Farmakoterapia chorób
Farmakoterapia chorób
neurodegeneracyjnych
neurodegeneracyjnych
Przemysław M. Mrozikiewicz
Przemysław M. Mrozikiewicz
Choroby neurodegeneracyjne
Choroby neurodegeneracyjne (gr./łac. ����ż- (n�uro-) = "nerwowy" oraz
d
gener

re, "degenerować")  grupa wrodzonych lub nabytych
postępujących chorób układu nerwowego, w których podstawowym
zjawiskiem patologicznym jest utrata komórek nerwowych.
W wyniku procesu chorobowego dochodzi do wystąpienia szeregu objawów
uszkodzeń neurologicznych, które generalnie można podzielić na:
związane z funkcją motoryczną (np. ataksja)
związane z pamięcią i powodujące demencję.
Proces prowadzący do wystąpienia objawów choroby neurodegeneracyjnej
rozpoczyna się znacznie wcześniej i przebiega przez długi czas (często latami)
bezobjawowo. Pierwsze objawy pojawiają się kiedy znacząca ilość neuronów
ulegnie uszkodzeniu lub uszkodzenie dotyczy określonej części ośrodkowego
układu nerwowego.
Choroby neurodegeneracyjne
Choroby neurodegeneracyjne
Neurodegeneracja  uszkodzenie i obumieranie
Komórek nerwowych.
Procesy neurodegeneracyjne obejmują:
- zmiany ostre - uszkodzenia powstałe w wyniku udarów
niedokrwiennych oraz urazów mózgu, hipoglikemia, stany padaczkowe,
- zmiany przewlekłe - uszkodzenia obserwowane w przebiegu
chorób neurodegeneracyjnych OUN: choroba Parkinsona, Alzheimera,
Huntingtona, Stwardnienie rozsiane.
Choroby neurodegeneracyjne
Choroby neurodegeneracyjne
,
choroba Alzheimera
choroba Parkinsona
stwardnienie zanikowe boczne (ALS)
stwardnienie rozsiane
pląsawica Huntingtona
choroba Alexandra
choroba Alpersa
zespół ataksja-teleangiektazja
choroba Spielmeyera-Vogta-Sj�grena
choroba Canavan
zespół Cockayne'a
choroba Pelizaeusa-Merzbachera
choroba Refsuma
zwyrodnienie tylnosznurowe w przebiegu niedokrwistości Addisona-Biermera
ataksja rdzeniowo-móżdżkowa
postępujące porażenie nadjądrowe
rdzeniowy zanik mięśni
Choroby neurodegeneracyjne
Choroby neurodegeneracyjne
Zmiany ostre  dominuje mechanizm nekrotyczny, choć
jednocześnie mogą być uruchamiane mitochondrialne
mechanizmy prowadzące do apoptozy.
Zmiany przewlekłe  mechanizm apoptotyczny z uruchomieniem
pełnego szlaku z aktywacją kaspaz i fragmentacją DNA.
Nekroza - charakterystyczne cechy: zaburzenie transportu jonowego
i uszkodzenie błony komórkowej, obrzęk, liza, odczyn zapalny
Apoptoza - aktywny proces zależny od genów i związany z
aktywacją kaskady procesów biochemicznych z których
najważniejsze to aktywacja proteolitycznych kaspaz i endonukleaz
degradujących DNA
Choroby neurodegeneracyjne
Choroby neurodegeneracyjne
Główne mechanizmy neurodegeneracyjne
" Ekscytotoksyczność pobudzających aminokwasów (wzrost uwalniania
kwasu glutaminowego prowadzi do zwiększonego napływu jonów Ca2+ do
komórki co prowadzi do uruchomienia kaskady procesów związanych z
przeładowaniem komórki wapniem).
" Zaburzenia procesów energetycznych komórki, powstające w wyniku
spadku przepływu krwi przez naczynia mózgowe prowadzące do
uszkodzenia pompy jonowej, depolaryzacji neuronów, wzrostu
akumulacji Ca2+, wzrostu produkcji wolnych rodników.
" Stres oksydacyjny związany z działaniem wolnych rodników, które
uszkadzają DNA, enzymy i białka strukturalne.
