego wraz z ciaBem czBowieka energi pola, gromadzcego Badunek elektrostatyczny lub odprowadzajcego z organizmu Badunek uprzednio na nim zgromadzony. Mo|e on wywoBywa stymulacj tkanek i odczuwanie b�lu, podobnie jak prdy indukowane bdz ra|enie prdem przy dotkniciu instalacji elektrycznej. Poniewa| pola elektromagnetyczne w przeciwieDstwie do innych fizycznych czynnik�w [rodowiska, jak np. haBas, nie s odczuwane zmysBami, niemo|liwe jest unikanie wspomnianych zagro|eD dziki subiektywnym odczuciom. Konieczna jest profesjonalna identyfikacja miejsc wystpowania zagro|eD i ich charakterystyki. 7 Serwis BEZPIECZNIEJ: POLA ELEKTROMAGNETYCZNE MATERIAAY�SZKOLENIOWE Zrodowiskowe�zagro|enia�w�pomieszczeniach�pracy�biurowej Pola�elektromagnetyczne 7.�Jakie�zagro|enia�bezpieczeDstwa�lub�zdrowia�mog wynika z�oddziaBywania�p�l�elektromagnetycznych " Nierozstrzygniete�kontrowersje�dotyczce�skutk�w�przewlekBego� nara|enia�na�pola�elektromagnetyczne,�m.in.: " IARC�(2011) zaklasyfikowanie�pola�elektromagnetycznego�z�zakresu� radiofalowego�do�grupy�2B�(ze�wzgledu�na�wzrost�ryzyka�glejaka,� zwizanego�z�u|ytkowaniem�telefonii�bezprzewodowej) " IARC�(2002) zaklasyfikowanie�pola�magnetycznego�maBych�czstotliwo[ci do�grupy�2B�(ze�wzgldu�na�wzrost�ryzyka�biaBaczek�u�dzieci� zamieszkujcych�w�pobli|u�linii�elektroenergetycznych�wysokiego�napicia) Grupa�2B czynniki�lub�zesp�B czynnik�w�przypuszczalnie rakotw�rczych�dla�ludzi Serwis�internetowy�BEZPIECZNIEJ� po[wicony�fizycznym�zagro|eniom�[rodowiska�pracy,� udostpniony�w�portalu�internetowym�CIOP PIB,�dostpny�pod�adresem�http://www.ciop.pl/26001.html. K.�Gryz,�J.�Karpowicz W wyniku licznych opracowaD naukowych Midzynarodowa Agencja BadaD nad Rakiem (IARC), bdca agend Zwiatowej Organizacji Zdrowia (WHO) zdecydowaBa o zaliczeniu zar�wno p�l magnetycznych maBych czstotliwo[ci (takich jak wytwarzane przez linie energetyczne), jak i promieniowania elektromagnetycznego czstotliwo[ci radiowych (takiego jak wytwarzane przez anteny system�w telefonii kom�rkowej) do czynnik�w prawdopodobnie rakotw�rczych dla ludzi (grupa IIB). Grupa 2B - czynniki lub zesp�B czynnik�w przypuszczalnie rakotw�rczych dla ludzi (istnieje ograniczony dow�d dziaBania rakotw�rczego dla ludzi z badaD epidemiologicznych przy braku wystarczajcego dowodu rakotw�rczo[ci zwierzt do[wiadczalnych). Dane naukowe dotyczce rzadziej wystpujcych nara|eD typowych dla innych zr�deB p�l elektromagnetycznych i [rodowiska aktywno[ci zawodowej s dotychczas stosunkowo nieliczne i w zwizku z tym nie wypracowano konsensusu w sprawie zale|no[ci midzy warunkami nara|enia, a zwizanymi z nimi konsekwencjami zdrowotnymi. Jednak|e ograniczone dane wskazuj na mo|liwo[ podwy|szonego zagro|enia m.in. chorobami nowotworowymi i neurodegeneracyjnymi w[r�d os�b podlegajcych przewlekBemu oddziaBywaniu p�l elektromagnetycznych. 8 Serwis BEZPIECZNIEJ: POLA ELEKTROMAGNETYCZNE MATERIAAY�SZKOLENIOWE Zrodowiskowe�zagro|enia�w�pomieszczeniach�pracy�biurowej Pola�elektromagnetyczne 8.�Jakie�s wymagania�prawne�dotyczce�ochrony� przed�nadmiernym�oddziaBywaniem�p�l� elektromagnetycznych? Dopuszczalne�nara|enie�na�pola�elektromagnetyczne�okre[lono� oddzielnie�dla�trzech�grup�pracownik�w:� ��og�Bu�zdrowych�pracownik�w�dorosBych�[DzU 2002/217,�poz.