XV Olimpiada Wiedzy Ekologicznej
Zestaw pytań testowych etapu podstawowego
1. Ekologia to nauka będąca synonimem:
a) sozologii,
b) biologii środowiska,
c) in\
ynierii środowiska.
2. W którym zestawie występują wyłącznie konsumenci I rzędu?:
a) koń, buławinka czerwona, królik, stonka,
b) zając, d\
d\
ownica, rozwielitka, huba,
c) płucnica islandzka, jemioła, wróbel, daniel.
3. Chcąc sprawdzić preferencje pokarmowe roślino\
ercy przeprowadzasz eksperyment. Którą z wymienionych procedur zastosujesz?:
a) jednorazowe karmienie wielu losowo wybranych osobników z populacji, ka\
dego jednym rodzajem pokarmu,
b) jednorazowe karmienie wielu losowo wybranych osobników z populacji, ka\
dego wszystkimi poddanymi analizie rodzajami pokarmu,
c) wielokrotne karmienie jednego osobnika, z podaniem ka\
dorazowo jednego, odmiennego ni\
poprzednio rodzaju pokarmu.
4. Przyjmując kryterium liczby gatunków najbogatszą biocenozą jest:
a) tajga,
b) las mieszany strefy umiarkowanej,
c) las tropikalny.
5. Krą\
enie materii w ekosystemie naturalnym jest mo\
liwe przy spełnieniu następujących warunków:
a) dopływ energii słonecznej, obecność producentów i konsumentów,
b) dopływ energii słonecznej, dostępność pierwiastków biogennych i obecność producentów,
c) dopływ energii słonecznej, obecność producentów i reducentów.
6. Całokształt czynników, o które dany gatunek konkuruje z innymi to:
a) nisza ekologiczna,
b) potencjał ekologiczny,
c) spektrum ekologiczne.
7. Korzystne oddziaływanie między populacjami to:
a) mutualizm,
b) allelopatia,
c) amensalizm.
8. Wzajemny, korzystny wpływ ma sąsiedztwo:
a) agrestu i pomidorów,
b) marchwi i truskawek,
c) fasoli i ogórków.
9. Wybitnym przyrodnikiem polskim, którego nazwisko znane jest wśród naukowców świata
jest Edward Strasburger. Domeną jego była:
a) medycyna,
b) immunologia,
c) botanika.
10. Wska\
zestaw, w którym wymieniono wyłącznie trujące rośliny lecznicze:
a) naparstnica purpurowa, widłak goz
dzisty,
b) nawłoć pospolita, świetlik łąkowy,
c) pokrzyk wilcza jagoda, krwawnik pospolity.
11. Gdy proces fizjologiczny determinowany jest kilkoma czynnikami, to jego natę\
enie
mo\
na zwiększyć jedynie poprzez zwiększenie czynnika  minimum". Jest to treść:
a) pierwszego prawa Mendla,
b) prawa Liebiga,
c) pierwszego prawa Lamarcka.
12. Biosfera obejmuje:
a) litosferę i hydrosferę,
b) atmosferę i litosferę,
c) atmosferę, hydrosferę i litosferę.
13. W ekosystemach wód słonych podstawa piramidy troficznej to:
a) fitoplankton,
b) zooplankton,
c) glony \
yjące na dnie i słonowodne rośliny naczyniowe.
14. Organizmy tworzące plankton słodkowodny charakteryzują się:
a) przynale\
nością do świata zwierząt,
b) brakiem zdolności przeciwstawienia się prądom wody,
c) autotrofizmem.
15. Masowe pojawienie się tak zwanych  zakwitów wody" to oznaka:
a) eutrofizacji wód,
b) wyjątkowo dobrego natlenienia zbiornika,
c) braku ryb planktono\
ernych.
16. Mianem nektonu określamy:
a) ogół organizmów nekrofilnych sawanny,
b) populacje zwierząt strefy neoarktycznej,
c) organizmy aktywnie pływające w toni wodnej.
17. Najbardziej efektywne metody oczyszczania ścieków to:
a) mechaniczne,
b) mechaniczne, chemiczne i biologiczne,
c) mechaniczne, biologiczne.
18. Eutrofizacja jest:
a) naturalnym procesem  starzenia się" wód na przestrzeni wieków,
b) wyłącznie negatywnym skutkiem antropopresji,
c) wynikiem procesów \
yciowych fauny danego zbiornika.
19. Odczyn gleby określamy na podstawie:
a) H,
P
b) zawartości substancji humusowych,
c) wskaz
nika wilgotności.
20. Edafon to:
a) martwa materia organiczna będąca podstawą \
ycia destruentów,
b) ogół organizmów roślinnych i zwierzęcych \
yjących w powierzchniowych warstwach gleby,
c) urządzenie słu\
ące do pomiaru hałasu.
21. Bielice to typ gleb charakterystycznych dla:
a) olsu,
b) łęgu,
c) boru.
22. Miarą \
yzności gleb jest:
a) grubość warstwy humusu,
b) zawartość węgla,
c) obecność biogenów.
23. Stan lesistości Polski oceniany jest w porównaniu ze średnią europejską jako:
a) o kilka procent ni\
szy,
b) o 10% wy\
szy,
c) dwa razy ni\
szy.
24. W strefach ochronnych prowadzi się nasadzenia drzew liściastych, nie iglastych, gdy\
:
a) charakteryzują się one większą odpornością na szkodniki,
b) mają szybszy wzrost,
c) są mniej wra\
liwe na zanieczyszczenia powietrza.
25. Głównym zagro\
eniem dla środowiska przyrodniczego ze strony rolnictwa jest:
a) ska\
enie metalami cię\
kimi, składnikami chemicznych środków ochrony roślin,
b) emisja spalin pochodzących z maszyn u\
ywanych do prac na roli,
c) eutrofizacja wód.
26. Pierwiastki śladowe niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu występuj
w ustroju człowieka w ilości:
a) 0,01-0,02%,
b) powy\
ej 0,1 %,
c) powy\
ej 1,0%.
27. Anemię leczy się podając choremu witaminę:
a) A,
b) B12,
c) D
28. Substancje zapobiegające jełczeniu tłuszczów to:
a) emulgatory,
b) barwniki,
c) przeciwutleniacze.
29. Niedobór witaminy C w organizmie człowieka powoduje:
a) uporczywą biegunkę,
b) szkorbut,
c) złuszczanie się naskórka.
30. Które z poni\
szych zdań jest niezgodne z prawdą?:
a) wesz odzie\
owa jest przenośnikiem tyfusu plamistego,
b) AIDS mo\
na się zakazić drogą kropelkową,
c) wścieklizna to ostra odzwierzęca choroba zakaz
na.