Choroba Alzheimera
W 1901 roku niemiecki psychiatra dr Alois Alzheimer po raz pierwszy zaobserwował u 51-
letniej Augusty D. chorobę nazwaną potem jego nazwiskiem. W jej przypadku pierwszym
objawem były urojenia zdrady małżeńskiej. Następnie rozwinęły się postępujące zaburzenia
pamięci, orientacji, zubożenie języka i problemy z wykonywaniem wyuczonych czynności.
Po trzech latach choroby pacjentka nie rozpoznawała członków swojej rodziny i siebie, nie była
w stanie żyć samodzielnie i musiała zostać umieszczona w specjalnym zakładzie dla umysłowo
chorych we Frankfurcie. Alzheimer śledził przebieg jej choroby aż do jej śmierci w 1906 roku, 4
i pół roku od początkowych objawów. Wkrótce dr Alzheimer przedstawił przypadek Augusty D.
na forum medycznym i opublikował wyniki swoich badań. Określenia "choroba Alzheimera" użył
po raz pierwszy Emil Kraepelin w swoim Podręczniku psychiatrii z 1910 roku.
Choroba Alzheimera - epidemiologia
Jest to najczęstsza przyczyna występowania otępienia u osób powyżej 65
roku życia. Ocenia się, że na świecie choruje na chorobę Alzheimera ok. 30
mln osób, w Polsce ok. 200 tys. Ze względu na starzenie się społeczeństw w
krajach uprzemysłowionych zakłada się, że ilość chorych do roku 2050
potroi się.
Początek choroby występuje zwykle po 65 roku życia. Przed 65 rokiem życia
zachorowania na chorobę Alzheimera stanowią mniej niż 1% przypadków.
Badania epidemiologiczne stwierdzają, że zapadalność na chorobę
Alzheimera wzrasta z wiekiem  u osób po 65 roku życia stwierdza się ją u
ok. 14%, a po 80 roku życia w ok. 40%.
Choroba Alzheimera - etiopatogeneza
Utrata zdolności intelektualnych z wiekiem jest procesem fizjologicznym.
Ch. Alzheimera pierwotnie była zwana przedwczesną demencją.
Obecnie rozpoznajemy, gdy nie stwierdza się innych przyczyn, jak:
Alkoholizm
Udar mózgu
Uraz mózgu
Występowanie narasta z wiekiem
65 r ż  5%
95 r ż  90%
Choroba Alzheimera - etiopatogeneza
Przyczyna choroby nie jest znana i nie istnieją metody pozwalające na jej
wyleczenie.
Istnieje postać choroby Alzheimera (ok. 10% przypadków), która występuje
rodzinnie (z początkiem choroby przed 60 rokiem życia) i jest dziedziczona w sposób
autosomalny dominujący. W toku badań wykryto przynajmniej 4 geny implikowane
w etiopatogenezie tej choroby, zlokalizowane na chromosomach 21 (�APP), 14
(PS1), 1 (PS2) i 19 - apolipoproteina E (APOE). Posiadanie jednej formy tego genu 
epsilon 4 (APOE4)  zwiększa 4-krotnie ryzyko zachorowania, a posiadanie dwóch
form ponad 20 razy. Oprócz zwiększenia ryzyka zachorowania posiadacze APOE4 w
młodości uzyskują więcej punktów w testach na inteligencję, częściej idą na studia
(84% posiadaczy APOE4 w porównaniu do 55% posiadaczy nieAPOE4), oraz cierpią
na mniejsze zaburzenia w wyniku urazów mózgu. Przypuszcza się więc, że na rozwój
choroby może mieć wpływ zbyt intensywna praca komórek nerwowych.
Na początek wystąpienia objawów i przebieg choroby mają wpływ również czynniki
genetyczne, środowiskowe i choroby współistniejące (np. choroby układu krążenia).
Ch. Alzheimera  zmiany
anatomopatologiczne
Dochodzi do zaniku tkanki mózgowej  zwłaszca w hipokampie i
przodomózgowiu. Na poziomie mikroskopowym stwierdza się
występowanie blaszek amyloidowych zbudowanych z beta-amyloidu
(zwanych też blaszkami starczymi lub płytkami starczymi), które
odkładają się w ścianach naczyń krwionośnych.
Obserwuje się także nadmierną agregację białka tau wewnątrz
komórek nerwowych mózgu, w postaci splątków neurofibrylarnych
(NFT).