�1833]� ��kobiet�w�ci|y�[DzU 2005/114,�poz.�545,�zm.�2002/127,�poz.�1092]� ��pracownik�w�mBodocianych�[DzU 2004/200,�poz.�2047,�zm.�DzU 2005/136,�poz.�1145]. Dopuszczalne�poziomy�pola�elektromagnetycznego�[DzU 2003/133,�poz.� 1883]: ��w�miejscach�dostpnych�dla�ludno[ci ��nat|enie�pola�elektrycznego�o�czstotliwo[ci�50�Hz�o�obszarze� zabudowy�mieszkaniowej. Serwis�internetowy�BEZPIECZNIEJ� po[wicony�fizycznym�zagro|eniom�[rodowiska�pracy,� udostpniony�w�portalu�internetowym�CIOP PIB,�dostpny�pod�adresem�http://www.ciop.pl/26001.html. K.�Gryz,�J.�Karpowicz W zwizku z powszechnym wystpowaniem p�l i promieniowania elektromagnetycznego, wymagania prawne dotyczce dopuszczalnego poziomu nara|enia ustalono zar�wno dla nara|enia ludno[ci, jak i dla nara|enia pracownik�w. Ponadto ma do nich zastosowanie powszechny system wymagaD przepis�w wykonawczych do kodeksu pracy, okre[lajcy obowizki pracodawc�w dotyczce ochrony pracownik�w przed zagro|eniami wystpujcymi w [rodowisku pracy. Dopuszczalne nara|enie na pola elektromagnetyczne okre[lono oddzielnie dla trzech grup pracownik�w: " og�Bu zdrowych pracownik�w dorosBych [DzU 2002, nr 217, poz. 1833], " kobiet w ci|y [DzU 2005, nr 114, poz. 545, zm. 2002, nr 127, poz. 1092] " pracownik�w mBodocianych [DzU 2004, nr 200, poz. 2047, zm. DzU 2005, nr 136. poz 1145]. Dopuszczalne poziomy pola elektromagnetycznego w miejscach dostpnych dla ludno[ci, a tak|e nat|enie pola magnetycznego o czstotliwo[ci 50 Hz o obszarze zabudowy mieszkaniowej, okre[lono rozporzdzeniem ministra [rodowiska [DzU 2003, nr 192, poz. 1883. W zwizku z charakterystyk om�wionych zagro|eD elektromagnetycznych kryteria oceny s funkcj czstotliwo[ci ocenianego pola elektromagnetycznego. 9 Serwis BEZPIECZNIEJ: POLA ELEKTROMAGNETYCZNE MATERIAAY�SZKOLENIOWE Zrodowiskowe�zagro|enia�w�pomieszczeniach�pracy�biurowej Pola�elektromagnetyczne 9.�Jakie�s zasady�dopuszczalnej�ekspozycji� pracownik�w�i�ludno[ci�na�pola�elektromagnetyczne Warunki�dopuszczalnej�ekspozycji�zawodowej� w�polach�elektromagnetycznych�[DzU 2002/217,�poz.�1833,�2002]� ��W�strefach�ochronnych�mog przebywa jedynie�pracownicy�po� przej[ciu�specjalistycznego�przeszkolenia�i�poddaniu�si badaniom� lekarskim,�potwierdzajcym�brak�przeciwwskazaD zdrowotnych� do�ekspozycji� ekspozycja�zawodowa ��Pozostali�pracownicy�podlegaj ekspozycji�wedBug�zasad� dotyczcych�og�Bu�ludno[ci� ekspozycja�pozazawodowa tylko� w�polach�strefy�bezpiecznej Serwis�internetowy�BEZPIECZNIEJ� po[wicony�fizycznym�zagro|eniom�[rodowiska�pracy,� udostpniony�w�portalu�internetowym�CIOP PIB,�dostpny�pod�adresem�http://www.ciop.pl/26001.html. K.�Gryz,�J.�Karpowicz W przepisach BHP zdefiniowano warto[ci nat|enia pola elektrycznego i magnetycznego, w kt�rych dopuszczalne jest przebywanie wszystkich grup pracowniczych, Bcznie z kobietami w ci|y oraz pracownikami mBodocianymi. Pracownicy nara|eni na oddziaBywanie p�l o nat|eniach wikszych ni| dopuszczalne dla ludno[ci (tzw. ekspozycja zawodowa), podlegaj okresowym specjalistycznym badaniom lekarskim i przechodz okresowe szkolenia dotyczce zasad bezpiecznego wykonywania pracy w polach elektromagnetycznych. Dla tej grupy pracownik�w w rozporzdzeniu Ministra Pracy i Polityki SpoBecznej z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie najwy|szych dopuszczalnych