31. Do kuraków leśnych zaliczamy:
a) głuszca i cietrzewia,
b) jarząbka i kuropatwę,
c) ba\
anta i przepiórkę.
32. Których z przedstawicieli zwierzyny łownej mo\
na hodować w fermach zamkniętych?:
a) ba\
anty,
b) sarny,
c) łosie
33. Agenda 21 to:
a) deklaracja ONZ dotycząca ochrony środowiska,
b) zbiór 21 zakazów dotyczących polowań w lasach,
c) jeden z dokumentów końcowych Szczytu Ziemi w Rio de Janeiro w 1992 roku.
34. Kto mo\
e wjechać na leśną drogę samochodem?:
a) słu\
ba leśna, policja, stra\
po\
arna,
b) turysta zbierający runo leśne,
c) fotoamator lub miłośnik przyrody.
35. Konsekwencjami finansowymi za szkody wyrządzone przez zwierzęta objęte ochroną gatunkową, np. wilki, obcią\
a się:
a) środki bud\
etowe Skarbu Państwa,
b) myśliwych dzier\
awiących obwód łowiecki,
c) organizacje ekologiczne.
36. Konwencja RAM SAR to międzynarodowa umowa o ochronie obszarów:
a) leśnych,
b) wydmowych,
c) wodno-błotnych.
37. Objęcie danego gatunku rośliny ochroną częściową oznacza mo\
liwość:
a) pozyskania jej np. do celów farmaceutycznych na podstawie stosownego pozwolenia Konserwatora Przyrody,
b) dokonania zbiorów bez zezwoleń z zachowaniem organów rozrodczych roślin,
c) dokonania zbiorów wyłącznie nasion łych roślin, na przykład w celach hodowlanych.
38. W 1996 roku w Polsce utworzono 2 nowe parki narodowe, były to:
a) Mazurski i Narwiański,
b) Bory Tucholskie i Turnicki,
c) Bory Tucholskie i Narwiański.
39. Katalizatory stosowane w nowoczesnych samochodach powodują, zmniejszenie emisji:
a) dwutlenku siarki,
b) pyłów,
c) tlenku węgla i węglowodorów.
40. Świetlówki po zu\
yciu mogą być groz
ne dla środowiska przyrodniczego, gdy\
zawierają:
a) rtęć,
b) neon,
c) arsen, tworzący w środowisku trujący arszenik.
41. Freony i halony to substancje wpływające na zmniejszenie warstwy ozonowej. W Polsce w latach 90-tych zmalało zu\
ycie:
a) freonów, ale wzrosło halonów,
b) freonów i halonów,
c) halonów, ale freonów nie uległo zmianie.
42. Niedobory ozonu w stratosferze są większe nad półkulą:
a) północną ni\
południową,
b) południową ni\
północną,
c) wschodnią ni\
zachodnią.
43.  Kwaśne deszcze":
a) są przyczyną dziury ozonowej,
b) są skutkiem dziury ozonowej,
c) zaburzają cykle rozwojowe zwierząt i wpływają na zmniejszenie liczby gatunków roślin.
44. Bioindykatory to:
a) gatunki wskaz
nikowe, których obecność i liczebność jest miarą stopnia zanieczyszczenia powietrza,
b) związki chemiczne, słu\
ące ocenie stanu czystości wód,
c) bakterie uczestniczące w procesach rekultywacji gleb.
45. Poziom emisji dwutlenku siarki w przeliczeniu na jednego mieszkańca w Polsce w stosunku do średniej europejskiej jest:
a) ni\
szy,
b) zgodny z nią,
c) wy\
szy.
46. Aktualnie najwięcej uwagi w Polsce poświęca się wdra\
aniu technologii ograniczających zanieczyszczenie powietrza:
a) gazowe,
b) pyłowe,
46
47
c) transgraniczne.
47. Odcieki ze składowisk komunalnych mo\
na:
a) wykorzystywać jako nawóz, gdy\
zawierają du\
o substancji mineralnych,
b) odprowadzać do środowiska, ale po oczyszczeniu co najmniej biologicznym,
c) gromadzić w zbiornikach bezodpływowych i okresowo neutralizować chemicznie.
48. Z punktu widzenia ochrony środowiska najwłaściwszą metodą unieszkodliwiania odpadów polakierniczych jest:
a) spalanie, czyli likwidacja termiczna,
b) składowanie na składowiskach komunalnych,
c) neutralizacja, czyli likwidacja chemiczna.
49. Aktualnie ocenia się, \
e w Polsce areał gruntów wymagających rekultywacji to:
a) około 40 tys. ha,
b) ponad 75 tys. ha,
c) 150 tys. ha.
50. Ostatnio w Polsce najwięcej kontrowersji w społeczeństwie wzbudził problem:
a) importu odpadów radioaktywnych,
b) zwiększenia zu\
ycia chemicznych środków ochrony roślin w rolnictwie,
c) reprywatyzacji lasów.
SZYFR PRAWIDA
OWYCH ODPOWIEDZI ETAPU PODSTAWOWEGO:
1. B 11. B 21. C 31. A 41. B
2. A 12. C 22. A 32. A 42. B
3. B 13. A 23. A 33. C 43. C
4. C 14. B 24. C 34. A 44. A
5. C 15. A 25. C 35. A 45. C
6. A 16. C 26. A 36. C 46. A
7. A 17. B 27. B 37. A 47. B
8. A 18. A 28. C 38. C 48. A
9. C 19. A 29. B 39. C 49. B
10. A 20. B 30. B 40. A 50. C
Zestaw pytań testowych etapu regionalnego
1. Gradacje szkodników są bardziej prawdopodobne, gdy biocenoza jest:
a) bliska stanu klimaksu,
b) uboga gatunkowo,
c) zró\
nicowana pod względem liczby poziomów troficznych.
2. Zdolność samoregulacji w biocenozie jest wysoka gdy:
a) jest ona naturalna i rozwija się bez ingerencji człowieka,
b) stanowi ona monokulturę rolną, kontrolowaną przez człowieka,
c) cechuje ją ubóstwo gatunkowe.
3. Umiarkowana eksploatacja populacji mszyc przez biedronki prowadzi do:
a) zwiększenia rozrodczości mszyc,
b) zmniejszenia rozrodczości mszyc,
c) załamania liczebności obu populacji.
4. Organizm jest układem:
a) zamkniętym i samowystarczalnym, gdy jest autotrofem,
b) zamkniętym póki mo\
e zachować homeostazę,
c) zawsze otwartym.
5. Ujemne oddziaływanie sąsiadujących roślin przez wydzielanie związków chemicznych
to zjawisko:
a) allelopatii,
b) chemonastii,
c) polaryzacji.