W zakresie neuroprzekazników najbardziej charakterystyczny jest
ubytek neuronów cholinergicznych w jądrach przodomózgowia (okolica
odpowiedzialna za uczenie się i zapamiętywanie).
Ch. Alzheimera - czynniki ryzyka
zaawansowany wiek
genotyp ApoE�4 (w niektórych populacjach)
genotyp Relina
urazy głowy
problemy zdrowotne ze strony układu sercowo-naczyniowego (z powodu cukrzycy,
nadciśnienia tętniczego, wysokiego poziomu cholesterolu[oraz udarów)
palenie tytoniu
infekcja wirusem opryszczki (HSV-1)
Czynniki obniżające ryzyko ch. Alzheimera
Podejmowanie czynności intelektualnych (np. gra w szachy lub rozwiązywanie krzyżówek)
Regularne ćwiczenia fizyczne
Utrzymywanie regularnych relacji społecznych . Osoby samotne mają dwukrotnie zwiększone
prawdopodobieństwo rozwoju demencji związanej z chorobą Alzheimera w póz
niejszym wieku niż osoby, które
nie były samotne.
Dieta śródziemnomorska bogata w warzywa, owoce i z niską zawartością nasyconych tłuszczów[6] uzupełniona
w szczególności o:
Witaminy z grupy B[ a zwłaszcza w kwas foliowy
Curry
Kwasy tłuszczowe omega-3, a w szczególności kwasy dokozaheksaenowe
Warzywne i owocowe soki
Wysokie dawki witaminy E działającej antyoksydacyjnie (w połączeniu z witaminą C). W
przeprowadzonych badaniach przekrojowych wydają się zmniejszać ryzyko choroby Alzheimera, ale nie
zmniejszają go w badaniach randomizowanych i obecnie nie są zalecane jako leki zapobiegające, gdyż
zaobserwowano, że zwiększają ogólną śmiertelność.
Umiarkowane spożycie alkoholu (piwo, wino, wódki)
Leki obniżające poziom cholesterolu (statyny) zmniejszają ryzyko choroby Alzheimera w badaniach opisowych,
ale jak do tej pory nie w badaniach kontrolowanych z randomizacją
Według danych Women s Health Initiative hormonalna terapia zastępcza nie jest już uważana za czynnik
zapobiegający demencji.
Długie stosowanie niesterydowych leków przeciwzapalnych (NLPZ) w zmniejszeniu objawów zapalenia stawów i
bólu jest związane z obniżeniem prawdopodobieństwa wystąpienia choroby Alzheimera, jak wskazują
przeprowadzone badania opisowe. Ryzyko związane ze stosowaniem leków zdaje się przeważać korzyści
związane ze stosowaniem ich jako pierwotnego środka prewencyjnego
Choroba Alzheimera - leczenie
Dotychczas nie znaleziono leku, cofającego, lub
zatrzymującego postęp choroby.
Leczenie farmakologiczne koncentruje się na
objawowym leczeniu zaburzeń pamięci i funkcji
poznawczych.
Choroba Alzheimera - leczenie
Leki podnoszące poziom acetylocholiny
Inhibitory acetylocholinoesterazy (AchE) - zwiększają poziom ACh poprzez
hamowanie jej metabolizmu. Nie wpływają na receptory cholinergiczne.
Odwracalne: donepezil (preparaty zarejestrowane w Polsce: Aricept, Donepex);
galantamina (preparaty zarejestrowane w Polsce: Reminyl). Leki te blokują
centrum aktywne enzymu - cholinoesterazy- odpowiedzialnego za rozkład
acetylocholiny.
Pseudonieodwracalne: rywastygmina (preparaty zarejestrowane w Polsce:
Exelon) - blokuje cholinoesterazę niekompetetywnie.
Leki zmniejszające pobudzenie układu glutaminergicznego
Antagoniści receptora NMDA
W chorobach przebiegających z degeneracją neuronów (do których należy choroba
Alzheimera) obserwuje się nadmierne pobudzenie neuronów glutaminergicznych.
Prowadzi to do przeładowania neuronów jonami Ca2+ i ich uszkodzenia. Z tego
względu stosuje się leki blokujące receptory NMDA np. memantynę (preparaty
zarejestrowane w Polsce: Ebixa i Axura)
Choroba Alzheimera  leczenie
Leki poprawiające myślenie i wpływające na psychikę
W leczeniu zaburzeń funkcji poznawczych stosuje się leki nootropowe i poprawiające
ukrwienie mózgu, np. piracetam.