st|eD i nat|eD (NDN) czynnik�w szkodliwych dla zdrowia w [rodowisku pracy [DzU, nr 217, 2002, poz. 1833] zdefiniowano: - warto[ci graniczne odno[nie ekspozycji 8-godzinnej (tzw. NDN pola elektrycznego i magnetycznego) - zasady skracania ekspozycji w przypadku nara|enia na pola o wikszych nat|eniach - warto[ci graniczne dla ekspozycji zabronionej bez stosowania ubior�w ochronnych. Zgodnie z rozporzdzeniem ministra pracy w sprawie NDN oraz og�lnymi zasadami bezpieczeDstwa i higieny pracy, zr�dBa p�l elektromagnetycznych powinny by zidentyfikowane i oznakowane, a pracownicy poinformowani o mo|liwych zagro|eniach w ich otoczeniu. Przepisy ochrony [rodowiska podaj wymagania odno[nie dopuszczalnej ekspozycji ludno[ci. Poziom dopuszczalnej ekspozycji og�Bu ludno[ci oraz pracownik�w ekspozycji pozazawodowej (tzn. os�b niezwizanych zawodowo z obsBug urzdzeD wytwarzajcych silne pola elektromagnetyczne, jak np. pracownicy biurowi) jest ni|szy ni| dla pracownik�w ekspozycji zawodowej. Znaki stosowane do oznakowania obszar�w wystpowania stref ochronnych i zr�deB pola elektromagnetycznego okre[lono w normach: PN-74/T-06260, PN-93/N- 01256/03 i PN-ISO 7010:2006 10 Serwis BEZPIECZNIEJ: POLA ELEKTROMAGNETYCZNE MATERIAAY�SZKOLENIOWE Zrodowiskowe�zagro|enia�w�pomieszczeniach�pracy�biurowej Pola�elektromagnetyczne 10.�Jaka�jest�ochrona�kobiet�w�ci|y�i�pracownik�w� mBodocianych ��[DzU nr�200,�poz.�2047,�2004 ]� i�kobiet�w�ci|y�[DzU nr�114,�poz.�545,�1996] ��Kobiet�w�ci|y�i�pracownik�w�mBodocianych� nie�wolno�zatrudnia w�zasigu�p�l� elektromagnetycznych�o�nat|eniach� przekraczajcych�warto[ci�dla�strefy� bezpiecznej,�okre[lone�w�przepisach�w� sprawie�NDN Serwis�internetowy�BEZPIECZNIEJ� po[wicony�fizycznym�zagro|eniom�[rodowiska�pracy,� udostpniony�w�portalu�internetowym�CIOP PIB,�dostpny�pod�adresem�http://www.ciop.pl/26001.html. K.�Gryz,�J.�Karpowicz Podobne zasady dotycz zatrudniania w polach elektromagnetycznych kobiet w ci|y i pracownik�w mBodocianych. 11 Serwis BEZPIECZNIEJ: POLA ELEKTROMAGNETYCZNE MATERIAAY�SZKOLENIOWE Zrodowiskowe�zagro|enia�w�pomieszczeniach�pracy�biurowej Pola�elektromagnetyczne 11.�Jaki�poziom�ekspozycji�na�pola� elektromagnetyczne�jest�dopuszczalny�w� pomieszczeniach�biurowych ��Ekspozycja�pracownik�w�biurowych�nie� powinna�by traktowana�na�r�wni�z� ekspozycj zawodow operator�w�urzdzeD wytwarzajcych�silne�pola,�poniewa| pracownicy�tej�grupy�z�reguBy�nie�podlegaj okresowym�szkoleniom�i�ocenie�stanu� zdrowia�pod�ktem�wykonywania�czynno[ci� zawodowych�przy�zr�dBach�p�l. ��Wyniki�badaD wskazuj,�|e�w� pomieszczeniach�biurowych�z�reguBy� wystpuj pola�strefy�bezpiecznej� ekspozycja�pozazawodowa. Serwis�internetowy�BEZPIECZNIEJ� po[wicony�fizycznym�zagro|eniom�[rodowiska�pracy,� udostpniony�w�portalu�internetowym�CIOP PIB,�dostpny�pod�adresem�http://www.ciop.pl/26001.html. K.�Gryz,�J.