6. Synantropizacja to:
a) działalność człowieka prowadząca do zwiększenia ró\
norodności biologicznej,
b) spontaniczne zajmowanie przez ró\
ne gatunki siedlisk w obrębie siedzib ludzkich,
c) zabiegi prowadzące do udomowienia gatunków dziko \
yjących.
7. Gatunki roślin o drobnych liściach, grubej epidermie i aparatach szparkowych zagłębionych w niej przystosowane są do \
ycia na terenach o:
a) stałym lub okresowym niedoborze wilgoci,
b) du\
ej wilgotności,
c) znacznym stopniu zacienienia.
8. Wybierz prawidłowe dokończenie zdania. Epifity to rośliny...:
a) ...półpaso\
yty, które \
yją na drzewach, przeprowadzają fotosyntezę lecz wodę czerpią z drzew,
b) ...samo\
ywne, a drzewa na których rosną, są dla nich wyłącznie podporą, / którego nie czerpią \
adnych składników,
c) ...zakorzenione w glebie, a oplatające drzewa, by sięgnąć do światła słonecznego.
9, Nieprawdą jest stwierdzenie, \
e bakterie wykorzystywane są do:
a) biologicznego oczyszczania ścieków,
b) biodegradacji niektórych odpadów,
c) przemysłowej produkcji nawozów azotowych.
10. Roślinność, której zbiorowiska nie wykształcają się w sposób przypadkowy i dowolny,
ale równie\
mogą rosnąć na danym terenie nazywamy roślinnością:
a) potencjalną,
b) rzeczywistą,
c) zastępczą.
11.Bentos to organizmy:
a) związane z dnem,
b) unoszące się w toni wodnej,
c) aktywnie pływające.
12.Do zwierząt planktonowych zaliczamy:
a) gąbki, widłonogi i ślimaki,
b) mszywioły, nicienie i wioślarki,
c) wioślarki, widłonogi i wrotki.
13.Jeziora oligotroficzne charakteryzują się:
a) deficytem tlenu przy dnie,
b) du\
ą przezroczystością, dobrym natlenieniem i małą ilością biogenów,
c) dobrym natlenieniem i bujną roślinnością przybrze\
ną.
14.Do słodkowodnych gatunków bezkręgowców chronionych w Polsce nale\
y:
a) ślimak \
yworódka,
b) pająk topik,
c) pijawka lekarska.
15. Klasyfikacja rzek pod względem czystości wód, w krajach Unii Europejskiej oparta jest obecnie na:
a) systemie saprobów,
b) analizie du\
ych bezkręgowców,
c) kryteriach chemicznych i bakteriologicznych.
16. Powstawanie złó\
węgla kamiennego czy torfu to procesy:
46
47
a) przyśpieszające cykl biogeochemiczny węgla,
b) hamujące obieg węgla w przyrodzie,
c) nie mające wpływu na obieg węgla.
17. Zjawiskom krasowym najsilniej podlegają:
a) skały wulkaniczne,
b) piaski i lessy,
c) skały węglanowe, gipsy i sól kamienna.
18. Przykładem skał osadowych są:
a) granity,
b) wapienie,
c) bazalty.
19. Mechaniczne niszczenie powierzchni Ziemi przez ró\
ne czynniki zewnętrzne to:
a) ablacja,
b) erozja,
c) korozja.
20. Gleby wytworzone na lessie charakteryzują się:
a) du\
ą podatnością na erozję wodną,
b) małą \
yznością ze względu na małe przewodnictwo wodne lessu,
c) du\
ą \
yznością, wynikającą z ich występowania na terenach gęsto zaludnionych np. w Chinach.
21.Rządowy projekt Ustawy o reprywatyzacji z 2.09.1999 roku w stosunku do znacjonalizowanych lasów prywatnych w Polsce proponuje:
a) zwrot lasów naturze,
b) rekompensatę z zastosowaniem rachunku rentowego,
c) wydanie bonów reprywatyzacyjnych.
22. Zwierzęta dzikie w naszym kraju są własnością:
a) gospodarza danego terenu,
b) Skarbu Państwa,
c) wójta, burmistrza.
23. Obni\
enie poziomu wód gruntowych i nieprawidłowo prowadzone prace związane z regulacją stosunków wodnych w naszym kraju, spowodowały ewidentny spadek udziału w strukturze lasów powierzchni
zajmowanej przez:
a) łęgi i olsy,
b) bory sosnowe,
c) lasy mieszane.
24. Czy wykorzystywanie gnojowicy do nawo\
enia pól wymaga pozwolenia stosownych organów administracji?:
a) Tak, zawsze i w ka\
dych okolicznościach.
b) Nie, gdy\
\
aden przepis prawny tego nie narzuca.
c) W zasadzie tak, jednak wyjątkiem są grunty, do których posiada się tytuł własności.
25. Kwas nikotynowy to:
a) składnik dymu papierosowego,
b) półprodukt przy wytwarzaniu papieru,
c) witamina PP.
26. Błonnik to składnik \
ywności ułatwiający trawienie, najwięcej go jest w:
a) kaszy,
b) otrębach pszennych,
c) warzywach.
27.Optymalne dobowe spo\
ycie warzyw (z wyłączeniem ziemniaków) i owoców powinno wynosić:
a) 500 g,
b) 350 g,
c) 150 g.
28.Które z poni\
szych zdań jest prawdziwe?:
a) Kwaśne deszcze są wynikiem zanieczyszczeń pyłowych.
b) Niedobór jodu w organizmie dotyczy często mieszkańców terenów podgórskich.
c) Największą dawkę zanieczyszczeń w stosunku do masy ciała otrzymują wraz ze spo\
ywaną \
ywnością ludzie dorośli.
29. Epidemie grypy występują:
a) w klimacie umiarkowanym,
b) w klimacie tropikalnym,
c) we wszystkich regionach kuli ziemskiej.
30. W ostatnim okresie najwięcej kontrowersji dotyczących Bieszczadzkiego Parku Narodowego było związanych z:
a) modernizacją tras narciarskich,
b) zwiększeniem liczebności wilków,
c) masowym wypasem owiec.
31. Najmłodszym parkiem narodowym w Polsce jest:
a) Drawieński,
b) Narwiański,
c) Magurski.
32. Jezioro A
uknajno jest:
a) parkiem narodowym,
b) parkiem krajobrazowy
c) rezerwatem biosfery
33. Grupa zwierząt, której wszyscy przedstawiciele w Polsce objęci są ochroną gatunkową to;
a) ptaki,
b) ryby,
c) nietoperze.
34. śółw błotny w Polsce:
a) podlega ochronie ścisłej,
b) podlega ochronie częściowej,
c) nie jest objęty ochroną.