W celu leczenia objawów psychopatologicznych takich jak depresja, omamy i
urojenia stosuje się leki psychotropowe.
Ostatnio pojawiła się nowa substancja wyodrębniona z siary owcy, w tej chwili
dostępna w Australii i Nowej Zelandii jako suplement diety pod nazwą Colostrinin.
Leki opóz
niające postęp choroby
Antyoksydanty. Ich działanie polega na ochronie błon neuronów przed oksydacją
powodowaną wolnymi rodnikami W tym celu stosuje się systemy przeciwutleniaczy.
Propentofilina - stymuluje syntezę i uwalnianie czynnika wzrostu neuronów,
wspomagając odnowę utraconych komórek nerwowych.
Karnityna - działa dwukierunkowo. Z jednej strony jest przeciwutleniaczem
chroniącym neurony przed szkodliwymi wolnymi rodnikami, a z drugiej strony
zwiększa produkcję i uwalnianie acetylocholiny.
Duże znaczenie ma też leczenie niefarmakologiczne i właściwa
pielęgnacja chorych.
Choroba Alzheimera  leczenie
Profilu farmakologiczny inhibitorów esterazy acetylocholinowej
Choroba Alzheimera  leczenie
Profilu farmakologiczny inhibitorów esterazy acetylocholinowej
Objawy niepożądane związane z przyjmowaniem
AChEI wynikają głównie z ich działania obwodowego.
Najczęoeciej spotykane to objawy ze strony
przewodu pokarmowego: nudności, wymioty, biegunka,
utrata łaknienia, chudnięcie.
Należy też pamiętać o możliwości bradykardii.
Częstość występowania poszczególnych objawów ubocznych
jest różna dla różnych inhibitorów. Wystąpienie nudności, czy
wymiotów jest bardziej prawdopodobne przy terapii
rivastigminą, podczas gdy zaburzenia snu czy bradykardia
przy leczeniu donepezilem.
Choroba Alzheimera  leczenie
Memantyna
Dwa randomizowane badania kliniczne kontrolowane
placebo wykazały korzystne działanie memantyny
na funkcjonowanie poznawcze i codzienną aktywność
życiową u chorych z umiarkowaną i zaawansowaną postacią choroby .
W innym badaniu stwierdzona została wyższość terapii kombinowanej
(memantyna i donepezil) nad samym donepezilem. Na podstawie tych
wyników memantyna została zarejestrowana w USA i Europie, a
ostatnio również w Polsce do leczenia umiarkowanej i zaawansowanej
postaci choroby Alzheimera. W Polsce dostępne
są 2 preparaty memantyny: Ebixa i Axura.
Choroba Alzheimera  leczenie
Memantyna
Memantyna jest na ogół dobrze tolerowana, potencjalne
objawy niepożądane obejmują najczęściej
halucynacje, dezorientację, bóle i zawroty głowy, znużenie.
Maksymalna dobowa dawka leku wynosi
20 mg (2 razy 10 mg).
Niestety, bardzo wysoka cena obydwu preparatów
(miesięczna kuracja kosztuje ok. 500 zł) powoduje,
że niewielu pacjentów może skorzystać z tej
możliwości leczenia.
Choroba Alzheimera  leczenie
Niesteroidowe leki przeciwzapalne, estrogeny
Biorąc pod uwagę obecność markerów procesu zapalnego w blaszkach
starczych (jednej z dwóch głównych zmian neuropatologicznych w AD), jak
również wyniki badań epidemiologicznych wykazujących, że przewlekłe
zażywanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych stanowi czynnik
protekcyjny dla choroby Alzheimera, wiązano spore nadzieje z leczeniem
tymi preparatami choroby już istniejącej. Jednak poza pierwszym badaniem
z indometacyną, przeprowadzonym na bardzo małej grupie osób, wyniki
innych badań (prednison, naproxen, rofecoxib) były negatywne.
Obecnie istnieje hipoteza, że preparaty te wykazują korzystne działanie,
jeżeli podawane są bardzo wcześnie, jeszcze w klinicznie bezobjawowym
okresie choroby Alzheimera.