�Karpowicz Ekspozycja na pola elektromagnetyczne powinna by nadzorowana i ograniczana ze wzgldu na postanowienia przepis�w bezpieczeDstwa i higieny pracy (krajowych przepis�w BHP). Ekspozycja pracownik�w biurowych nie powinna by traktowana na r�wni z ekspozycj zawodow operator�w urzdzeD wytwarzajcych silne pola, poniewa| pracownicy tej grupy z reguBy nie podlegaj okresowym szkoleniom i ocenie stanu zdrowia pod ktem wykonywania czynno[ci zawodowych przy zr�dBach p�l elektromagnetycznych. Z tego powodu ekspozycja w biurach nie powinna przekracza poziomu dopuszczalnego dla og�Bu ludno[ci (ekspozycja w polach strefy bezpiecznej). Przeprowadzone badania wykazaBy, |e w pomieszczeniach pracy biurowej wystpuje ekspozycja na pola o zBo|onym widmie czstotliwo[ci i zmiennym w czasie poziomie. Najbardziej istotne z uwagi na ekspozycj pracownik�w s gB�wnie pola magnetyczne maBych czstotliwo[ci (Bcznie z polami o czstotliwo[ci przemysBowej 50 Hz), wytwarzane przez urzdzenia i instalacje znajdujce si w budynku oraz promieniowanie o czstotliwo[ciach z zakresu radiofalowego i mikrofalowego emitowane przez urzdzenia nadawcze zlokalizowane na terenie miasta. Wyniki badaD wskazuj, |e w pomieszczeniach biurowych ekspozycja pracownik�w na pola elektromagnetyczne jest na stosunkowo niskim poziomie w por�wnaniu z warto[ciami dopuszczalnymi ustalonymi zar�wno przez obowizujce przepisy BHP oraz ochrony [rodowiska. S to z reguBy pola strefy bezpiecznej ekspozycja pozazawodowa. 12 Serwis BEZPIECZNIEJ: POLA ELEKTROMAGNETYCZNE MATERIAAY�SZKOLENIOWE Zrodowiskowe�zagro|enia�w�pomieszczeniach�pracy�biurowej Pola�elektromagnetyczne 12.�Czy�nale|y�podejmowa w�pomieszczeniach�pracy� biurowej�dziaBania�zmniejszajce�oddziaBywanie�p�l� elektromagnetycznych�na�ludzi? Z�uwagi�na�klasyfikacj IARC�dla�dziaBania� prawdopodobnie�rakotw�rczego�p�l� elektromagnetycznych�oraz�mo|liwo[ r�wnie| innego�typu�ich�negatywnego� oddziaBywania�na�ludzi,�powinny�by w� miar mo|liwo[ci�stosowane�dostpne� [rodki�zmniejszania�ekspozycji.� Serwis�internetowy�BEZPIECZNIEJ� po[wicony�fizycznym�zagro|eniom�[rodowiska�pracy,� udostpniony�w�portalu�internetowym�CIOP PIB,�dostpny�pod�adresem�http://www.ciop.pl/26001.html. K.�Gryz,�J.�Karpowicz Z uwagi na t klasyfikacj IARC dla dziaBania prawdopodobnie rakotw�rczego p�l elektromagnetycznych oraz mo|liwo[ wystpowania r�wnie| innego typu ich negatywnego oddziaBywania na ludzi, powinny by w miar mo|liwo[ci stosowane dostpne [rodki zmniejszania ekspozycji. Taki spos�b postpowania zalecany jest przez organizacje midzynarodowe i zwany zasad ALARA (As Low As Reasonably Achievable) zgodnie, z kt�r nara|enie na pola elektromagnetyczne wytwarzane sztucznie, a dziaBajce na organizm ludzki, powinno by ograniczane na tyle, na ile tylko jest to w spos�b rozsdny mo|liwe do osignicia. Podobne znaczenie ma zalecana r�wnie| do p�l elektromagnetycznych zasada ostro|no[ci (tzw. precautionary principle). Zwiatowa Organizacja Zdrowia (WHO) wskazuje na potrzeb podejmowanie takich dziaBaD ograniczajcych poziom ekspozycji, kt�re nie wymagaj znacznych nakBad�w finansowych. Postpowanie takie uzasadnione jest szczeg�lnie w przypadku stanowisk pracy przy urzdzeniach stale pracujcych, jak np. urzdzenia komputerowe i elektryczna instalacja zasilajca budynku. 13 Serwis BEZPIECZNIEJ: POLA ELEKTROMAGNETYCZNE MATERIAAY�SZKOLENIOWE Zrodowiskowe�zagro|enia�w�pomieszczeniach�pracy�biurowej Pola�elektromagnetyczne 13.�Ograniczanie�ekspozycji�na�pole� elektromagnetyczne�pochodzce�od�urzdzeD elektrycznych ��Bezpo[rednio�przy�urzdzeniach�z� wbudowanymi�elementami�indukcyjnymi,� np.�przy�zasilaczach�transformatorowych,� obni|ajcych�napicie�sieci�do�np.