35. W 1998 roku w Polsce zmieniono dopuszczalne normy stę\
enia dwutlenku siarki w powietrzu. Normy te:
a) zostały zaostrzone,
b) zostały złagodzone,
c) pozostały na tym samym poziomie.
36. Podczas energetycznego spalania paliw emisja dwutlenku azotu związana jest z:
a) jego obecnością w paliwie,
b) azotem pochodzącym z powietrza,
c) azotem pochodzącym z dodatków stosowanych w paliwach.
37. Emisja ołowiu podczas spalania benzyny w silnikach samochodowych w ostatnich latach w Polsce:
a) maleje,
b) pozostaje na stałym poziomie,
c) gwałtownie rośnie.
38. Stan zanieczyszczenia powietrza dwutlenkiem siarki w naszym kraju jest uzale\
niony od emisji ze z
ródeł własnych jak i zewnętrznych. O stanie tym decydują głównie:
a) z
ródła własne,
b) z
ródła zewnętrzne,
c) w równym stopniu z
ródła własne i zewnętrzne.
39. Gaśnice halonowe są jednym ze z
ródeł substancji wpływających na niszczenie warstwy ozonowej. W Polsce:
a) wstrzymano ich atestowanie i u\
ytkowanie,
b) są one nadal u\
ytkowane,
c) nie były nigdy produkowane, ani u\
ytkowane.
46
47
40. Termin rekultywacja składowiska odpadów oznacza:
a) odgazowanie składowiska,
b) odwodnienie składowiska poprzez wykonanie drena\
u opaskowego,
c) zabiegi techniczno-biologiczne zmierzające do przywrócenia składowiska do stanu pierwotnego.
41. Grupą zwiększonego ryzyka zatrucia ołowiem są:
a) dzieci 2-6 letnie,
b) osoby po 60-tym roku \
ycia,
c) młodzie\
w wieku 14-18 lat.
42. Odpady niebezpieczne to:
a) te, które ze względu na skład chemiczny, biologiczny lub inne właściwości stanowią zagro\
enie dla \
ycia lub zdrowia ludzkiego,
b) odpady komunalne,
c) odpady przemysłu spo\
ywczego.
43. Która z wymienionych ustaw reguluje sprawy dotyczące eksploatacji surowców naturalnych?:
a) O ochronie i kształtowaniu środowiska,
b) O ochronie przyrody,
c) Prawo geologiczne i górnicze.
44. WWF to skrót oznaczający:
a) Światową Unię Ochrony Przyrody,
b) Światowy Fundusz na Rzecz Dzikich Zwierząt,
c) Światowy Fundusz Ochrony Środowiska.
45. Aktualna nazwa ministerstwa, zajmującego się problemami ochrony środowiska w Polsce, to:
a) Ministerstwo Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa,
b) Ministerstwo Ochrony Środowiska,
c) Ministerstwo Środowiska.
46. Pierwsza Konferencja ONZ poświęcona ochronie środowiska odbyła się w Sztokholmie w:
a) 1962 roku,
b) 1972 roku,
c) 1982 roku.
47. Zmniejszanie ilości wytwarzanych odpadów oraz zwiększenie stopnia ich wykorzystania to cele, którym sprzyja nowa w Polsce, ustawa o odpadach. Weszła ona w \
ycie w styczniu:
a) 1998 roku,
b) 1999 roku,
c) 2000 roku.
48. Ocenia sic, \
e aktualnie rolę  wielkiej oczyszczalni ścieków11 pełni w naszym kraju:
a) Zalew Włocławski,
b) Zapora w Czorsztynie,
c) Zalew Soliński.
49. Ostatnio istnieje projekt objęcia granicami parku narodowego całej Puszczy:
a) Kozienickiej,
b) Białowieskiej,
c) Augustowskiej.
50 Opłaty i kary oraz decyzje administracyjne zezwalające na wycięcie drzew wydaje:
a) Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska,
b) starosta,
c) organ Gminy.
SZYFR PRAWIDA
OWYCH ODPOWIEDZI ETAPU REGIONALNEGO:
1. 21. 31. 41.
B 11. A B B A
2. 12. 22. 32. 42
A C B C A
13. 23. 33. 43.
3. A B A C C
14. 24. 34. 44.
4. C C C A B
5. 15. 25. 35. 45.
A B C A C
6. 16. 26. 36. 46.
B B B B B
7. 17. 27. 37. 47.
A C B A B
8. 18. 28. 38. 48.
B B B C A
9. 19. 29. 39. 49.
C B C A B
10. 20. 30. 40. 50. C
C A B C
Zestaw pytań testowych etapu wojewódzkiego
1. Uszereguj ni\
ej wymienione organizmy w łańcuchy pokarmowe przedstawione na schemacie (dopasuj cyfry i litery):
a) chrobotek reniferowy,
b) dorsz,
c) glony planktonowe,
d) leming,
e) lis polarny,
f) niedz
wiedz
biały,
g) orka,
h) skorupiaki planktonowe,
i) śledz
,
j) tuńczyk.
2. Najczęściej spotykanym w przyrodzie typem rozmieszczenia populacji jest rozkład:
a) skupiskowy,
b) równomierny,
c) losowy.
3. W relacji drapie\
ca (D) i ofiara (O) liczebności populacji odpowiadają zasadzie:
a) populacja D jest równa populacji O,
b) populacja D jest bardziej liczna od populacji O,
c) populacja D jest mniej liczna od populacji O. Podczas sukcesji pierwotnej nie zachodzi:
4.Podczas sukcesji pierwotnej nie zachodzi:
a) wydłu\
anie łańcuchów troficznych,
b) skracanie łańcuchów troficznych,
c) wzrost ró\
norodności gatunkowej w biocenozie.
5. Na po\
arzysku leśnym zachodzi sukcesja. Pewien zasiedlający gatunek drzewiasty jest typowo wiatrosiewny. Jak będzie zmieniał się czasowo i przestrzennie rozkład tego gatunku zaczynając od nasion - 1, siewki -2,
młode drzewa -3, drzewa dorosłe -4:
a) 1 - równomierny, 2 - równomierny, 3 - równomierny, 4 - równomierny,
b) 1 - losowy, 2 - losowy, 3 - losowy, 4 - losowy,
c) 1 - losowy, 2 - losowy, 3 - skupiskowy, 4 - niemal równomierny.
6.Zapobieganie nadmiernej insolacji to:
a) jedna z form oddziaływania roślin - osłona przed nadmiarem promieniowania słonecznego,
b) oczyszczanie wód poprzemysłowych w celu ochrony naturalnych zbiorników wodnych przed nadmiernym zasoleniem,
c) przeciwdziałanie gołoledzi przez posypanie dróg piaskiem bez dodatku soli, by nie spowodować suszy fizjologicznej w otoczeniu szlaków komunikacyjnych.