Również negatywne były wyniki badań z zastosowaniem estrogenów w
leczeniu choroby Alzheimera, chociaż hormonalna terapia estrogenowa jest
uznanym czynnikiem protekcyjnym.
Choroba Alzheimera  leczenie
Statyny
W ostatnich latach pojawia się coraz więcej danych wskazujących na możliwą
rolę cholesterolu w patogenezie choroby Alzheimera. Również wyniki badań
epidemiologicznych sugerują, że zażywanie statyn, leków obniżających poziom
cholesterolu powoduje zmniejszenie ryzyka wystąpienia choroby Alzheimera.
Uważa się, że obniżenie poziomu cholesterolu przez statyny może zmieniać
metabolizm APP i tym samym zmniejszać odkładanie się złogów A�. Statyny
mają także działanie immunomodulacyjne. Pilota żowe, 26-tygodniowe badanie
z simvastatyną wykazało lepsze wyniki w skali MMSE i brak różnic
w skal ADAS-cog u osób leczonych w porównaniu z otrzymującymi placebo .
Obecnie jest prowadzone badanie kliniczne oceniające przydatnooeć
atorvastatyny w leczeniu choroby Alzheimera.
Choroba Parkinsona
Choroba Parkinsona (łac. morbus Parkinsoni, ang. Parkinson's disease, PD; dawniej drżączka
poraz
na, paralysis agitans)  samoistna, powoli postępująca, zwyrodnieniowa choroba
ośrodkowego układu nerwowego, należąca do chorób układu pozapiramidowego. Nazwa choroby
pochodzi od londyńskiego lekarza Jamesa Parkinsona, który w 1817 roku rozpoznał i opisał
objawy tego schorzenia, jednak podłoże anatomiczne i biochemiczne tego schorzenia poznano
dopiero w latach 60. XX wieku.
Choroba znana była od stuleci, ale za pierwszy formalny jej opis uważa się "An Essay on the
Shaking Palsy" brytyjskiego lekarza Jamesa Parkinsona (1755-1824) z 1817 roku. Początkowo
używano terminu drżączki poraz
nej (paralysis agitans), ale Jean-Martin Charcot wprowadził
powszechny do dziś eponim choroby Parkinsona. Odkrycie zmian w istocie czarnej w
parkinsonizmie przypisuje się Konstantinowi Tretiakoffowi (1892-1958), który opisał je w swoim
doktoracie w 1917 roku. Zmiany biochemiczne leżące u podstaw choroby odkrył szwedzki
biochemik Arvid Carlsson, któremu za to odkrycie przyznano Nagrodę Nobla w 2000 roku. Rolę
dopaminy w patogenezie schorzenia wyjaśnili Ehringer i Hornykiewicz w 1960 roku. Pierwsze
próby z lewodopą podjęto rok póz
niej.
Choroba Parkinsona
W chorobie Parkinsona do objawów chorobowych dochodzi z powodu zmian
zwyrodnieniowych komórek nerwowych w istocie czarnej (łac. substantia nigra) i
innych obszarach barwnikonośnych mózgowia. Neurony istoty czarnej
wytwarzają neurotransmiter dopaminę, stąd nazywa się je neuronami
dopaminergicznymi; zawierają ponadto melaninę, dlatego określa się je również
jako barwnikonośne. Konsekwencją zaburzenia funkcji tych neuronów jest
niedobór dopaminy (ok. 70-80%) w istocie czarnej i prążkowiu, i przewaga
aktywności neuronów glutaminergicznych, hamujących jądra wzgórza. W
zmienionych chorobowo obszarach mózgowia stwierdza się obecność ciał
Lewy'ego, jednak nie są to zmiany patognomoniczne dla choroby Parkinsona.
Objawy neuropatologiczne korelują z obrazem klinicznym choroby.
W proces neurodegeneracyjny wciągnięte są układ dopaminergiczny (istota
czarna, podwzgórze, układ mezokortykalno-limbiczny, siatkówka), układ
noradrenergiczny (miejsce sinawe), układ cholinergiczny (jądro podstawne
Meynerta) i układ glutaminergiczny.
Czynniki wywołujące te zmiany zwyrodnieniowe do chwili obecnej nie zostały
dostatecznie określone, jednak przynajmniej część z nich to czynniki genetyczne.