�20/12/9�V,� wystpuj pola�magnetyczne�maBej� czstotliwo[ci�o�poziomie�znacznie� wy|szym�od�[redniego�poziomu�w� pomieszczeniach�pracy�biurowej.� ��Urzdzenia�z�transformatorem�obni|ajcym� napicie�powinny�by usytuowane�w� mo|liwe�najwikszej�odlegBo[ci�od� pracownika�(>�0,5�m).� Serwis�internetowy�BEZPIECZNIEJ� po[wicony�fizycznym�zagro|eniom�[rodowiska�pracy,� udostpniony�w�portalu�internetowym�CIOP PIB,�dostpny�pod�adresem�http://www.ciop.pl/26001.html. K.�Gryz,�J.�Karpowicz Bezpo[rednio przy urzdzeniach z wbudowanymi elementami indukcyjnymi, np. przy zasilaczach transformatorowych, obni|ajcych napicie sieci do np. 20/12/9 V, wystpuj pola magnetyczne maBej czstotliwo[ci (50 Hz i kolejne harmoniczne) o poziomie znacznie wy|szym od [redniego poziomu w pomieszczeniach pracy biurowej. W zwizku z tym organizacja przestrzenna stanowiska pracy powinna by taka, aby urzdzenia z transformatorem obni|ajcym napicie byBy usytuowane w mo|liwe najwikszej odlegBo[ci od pracownika (co najmniej 0,5 m). 14 Serwis BEZPIECZNIEJ: POLA ELEKTROMAGNETYCZNE MATERIAAY�SZKOLENIOWE Zrodowiskowe�zagro|enia�w�pomieszczeniach�pracy�biurowej Pola�elektromagnetyczne 14.�Ograniczanie�ekspozycji�na�pole� elektromagnetyczne�pochodzce�od�urzdzeD komputerowych Oznakowanie�monitora�potwierdzajcym�to� symbolem�jest�gwarancj speBnienia�z� du|ym�zapasem�wymagaD dotyczcych� dopuszczalnej�ekspozycji�operator�w�na� pola�elektromagnetyczne,�zar�wno� polskich�przepis�w�BHP�lub� dotyczcych�[rodowiska. Serwis�internetowy�BEZPIECZNIEJ� po[wicony�fizycznym�zagro|eniom�[rodowiska�pracy,� udostpniony�w�portalu�internetowym�CIOP PIB,�dostpny�pod�adresem�http://www.ciop.pl/26001.html. K.�Gryz,�J.�Karpowicz Wsp�Bczesne monitory z reguBy speBniaj uznane powszechnie wymagania TCO, dotyczce oceny parametr�w technicznych sprztu komputerowego (m.in. poziomu emitowanych p�l elektromagnetycznych) i oznakowania takiego sprztu. Oznakowanie monitora potwierdzajcym to symbolem jest gwarancj speBnienia z du|ym zapasem wymagaD dotyczcych dopuszczalnej ekspozycji operator�w na pola elektromagnetyczne, zar�wno polskich przepis�w BHP lub dotyczcych [rodowiska. 15 Serwis BEZPIECZNIEJ: POLA ELEKTROMAGNETYCZNE MATERIAAY�SZKOLENIOWE Zrodowiskowe�zagro|enia�w�pomieszczeniach�pracy�biurowej Pola�elektromagnetyczne 15.�Ograniczanie�ekspozycji�na�pole� elektromagnetyczne�pochodzce�z�serwerowni ��W�serwerowniach stosowane�s urzdzenia� zasilane�niskimi�napiciami�i�prdami,� umieszczone�w�ekranujcych�metalowych� obudowach�oraz�ekranowane�kable�transmisyjne.� ��W�ich�otoczeniu�poziom�pola�nie�przekracza� typowych�poziom�w�wystpujcego�w�[rodowisku� biurowym�i�mieszkalnym. ��Jedynie�w�bezpo[redniej�blisko[ci�urzdzeD zasilania�awaryjnego�(UPS)�i�klimatyzator�w�mo|e� wystpowa zwikszony�poziom�pola� magnetycznego�50 Hz,�jednak|e�w�zakresie�p�l� strefy�bezpiecznej�(ekspozycji�pozazawodowej).� ��Nale|y�unika lokalizacji�staBych�stanowisk�pracy� w�ssiedztwie�urzdzeD UPS�i�kabli�zasilajcych. Serwis�internetowy�BEZPIECZNIEJ� po[wicony�fizycznym�zagro|eniom�[rodowiska�pracy,� udostpniony�w�portalu�internetowym�CIOP PIB,�dostpny�pod�adresem�http://www.ciop.pl/26001.html. K.�Gryz,�J.