7.Higrofity to rośliny związane ze środowiskami:
a) wilgotnymi,
b) suchymi,
c) silnie zasolonymi.
46
47
8. Zdolność danego gatunku do migracji to cecha:
a) umo\
liwiająca skuteczną kolonizację nowych obszarów,
b) uniemo\
liwiająca skuteczną kolonizację nowych obszarów,
c) gwarantująca zwiększenie liczebności populacji.
9.Allelopatia to szczególny przypadek:
a) konkurencji o światło,
b) konkurencji o przestrzeń do \
ycia,
c) regresu ewolucji.
10. Walka biologiczna ze szkodnikami to wprowadzanie do środowiska:
a) chemicznych środków ochrony roślin,
b) ich drapie\
ców i organizmów chorobotwórczych,
c) biogenów.
11.Launa litoralu jezior jest:
a) liczna (du\
o osobników) i ró\
norodna (du\
o gatunków)
a) liczna, ale mało ró\
norodna,
c) nieliczna, ale bardzo zró\
nicowana.
12.Indeksy biotyczne to metody oceny:
a) jakości wód,
b) stanu środowiska po powodzi,
c) zagęszczenia roślin w jeziorach.
13. Czy mo\
na wykorzystać osady ściekowe do produkcji kompostu?:
a) Tak, ale pod warunkiem spełnienia norm zawartości metali cię\
kich i pozytywnych wyników badań parazytologicznych,
b) Tak, ale pod warunkiem co najmniej dwuletniego okresu sezonowania,
c) Nie, w \
adnym przypadku.
14.W procesie uzdatniania wody pitnej przy zastosowaniu nowoczesnych technologii wykorzystuje się:
a) ozon,
b) izotopy cezu i radu,
c) ultradz
więki.
15.Który z wymienionych wskaz
ników określa stan sanitarny wód?:
a) saprobowość,
b) zawartość chlorofilu,
c) miano coli.
16.W przypadku awaryjnego wycieku oleju napędowego do środowiska, występuje zagro\
enie dla następujących elementów środowiska:
a) tylko dla powietrza i powierzchni ziemi,
b) tylko dla powierzchni ziemi i wód podziemnych,
c) dla wszystkich wymienionych elementów środowiska
17. Erozja turystyczna to:
a) zmiany w morfologii np. obszarów górskich wywołane przez ruch turystyczny,
b) zmiana turystycznego zagospodarowania wybranego obszaru,
c) inaczej  najazd turystyczny", tzn. zbyt wielu turystów w stosunku do mo\
liwości lokalnej bazy noclegowej.
18.Kopa naftowa i sól kamienna eksploatowane na ni\
u polskim powstały w:
a) permie,
b) miocenie
c) mezozoiku
19. Erozji gleb pod wpływem silnego wiatru sprzyja:
a) nadmiar wilgoci w glebie,
b) wyrąb lasów na znacznych obszarach,
c) ska\
enie chemiczne gleb.
20. Zastosowanie kompostu do nawo\
enia gruntów rolnych:
a) nie narzuca ograniczeń ilościowych i jakościowych pod dowolny rodzaj zasiewów,
b) ogranicza się do dawek zale\
nych od pory roku i rodzaju zasiewów,
c) ogranicza się w rolnictwie do upraw roślin przemysłowych.
21. W okresie po II wojnie światowej w lasach polskich:
a) nastąpił wzrost udziału gatunków drzew liściastych w drzewostanach,
b) nastąpiło zmniejszenie udziału gatunków drzew liściastych w drzewostanach,
c) nie nastąpiły \
adne zmiany w tym względzie.
22. Uznanie lasów za ochronne oznacza, \
e na tych terenach obowiązują:
a) ograniczenia gospodarcze,
b) przepisy preferujące zabudowę mieszkalną,
c) przepisy o nieograniczonym stosowaniu chemicznych środków ochrony roślin.
23. Ostatnia uchwała Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Leśnego dotyczyła:
a) sprywatyzowania lasów polskich,
b) wpisania całej Puszczy Białowieskiej na Światową Listę Rezerwatów Biosfery UNESCO,
c) ograniczenia wstępu mieszkańców miast do lasów komunalnych.
24. Ludzie starsi a zwłaszcza palacze papierosów mają zdecydowanie większe zapotrzebowanie na tę witaminę. Ka\
dy wypalony papieros niszczy 2,5 do 10 mg witaminy:
a) B,
b) K,
c) C.
25. U połowy 40-latków z ostrym zawałem serca stwierdzono niedobór witaminy:
a) B,
b) E,
c) D.
26. Występujący w niektórych warzywach i produktach zwierzęcych karoten to prowitamina:
a) witaminy A,
b) witaminy D,
c) witaminy E.
27. Zatrucie człowieka ołowiem najłatwiej wykryć analizując próbki:
a) moczu,
b) krwi,
c) włosów.
28. Włośnicą - odzwierzęcą chorobą inwazyjną zarazić się mo\
na spo\
ywając zaka\
one mięso:
a) drobiowe,
b) wołowe,
c) wieprzowe.
29. Właściwym z
ródłem niezbędnych dla organizmu człowieka kwasów tłuszczowych nienasyconych jest:
a) masło śmietankowe,
b) olej słonecznikowy,
c) margaryna Yita.
30. Zachorowania na wietrzną ospę występują:
a) w Europie,
b) w Ameryce Południowej,
c) na wszystkich kontynentach.
31. Rośliny reliktowe to:
a) rzadkie rośliny, które występują tylko i wyłącznie na danym terenie,
b) rośliny o wyjątkowym kształcie i formie,
c) rośliny, które w przeszłości miały większy ni\
obecnie zasięg geograficzny (biogeograficzny).
32. Bierna ochrona przyrody polega na:
46
47
a) prowadzeniu zabiegów zgodnie z zasadami ochrony przyrody,
b) wprowadzeniu gatunków zgodnych z siedliskiem,
ć) zakazie ingerencji człowieka w środowisko przyrodnicze.
33. Od 1988 roku ścisłą ochroną gatunkową została objęta w Polsce jedna z największych w Europie populacja:
a) rysia,
b) wilka,
c) łosia.
34. Najwcześniej pod ochroną prawną na terenie Polski były:
a) orzeł, \
ubr,
b) niedz
wiedz
, bóbr,
c) świstak, kozica.
35. Wska\
, który z poni\
ej przedstawionych szeregów obrazuje malejącą zawartość siarki palnej:
a) węgiel kamienny> olej opałowy> gaz ziemny> koks,
b) koks> gaz ziemny> olej opałowy> węgiel kamienny,
c) olej opałowy % węgiel kainienny> koks> gaz ziemny.