Ch. Parkinsona - objawy i przebieg
Objawy choroby Parkinsona pojawiają się i narastają powoli i stopniowo w ciągu
kilkunastu lat. Początkowo chorzy zauważają pewne spowolnienie ruchowe i jakby
niezgrabność w ruchach, pojawiają się zaburzenia pisania (mikrografizm  bardzo
drobne pismo). Spowolnieniu ulegają procesy psychiczne. Niekiedy chorzy sądzą, iż
są to objawy zmian reumatycznych lub starszego wieku. Jednak po pewnym czasie
osoby chore na chorobę Parkinsona zauważają u siebie zaburzenia równowagi lub
trudności z wykonywaniem takich prostych czynności jak wstawanie z krzesła czy z
łóżka. Na tym etapie choroby pacjent z reguły zjawia się u lekarza.
Do objawów prodromalnych (poprzedzających chorobę) zalicza się:
Sztywność osobowości
Depresja
Zaparcia
Zapalenie łojotokowe skóry
Skargi na parestezje kończyn
Dyskretne zaburzenia węchowe
Ch. Parkinsona - objawy i przebieg
Podstawowymi objawami są:
bradykinezja  spowolnienie i zubożenie ruchów, szczególnie trudności z wykonywaniem
ruchów precyzyjnych; chód szurający, drobnymi kroczkami, brak fizjologicznych współruchów
(balansowania kończyn górnych) i akinezja (trudności w rozpoczęciu ruchów)
sztywność mięśniowa (plastyczne zwiększenie napięcia mięśniowego, twarz maskowata)
drżenie spoczynkowe.
Inne objawy to:
niestabilność postawy
propulsja (tendencja do padania do
przodu)
retropulsja (tendencja do padania ku
tyłowi)
lateropulsja (tendencja do padania w bok)
Choroba Parkinsona - rozpoznanie
Uproszczone kryteria rozpoznania choroby Parkinsona wg Advisory
Council of the National Institute of Neurological Disorders and Stroke, US
National Institutes of Health:
Rozpoznanie możliwe Postępujący przebieg i
Przynajmniej 2 z 3 następujących objawów:
akineza
sztywność mięśni
drżenie spoczynkowe
brak cech nietypowych dla PD.
Rozpoznanie prawdopodobne Spełnione kryteria dla możliwej PD i
Przynajmniej 2 z następujących objawów:
wyraz
na poprawa po lewodopie
występowanie fluktuacji lub dyskinez w związku z leczeniem lewodopą
asymetria objawów.
Rozpoznanie pewne Spełnione kryteria dla prawdopodobnej PD i
Wykazanie w badaniu sekcyjnym:
zaniku neuronów istoty czarnej
obecności ciał Lewy'ego w istocie czarnej
braku ciał wtrętowych w komórkach oligodendrogleju
Parkinsonizm
drżenia (o charakterze spoczynkowym)
spowolnienie ruchów (bradykinezja)
zubożenie ruchów (zmniejszona aktywność)
trudności w utrzymaniu prawidłowej postawy ciała
hipomimia lub amimia
monotonna mowa
wzmożenie napięcia mięśni (sztywność)
Choroba Parkinsona - leczenie
L-DOPA jest zasadniczym lekiem stosowanym w farmakoterapii PD. Jest to
aminokwas, który może przechodzić z krwi do mózgu i w mózgu ulec przekształceniu
w dopaminę. L-DOPA jest szybko rozkładana w tkankach obwodowych, zanim zdąży
dotrzeć do mózgu, z drugiej strony nie jest możliwe podawanie większych dawek
leku, ponieważ powoduje to nasilone objawy uboczne. Rozwiązaniem jest podawanie
łączne z L-DOP
inhibitora obwodowego enzymu dopa-dekarboksylazy np.
karbidopy lub benserazydu. Głównymi powikłaniami stosowania preparatów
lewodopy są tzw. zespoły on-off charakteryzujące się występowaniem znacznej
hipokinezy w momencie obniżania się stężenia leku we krwi, przeplatanej
hiperkinezami (ruchy mimowolne) na szczycie dawki. Innym powikłaniem jest
występowanie zaburzeń psychicznych w przypadku stosowania dużych dawek leku.
Amantadyna to lek zwiększający uwalnianie endogennej dopaminy.