�Karpowicz Urzdzenia komputerowe przeznaczone do bezawaryjnej pracy cigBej, np. serwery, wymagaj m.in. urzdzeD do podtrzymywania zasilania (zasilanie przez UPS), odpowiedniej wentylacji lub klimatyzacji pomieszczenia. Serwery (komputery profesjonalne) i wsp�Bpracujce z nimi urzdzenia (UPS-y, klimatyzatory, kable transmisji danych, monitory ekranowe) s zr�dBem p�l elektromagnetycznych r�|nych czstotliwo[ci. W serwerowniach stosowane s urzdzenia zasilane niskimi napiciami i prdami, umieszczone w ekranujcych metalowych obudowach oraz ekranowane kable transmisyjne. Eksploatacja tego typu urzdzeD nie powoduje podwy|szenia w ich otoczeniu poziomu pola elektromagnetycznego. W otoczeniu sprztu komputerowego poziom pola nie przekracza wic typowych poziom�w wystpujcego w [rodowisku biurowym i mieszkalnym. Jedynie w bezpo[redniej blisko[ci urzdzeD zasilania awaryjnego (UPS) i klimatyzator�w mo|e wystpowa zwikszony poziom pola magnetycznego 50 Hz, jednak|e w zakresie p�l strefy bezpiecznej (ekspozycji pozazawodowej). Nale|y unika lokalizacji staBych stanowisk pracy w ssiedztwie urzdzeD UPS i kabli zasilajcych. 16 Serwis BEZPIECZNIEJ: POLA ELEKTROMAGNETYCZNE MATERIAAY�SZKOLENIOWE Zrodowiskowe�zagro|enia�w�pomieszczeniach�pracy�biurowej Pola�elektromagnetyczne 16.�Ograniczanie�ekspozycji�na�pole� elektromagnetyczne�pochodzce�od�urzdzeD lokalnej� Bczno[ci�bezprzewodowej ��Bluetooth (do�Bczno[ci�midzy�urzdzeniami) ��WLAN (lokalna�sie bezprzewodowa�do�poBczenia� ze�komputer�w,�drukarek,�dostpu�do�internetu)� ��DECT (stacjonarne�telefony�ze�sBuchawk bezprzewodow). ��systemy�peryferyjne�komputer�w�osobistych� myszki,�klawiatury,�itp. Pomimo�stosunkowo�niskich�poziom�w� wytwarzanych�p�l�elektromagnetycznych,� urzdzenia�nadawcze�powinny�by ustawiane�poza� staBym�stanowiskiem�pracownika,�aby�nie� powodowa ekspozycji�niepotrzebnej. Serwis�internetowy�BEZPIECZNIEJ� po[wicony�fizycznym�zagro|eniom�[rodowiska�pracy,� udostpniony�w�portalu�internetowym�CIOP PIB,�dostpny�pod�adresem�http://www.ciop.pl/26001.html. K.�Gryz,�J.�Karpowicz Najbardziej popularnymi [rodkami Bczno[ci bezprzewodowej, wykorzystywanej do komunikacji pomidzy r�|nymi urzdzeniami elektronicznymi bez konieczno[ instalowania okablowania, s: Bluetooth (do Bczno[ci midzy r�|nymi urzdzeniami elektronicznymi np. klawiatur i komputerem; sBuchawk i mikrofonem oraz telefonem kom�rkowym, czy telefonem kom�rkowym i notebokiem) WLAN (lokalna sie bezprzewodowa do poBczenia ze sob komputer�w, drukarek, dostpu do internetu) DECT (stacjonarne telefony ze sBuchawk bezprzewodow). systemy peryferyjne komputer�w osobistych - myszki, klawiatury, itp. W otoczeniu urzdzeD Bluetooth i WLAN pole elektromagnetyczne wytwarzane jest stale podczas wBczenia urzdzenia, przy urzdzeniach DECT, np. w telefonach bezprzewodowych, jedynie w czasie prowadzenia rozm�w. Z uwagi na maBe moce emitowanego sygnaBu, pole elektromagnetyczne w otoczeniu urzdzeD WLAN (w odlegBo[ci wikszej od 15 cm od anten nadawczych) nie przekracza warto[ci granicznych dla ekspozycji og�Bu ludno[ci i strefy bezpiecznej wg postanowieD przepis�w BHP. W przypadku urzdzeD Bluetooth i DECT wykonuje si ocen absorpcji energii pola elektromagnetycznego w organizmie u|ytkownika (tzw. wsp�Bczynnik SAR). Badania wskazuj, |e warto[ci graniczne okre[lone, np. w dyrektywie europejskiej 2004/40/WE nie s przy tych urzdzeniach przekroczone. Pomimo stosunkowo niskich poziom�w wytwarzanych p�l elektromagnetycznych, urzdzenia nadawczych sieci WLAN powinny by ustawiane poza staBym stanowiskiem pracownika, aby nie powodowa ekspozycji niepotrzebnej. 