36. Najbardziej czułymi i reprezentatywnymi wskaz
nikami zanieczyszczeń powietrza są:
a) drzewa liściaste,
b) porosty,
c) słonorośla.
37. Imisję zanieczyszczeń określa się przez pomiar:
a) ilości zanieczyszczeń pyłowo-gazowych emitowanych przez pojedynczy emitor,
b) stę\
eń zanieczyszczeń pyłowo-gazowych znajdujących się w powietrzu,
c) zanieczyszczeń zaabsorbowanych przez organizmy \
ywe.
38. W zale\
ności od wilgotności i temperatury powietrza zmienia się szybkość utleniania dwutlenku siarki i mo\
liwość pojawienia się  kwaśnego deszczu". W okolicach podbiegunowych:
a) następuje wymra\
anie tego związku i samooczyszczenie atmosfery,
b) są warunki szczególnie sprzyjające powstawaniu  kwaśnych opadów",
c) nie występują szczególnie istotne warunki dla przemian tego związku.
39. Oceniając udział poszczególnych sektorów gospodarki w emisji zanieczyszczeń uznaje się, \
e w emisji amoniaku w Polsce:
a) rolnictwo powoduje uwalnianie 95% z ogólnej ilości tego gazu, a około 5% pochodzi ze składowisk komunalnych,
b) proporcje emitowanych ilości są odwrotne ni\
podano w punkcie a),
proporcje emitowanych ilości są porównywalne i z ka\
dego z w/w z
ródeł pochodzi około 50% zanieczyszczeń
40. Wybierz właściwą definicję określającą rolę bakterii uczestniczących w obiegu azotu w przyrodzie:
a) bakterie nitryfikacyjne z rodzaju Rhizobium wią\
ą azot atmosferyczny,
b) rozmaite gatunki bakterii wią\
ą azot atmosferyczny w warunkach tlenowych, inne uwalniają go do środowiska,
c) bakterie wią\
ące azot atmosferyczny są bezwzględnymi aerobami.
41. Czy ka\
dy podmiot gospodarczy w Polsce musi posiadać decyzję określającą dopuszczalną wartość emisji zanieczyszczeń?:
a) Bezwarunkowo, tak,
b) Nie ka\
dy, bo np. z
ródło energetyczne o sumarycznej mocy zainstalowanej poni\
ej 0,5 MW jest zwolnione z tego obowiązku,
c) Panuje w tym względzie dowolność prawna, poniewa\
posiadanie takiej decyzji wynika raczej z przywileju ni\
przymusu.
42. Podczas rozkładu odpadów komunalnych składowanych na wysypisku wydzielany jest:
a) ozon,
b) metan,
e) para-ksylen.
43. Polska pod względem ilości nieutylizowanych odpadów nale\
y w Europie do krajów charakteryzujących się:
a) największą produkcją,
b) najmniejszą produkcją,
c) pełnym zagospodarowaniem odpadów.
44. Azbest zaliczany do odpadów niebezpiecznych, jest to:
a) minerał wydobywany z głębi ziemi,
b) produkt syntetyczny,
c) włókno mineralne otrzymywane z południowoamerykańskiej rośliny o nazwie azbe-styna.
45. Kwaterowe składowanie odpadów na wysypisku zapobiega:
a) powstawaniu toksycznych dioksyn,
b) infiltracji zanieczyszczeń w głąb ziemi,
c) samozapłonowi wysypiska i emisji odorów.
46. Odpady przemysłowe:
a) powinny być składowane na wysypiskach komunalnych,
b) nale\
y spalać gdy\
są to odpady toksyczne,
c) w przypadku niemo\
ności gospodarczego wykorzystania, mogą być składowane, ale na oddzielnych składowiskach przemysłowych.
47. Nadzwyczajne zagro\
enie środowiska występuje wówczas gdy:
a) podmiot gospodarczy przekroczył dopuszczalną wartość emisji zanieczyszczeń określoną w decyzji administracyjnej,
b) osoba fizyczna dopuściła się odprowadzenia ścieków z szamba bez uzyskania pozwolenia wodno-prawnego,
c) wystąpiło nagłe, nieprzewidziane zdarzenie, w wyniku którego do środowiska przedostała się pewna ilość nieznanej substancji (np. w wyniku wypadku samochodowego).
48. Bardzo intensywnie prowadzone są działania związane z wejściem Polski do Unii Europejskiej. Czy w związku z tym, mo\
na stwierdzić, \
e nasze prawo ekologiczne:
a) jest ju\
całkowicie dostosowane do obowiązującego w Unii,
b) wymaga głębokich zmian legislacyjnych,
c) nie wymaga \
adnych zmian.
49. Polityka Leśna Państwa jako główny problem najbli\
szych lat stawia:
a) prywatyzację całej powierzchni leśnej Polski,
b) zalesienie znacznej powierzchni nieu\
ytków porolnych
c) zwiększenie leśnej powierzchni objętej ochroną do 10%.
50.Zezwolenie na konserwację drzew pomnikowych wydaje:
a) Wojewódzki Konserwator Przyrody,
b) Inspekcja Ochrony Roślin,
c) Minister Środowiska.
SZYFR PRAWIDA
OWYCH ODPOWIEDZI ETAPU WOJEWÓDZKIEGO:
1-c
11. A 21. A 31. C 41. B
2-h
12. A 22. A 32. C 42. B
13. A 23. B 33. B 43. A
3-i
14. A 24. C 34. C 44. A
4-b
15. C 25. B 35. C 45. C
5-j
16. C 26. A 36. B 46. C
17. A 27. B 37. B 47. C
6-g
18. A 28. C 38. A 48. B
7-a
19. B 29. B 39. A 49. B
8-d
20. A 30. C 40. B 50. A
9-e
10-f
2. C
3. C
4. B
5. C
6. A
7. A
46
47
8. A
9. B
10. B
Zestaw pytań ustnych problemowych etapu wojewódzkiego
Uwaga! we wszystkich zestawach pytań problemowych 1-12: pytania 1,2 3 były takie same. wymagały od uczestników odpowiedzi pisemnej w nieprzekraczalnym czasie 15 minut. Brzmiały one :
1. Podaj nazwy drzew przedstawionych na poni\
szych ilustracjach (podpisz ilustracje). 5 pkt.
2. Na zamieszczonych mapkach konturowych Polski zaznacz obszar występowania świata
ptaka i trzaszki karpackiej. 5 pkt
3.W podanym ni\
ej tekście znalazły się 3 błędne informacje. Znajdz
je i podaj pisemnie poprawną wersję ich treści. 5 pkt.