Agoniści receptorów dopaminowych, np.bromokryptyna, ropinirol.
Inhibitory MAO hamujące rozkład dopaminy, np. selegilina.
Inhibitory COMT (katecholo-o-metylotransferazy): entakapon, tolkapon,
nitekapon.
Leki antycholinergiczne: biperiden, cykrymina, procyklidyna, triheksyfenidyl.
Beta-blokery, np. propranolol.
Choroba Parkinsona - leczenie
Cholinolityki, antycholinergiki; parasympatykolityki; substancje o działaniu
cholinolitycznym (antycholinergicznym); antagoniści receptorów
muskarynowych to substancje wykazujące działanie przeciwne do acetylocholiny.
Wspólną cechą wszystkich cholinolityków jest blokowanie (działanie antagonistyczne)
na receptory muskarynowe.
Leki cholinolityczne stanowią najstarszą grupę leków stosowanych
w leczeniu choroby Parkinsona. Są to triheksyfenidyl (Parkopan), biperiden
(Akineton). Powodują one liczne, działania niepożądane, zwłaszcza u osób starszych:
rozszerzenie z
renic
rozszerzenie oskrzeli
spowolnienie perystaltyki jelit
wstrzymanie wydzielania przez gruczoły wydzielania zewnętrznego (efektem jest
m.in. suchość w ustach)
pobudzenie OUN powodujące halucynacje, pobudzenie psychomotoryczne
podnoszenie temperatury ciała
rozkurcz mięśni gładkich
Leki cholinolityczne są obecnie stosowane u osób młodych
(<60. roku życia) z dominującym drżeniem w obrazie klinicznym.
Choroba Parkinsona - leczenie
Inhibitory metylotransferazy katecholowej (COMT) hamują rozkład
enzymatyczny lewodopy, co powoduje podwyższenie jej poziomu
w organizmie. Są znane 2 inhibitory COMT  tolkapon, który
działa obwodowo i ośrodkowo (wycofany w wielu krajach, także
w Polsce ze względu na prawdopodobną hepatotoksyczność) oraz
entakapon działający tylko obwodowo. Entakapon (Comtan) jest
stosowany wyłącznie w połączeniu z preparatami lewodopy, średnio w
dawce 200 300 mg/dobę. Uważa się, że lek ten zmniejsza dawkę dzienną
lewodopy, pożyteczne jest stosowanie go u chorych z fluktuacjami.
Ciągle otwarte jest pytanie, czy wczesne stosowanie inhibitora COMT (co
jest sugerowane przez niektórych ekspertów) powodując stabilizację
stężenia dopaminy w mózgu zapobiega działaniom niepożądanym
preparatów lewodopy?
Choroba Parkinsona  leczenie
Agoniści dopaminy
Agoniści dopaminy powodują efekt przeciwparkinsonowski poprzez działanie na
receptory dopaminergiczne. Leki te stosowane są od wielu lat, ale dopiero
wprowadzenie preparatów nowej generacji pozwoliło zwiększyć wskazania dla
tej klasy w chorobie Parkinsona. Dotychczas leki te były używane głównie w
połączeniu z lewodopą, ale obecnie są coraz częściej zalecane także we
wczesnej monoterapii tej choroby. Apomorfina  agonista receptorów typu
D1 i D2 jest jednym z leków tej grupy podawanym podskórnie, poprawiającym
skutecznie stan chorego, ale droga podawania utrudnia jego stosowanie.
Wleczeniu choroby Parkinsona stosowane są doustnie następujące leki z grupy
agonistów dopaminy: bromokryptyna (Bromergon, Bromocon, Ergolaktyna,
Parlodel), pergolid (Permax), kabergolina (Cabaseril), pramipeksol
(Mirapex), ropinirol (Requip) oraz piribedil (Pronoran). Leki te pobudzają
głównie receptory typu D2 (D2 i D3). Należy włączać je stopniowo, według
obowiązujących schematów, pamiętając także o ich różnym okresie działania.
Główne objawy niepożądane zaobserwowane przy stosowaniu leków
z tej grupy to spadek ciśnienia tętniczego i zaburzenia psychotyczne.
Przeciwwskazaniem do stosowania jest świeży zawał mięśnia
sercowego oraz wrzód żołądka i dwunastnicy.