17 Serwis BEZPIECZNIEJ: POLA ELEKTROMAGNETYCZNE MATERIAAY�SZKOLENIOWE Zrodowiskowe�zagro|enia�w�pomieszczeniach�pracy�biurowej Pola�elektromagnetyczne 17.�Ograniczenie�ekspozycji�na pola� elektromagnetyczne instalacji�elektrycznych�budynku� i�urzdzeD znajdujcych�si poza�stanowiskiem�pracy �� odpowiednie�usytuowanie�stanowisk�pracy� w�stosunku�do�tych�zr�deB p�l ��wBa[ciwe�zbudowanie�lub�zmodernizowanie� instalacji,�uwzgldniajce�[rodki�techniczne� ograniczajce�wielko[ wystpujcych�w�ich� otoczeniu�p�l �� w�razie�braku�innych�mo|liwo[ci,� zastosowanie�ekranowania� elektromagnetycznego Serwis�internetowy�BEZPIECZNIEJ� po[wicony�fizycznym�zagro|eniom�[rodowiska�pracy,� udostpniony�w�portalu�internetowym�CIOP PIB,�dostpny�pod�adresem�http://www.ciop.pl/26001.html. G4/M4.8/ K.�Gryz,�J.�Karpowicz 18 Ograniczanie ekspozycji na pole elektromagnetycznego pochodzce od instalacji elektrycznej 230 V Do poszczeg�lnych pomieszczeD pracy z urzdzeniami elektrycznymi doprowadzane s kable zasilajce, w wizkach kabli jednofazowych lub tr�jfazowych. Kable mog by prowadzone podtynkowo lub w tunelach wbudowanych w [cianach lub stropach budynku. W wielu budynkach biurowych wystpuje z tego powodu ekspozycja na pola magnetyczne o indukcji rzdu kilku m�T W celu ograniczenia poziomu p�l magnetycznych, kable takiej instalacji powinny by Bczone w wizki przewod�w z prdem o r�|nych fazach, aby umo|liwi samokompensacj pola wytwarzanego przez prdy pBynce w poszczeg�lnych przewodach. Ograniczanie ekspozycji na pole elektromagnetycznego pochodzce od stacji transformatorowych i rozdzielni niskiego napicia W stacjach transformatorowych o przekBadni 15/0,4 kV gB�wnym zr�dBem pola elektrycznego s szyny [redniego napicia 15 kV, doprowadzone do transformatora. Pole to jest ekranowane zar�wno przez elementy metalowe (np. siatki, [cianki dziaBowe znajdujce si w rozdzielni), jak i przez [ciany budynku. Wskutek tego jego nat|enie poza pomieszczeniem stacji nie jest podwy|szone w stosunku do warto[ci wystpujcych w typowych pomieszczeniach biurowych czy mieszkalnych. GB�wnym zr�dBem pola magnetycznego s szyny i kable niskiego napicia 0,4 kV. W pomieszczeniach obok stacji transformatorowych, w miejscach ssiadujcych bezpo[rednio z kablami niskiego napicia, wyprowadzonymi z transformatora lub rozdzielni, mog wystpowa pola magnetyczne o indukcji magnetycznej rzdu kilku-kilkunastu m�T. S to pola o poziomie ni|szym od warto[ci dopuszczalnych dla nara|enia zawodowego. Poziom p�l magnetycznych wnikajcych do pomieszczeD pracy mo|na ograniczy poprzez maksymalne, mo|liwe technicznie, zbli|enie do siebie szyn prdowych urzdzeD elektroenergetycznych (skupiona wizka izolowanych przewod�w) i maksymalne wykorzystanie wzajemnej kompensacji p�l magnetycznych wytwarzanych przez prdy o r�|nych fazach, przepBywajce w przewodach uBo|onych blisko siebie. 