 Konwencja Waszyngtońska"
Konwencja w sprawie ochrony wymierających gatunków zwierząt i roślin (Convenstion on In t e rn a t i on a l Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora-CITES), ustanowiona w Waszyngtonie 3 marca 1970
roku. Depozytariuszem jest federalny Departament Spraw zagranicznych Konfederacji Szwajcarskiej (Sekretariat znajduje się w Lozannie). Konwencja ta zwana jest powszechnie Konwencją Waszyngtońską (The
Washington Convention) lub po prostu CITES. Wprowadzona w \
ycie 1 lipca 1975 roku. Przystąpiło do niej ponad 85 krajów, na razie nie podpisała jej jednak Polska.
Pozostałe trzy pytania dla poszczególnych zestawów:
Zestaw 1
4. Omów, jaki wpływ ma człowiek na występowanie w środowisku negatywnego zjawiska  kwaśnych deszczów". 3 pkt.
5. Podaj skutki dla środowiska przyrodniczego, które niesie za sobą kaskadyzacja rzek. 3 pkt.
Poddaj rzeczowej dyskusji ,co jest bardziej a co mniej korzystne dla środowiska przyrodniczego energetyka jądrowa czy energetyka węglowa? 3 pkt.
Zestaw 2
4.Omów, jaki wpływ ma człowiek, na występowanie w środowisku negatywnego zjawiska  smogu atmosferycznego". 3 pkt.
5.Podaj skutki dla środowiska przyrodniczego, które niesie urbanizacja. 3 pkt.
6. Poddaj rzeczowej dyskusji, co jest bardziej a co mniej korzystne dla środowiska przyrodniczego - spalarnie odpadów czy wysypiska śmieci? 3 pkt.
Z e staw 3
4.Omów, jaki wpływ ma człowiek na występowanie w środowisku negatywnego zjawiska  efektu cieplarnianego". 3 pkt.
5. Podaj skutki dla środowiska przyrodniczego, które niesie za sobą intensywna regulacja rzek. 3 pkt.
6. Poddaj rzeczowej dyskusji, co jest bardziej a co mniej korzystne dla środowiska przyrodniczego transport samochodowy czy transport kolejowy? 3 pkt.
Zestaw 4
4. Omów, jaki wpływ ma człowiek na występowanie w środowisku negatywnego zjawiska erozji gleb. 3 pkt.
5.Podaj skutki dla środowiska przyrodniczego, które niesie za sobą gospodarcza eksploatacja zbiorników wodnych. 3 pkt.
6 Poddaj rzeczowej dyskusji, co jest bardziej a co mniej korzystne dla środowiska przyrodniczego -opakowania szklane czy opakowania z plastików? 3 pkt.
Zestaw 5
4. Omów, jaki wpływ ma człowiek na występowanie w środowisku negatywnego zjawiska stepowienia ziemi . 3 pkt.
5. Podaj skutki dla środowiska przyrodniczego, które niesie za sobą intensywne uprawianie sportów zimowych w górach. 3 pkt.
6. Poddaj rzeczowej dyskusji, co jest bardziej a co mniej korzystne dla środowiska przyrodniczego - kaskadyzacja Wisły czy naturalny jej bieg? 3 pkt.
Zestaw 6
4. Omów, jaki wpływ ma człowiek na występowanie w środowisku negatywnego zjawiska powodzi. 3 pkt.
5. Podaj skutki dla środowiska przyrodniczego, które niesie za sobą regulacja koryt rzecznych. 3 pkt.
6. Poddaj rzeczowej dyskusji, co jest bardziej a co mniej korzystne dla środowiska przyrodniczego - autostrady czy \
egluga śródlądowa? 3 pkt.
Zestaw 7
4. Omów, jaki wpływ ma człowiek na występowanie w środowisku negatywnego zjawiska niszczenia warstwy ozonowej. 3 pkt.
5. Podaj skutki dla środowiska przyrodniczego, które niesie za sobą introdukcja nowych gatunków roślin i zwierząt. 3 pkt.
6. Poddaj rzeczowej dyskusji, co jest bardziej a co mniej korzystne dla środowiska przyrodniczego - komunikacja miejska (tramwaje, trolejbusy) czy samochody, autobusy? 3 pkt.
Zestaw 8
4. Omów, jaki wpływ ma człowiek na występowanie w środowisku negatywnego zjawiska wyjaławiania gleb. 3 pkt.
5. Podaj skutki dla środowiska przyrodniczego, które niesie za sobą tworzenie nowoczesnych środków telełączności. 3 pkt.
6. Poddaj rzeczowej dyskusji, co jest bardziej a co mniej korzystne dla środowiska przyrodniczego - elektrociepłownie węglowe czy elektrociepłownie olejowe? 3 pkt.
Zestaw 9
46
47
4. Omów, jaki wpływ ma człowiek na występowanie w środowisku negatywnego zjawiska gradacji szkodników roślin. 3 pkt.
5. Podaj skutki dla środowiska przyrodniczego, które niesie za sobą przemysłowe pozyskiwanie surowców kopalnych. 3 pkt.
6. Poddaj rzeczowej dyskusji, co jest bardziej a co mniej korzystne dla środowiska przyrodniczego - odsiarczanie spalin czy odsiarczanie paliw? 3 pkt.
Zestaw 10
4. Omów, jaki wpływ ma człowiek na występowanie w środowisku negatywnego zjawiska globalnych zmian krajobrazu . 3 pkt.
5. Podaj skutki dla środowiska przyrodniczego, które niesie za sobą masowe pozyskiwanie drewna w lasach tropikalnych. 3 pkt.
6. Poddaj rzeczowej dyskusji, co jest bardziej a co mniej korzystne dla środowiska przyrodniczego - własność państwowa, czy prywatna - lasy, jeziora i obiekty chronione? 3 pkt.
Zestaw 11
4. Omów, jaki wpływ ma człowiek na występowanie w środowisku negatywnego zjawiska globalnych zmian klimatu. 3 pkt
5. Podaj skutki dla środowiska przyrodniczego, które niesie za sobą budowa dróg szybkiego ruchu i autostrad. '3 pkt
6.Poddaj rzeczowej dyskusji, co jest bardziej a co mniej korzystne dla środowiska przyrodniczego - lasy czy plantacje energetyczne? 3 pkt
Zestaw 12
4.Omów, jaki wpływ ma człowiek na występowanie w środowisku negatywnego zjawiska trzęsienia ziemi. 3pkt
5.Podai skutki dla środowiska przyrodniczego, które niesie za sobą pozyskiwanie energii jądrowej 3 pkt.
6. Poddaj rzeczowej dyskusji., co jest bardziej a co mniej korzystne dla środowiska przyrodniczego kontenerowe oczyszczalnie ścieków czy oczyszczalnie gruntowo-korzeniowe 3 pkt.