18 Serwis BEZPIECZNIEJ: POLA ELEKTROMAGNETYCZNE MATERIAAY�SZKOLENIOWE Zrodowiskowe�zagro|enia�w�pomieszczeniach�pracy�biurowej Pola�elektromagnetyczne Podsumowanie # W�zdecydowanej�wikszo[ci�pomieszczeD pracy�biurowej�nie�ma� potrzeby�wykonywania�pomiar�w�i�oceny�ekspozycji�pracownik�w�na� pole�elektromagnetyczne� ekspozycja�na�pola�strefy�bezpiecznej # Zuwagi�rezultaty�badaD naukowych,�wskazujcych�na�mo|liwo[ wystpowania�groznych�skutk�w�zdrowotnych�ekspozycji�przewlekBej� nawet�na�stosunkowo�sBabe�pola,�nale|yogranicza ekspozycj # Przy�urzdzeniach�komputerowych�speBniajcych�wymagania�TCO�z� du|ym�zapasem�speBnione�s wymagania�dotyczce�dopuszczalnej� ekspozycji�pracownik�w�na�pola�elektromagnetyczne # Ekspozycja�pracownik�w�na�pola�elektromagnetyczne�emitowane�przez� urzdzenia�elektryczne powszechnego�u|ytku�oznaczone znakiem�CE�jest� zgodna�z�wymaganiami�BHP,�pod�warunkiem�u|ytkowania�ich�zgodnie�z� przeznaczeniem�i�we�wBa[ciwym�stanie�technicznym Serwis�internetowy�BEZPIECZNIEJ� po[wicony�fizycznym�zagro|eniom�[rodowiska�pracy,� udostpniony�w�portalu�internetowym�CIOP PIB,�dostpny�pod�adresem�http://www.ciop.pl/26001.html. K.�Gryz,�J.�Karpowicz W zdecydowanej wikszo[ci pomieszczeD pracy biurowej nie ma potrzeby wykonywania pomiar�w i oceny ekspozycji pracownik�w na pole elektromagnetyczne ekspozycja na pola strefy bezpiecznej Pomimo wystpowania w pomieszczeniach biurowych p�l elektromagnetycznych o stosunkowo niskich poziomach, to jednak z uwagi rezultaty badaD naukowych, wskazujcych na mo|liwo[ wystpowania groznych skutk�w zdrowotnych chronicznej ekspozycji nawet na stosunkowo sBabe pola, zaprezentowano sposoby ograniczania ekspozycji pracownik�w i ludno[ci. Przy urzdzeniach komputerowych speBniajcych wymagania TCO z du|ym zapasem speBnione s wymagania dotyczce dopuszczalnej ekspozycji pracownik�w na pola elektromagnetyczne Ekspozycja pracownik�w na pola elektromagnetyczne emitowane przez urzdzenia elektryczne powszechnego u|ytku, speBniajce wymagania Rekomendacji 1999/519/WE odno[nie poziomu pola elektromagnetycznego wytwarzanego przez te urzdzenia (tzn. ze znakiem CE umieszczonym przez producenta na obudowie), w tym przy urzdzeniach biurowych i komputerowych, zgodnie z postanowieniami Dyrektywy 2004/40/WE przyjmuje si, |e ekspozycja pracownik�w jest zgodna z jej wymaganiami (je|eli s to jedyne zr�dBa p�l oddziaBujcych na pracownik�w) oraz pod warunkiem u|ytkowania ich zgodnie z przeznaczeniem i we wBa[ciwym stanie technicznym. 19

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
56488 Materialy informacyjne nt polaEM prezentacja
Materialy informacyjne nt halasu ulotka
Materialy informacyjne nt elstat prezent
Materialy informacyjne nt elstat materialy
Informacja nt obowiazku? en za 15 r
Materia dodatkowy nt?z?nych encr
Laboratorium Elektroenergetyki zajęcia 2 materiały informacyjne
Informacja dotyczaca wykorzystanych materialow
Informatyka materialy
Materiał informacyjny do konsultacji społecznych systemu transportowego miasta Łodzi na 2015
Choroby neurodegeneracyjne farmakoterapia materiały informacyjne
zalacznik nr 7 material informacyjny
Laboratorium Elektroenergetyki zajęcia 1 materiały informacyjne
Komplet materialow informacyjnych do przedmiotu Mikroekonomia na WIGE
GIVING PERSONAL INFORMATION materialy ustny egzamin z jezyka angielskiego na poziomie b2
Potrafie korzystac z Internetu na studiach nauka, informatyka, studia, student, prace zaliczeniowe
skrypt zpi materialy do przedmiotu zarządzanie projektem informatycznym

więcej podobnych podstron