Zestaw pytań testowych etapu centralnego, Skorzęcin, 9-11 06.2000 r.
1. Naukowcy ostrzegają, \
e rafom koralowym grozi zagłada do 2100 roku. Za główną
przyczynę zagro\
enia uwa\
a się:
a)  dziurę ozonową",
b) kwaśne deszcze,
c) ocieplenie klimatu.
2. Zespół czynników zewnętrznych działających na populacje, będący pośrednio lub bez-
pośrednio przyczyną śmiertelności osobników to:
a) walka o byt,
b) allelopatia,
c) opór środowiska.
3. Obecność gatunków wskaz
nikowych świadczy o występowaniu i działaniu w środowi-
sku danego czynnika. Zaznacz odpowiednie zestawienie czynnika środowiskowego
i gatunku wskaz
nikowego:
A - du\
a wilgotność, B - bogactwo soli mineralnych, C - ubóstwo soli mineralnych. D - kwaśna gleba.
I - lenieć błotna, kozłek lekarski, II - przylaszczka pospolita, bodziszek łąkowy 111 borówka czernica (czarna jagoda), IV - wrzos pospolity.
a) A-I, B-II, C- III, D - IV,
b) A - I , B - III, C - II, D IV,
c) A - I , B - IV, C - III, D - II.
4. Czynniki edaficzne to:
a) fizyczne właściwości gleby (struktura, temperatura, wilgotność) oraz jej właściwości chemiczne (odczyn, zawartość soli mineralnych i innych związków),
b) biologiczne właściwości gleby (zespół organizmów bytujących w glebie),
c) cechy gleby, od których zale\
y \
ycie w niej (właściwości fizyczne, chemiczne i biologiczne).
5. Reguła Allena stwierdza, \
e wystające części ciała, jak odnó\
a, ogon, uszy są u osobników tego samego gatunku stosunkowo dłu\
sze w cieplejszym klimacie ni\
w klimacie zimniejszym. Reguła ta dotyczy:
a) zarówno zwierząt stałocieplnych jak i zmiennocieplnych,
b) tylko zwierząt stałocieplnych,
c) tylko zwierząt zmiennocieplnych.
6. Mianem pedofauny określa się zwierzęta:
a) z ró\
nych grup systematycznych zamieszkujące glebę i uczestniczące w kształtowaniu jej struktury,
b) które mają wykształcone odnó\
a,
c) strefy przy dennej wód słonych.
7. Wydzielone partie ogrodów botanicznych lub ogrody wyspecjalizowane w kolekcjonowaniu roślin drzewiastych noszą miano:
a) alpinarium,
b) arboretum,
c) dendrosom.
8. Upodabnianie się niektórych zwierząt do środowiska barwą, kształtem lub sposobem zachowania to:
a) mimetyzm,
b) mimikra,
c) mikronaśladownictwo.
9. Aeroplanktonem nazywa się:
a) ogół drobnych organizmów oraz pyłki roślin naczyniowych unoszące się w powietrzu,
b) wyłącznie formy przetrwalnikowe przenoszone przez wiatr np. zarodniki, cysty,
c) C) formy przetrwalnikowe oraz aktywne metabolicznie glony, grzyby, bakterie.
10 Agenda 21 dotyczy:
a) działań mających na celu zapewnienie trwałego i zrównowa\
onego rozwoju na przełomie wieków,
b) planów rozwiązania problemów ekonomicznych krajów rozwijających się,
c) rozwiązania problemów ekonomicznych krajów wysokorozwiniętych.
11 Na terasie zalewowej:
a) mo\
na wprowadzać zabudowę bez ograniczeń,
b) mo\
na wprowadzać zabudowę z zastrze\
eniami co do jej wielkości, podpiwniczę nia itp
c) nie powinno się wprowadzać zabudowy,
12. Symbol pH jest wskaz
nikiem:
a ) odczynu badanego substratu,
b ) przepływu wód powierzchniowych
c) ,wysokości słupa wody.
13 Które z wymienionych urządzeń słu\
ą do oczyszczania ścieków komunalnych?:
a) osadnik Imhoffa,
b) szczotki Kessenera,
c) pośpieszne filtry Dorra.
14. W dziedzinie ochrony środowiska skrót ChZT oznacza:
a) charakterystyczną zawartość trucizn,
b ) chemiczne zapotrzebowanie tlenu,
c) chemiczne zagro\
enie tlenu,
15. Formy chemicznej degradacji powierzchni Ziemi to:
a) zanieczyszczenia składnikami (substancjami) chemicznymi pochodzenia zewnętrznego oraz zubo\
enie gleby przez wymywanie składników,
b) zubo\
enie gleby przez wynoszenie składników z plonami roślin oraz zniekształcę nie chemizmu gleby wskutek deformacji jej metabolizmu,
c) odpowiedzi a i b są prawidłowe.
16 Melioracje to:
a) zabiegi wykonywane w celu trwałego polepszenia zdolności produkcyjnych gleb,
b) odwadnianie gleb podmokłych,
c) zabiegi słu\
ące wzbogaceniu gleb w biogeny.
17. Wybierz właściwe zestawienie stref klimatyczno-roślinnych z typowymi dla nich glebami:
A - łąki i stepy, B - lasy liściaste, C - lasy iglaste,
I - gleby bielicowe, II - gleby brunatne, III - czarnoziemy.
a) I - A , I I - B , I I I - C ,
b) I - C , I I - B, III- A ,
c) I - B , II- C , III-
46
47
18. Spośród wymienionych gleb wybierz te, które nie nale\
ą do gleb zonalnych:
a) górskie,
b) laterytowe,
c) buroziemy.
19. Humifikacja jest to:
a) zespół procesów biochemicznych prowadzących do powstania próchnicy,
b) zmiany kwasowego odczynu gleb przez wapnowanie,
c) odtlcnicnic substancji glebowej.
20. Osadami charakterystycznymi dla sandru są:
a) gliny zwałowe,
b) piaski rzeczne,
c) piaski i \
wiry.
21 Przypisz odpowiednio rodzaj środka ochrony roślin do charakteru jego działania: A - insektycydy, B - fungicydy, C - herbicydy,
I - środki grzybobójcze, II środki owadobójcze, III - środki chwastobójcze,
a) A-I, B-II, C III,
b) A II, B-I,C III,
c) A III,B [,C II.
22. Alternatywna forma rolnictwa, model HIGH - TECH - AGRICULTURE to rolnictwo:
a) o wysoko zaawansowanej technologii z zastosowaniem in\
ynierii genetycznej,
b) w którym stosuje się najbardziej nowoczesne maszyny i sprzęt rolniczy,
c) połączone z agroturystyką.
23. EKOLAND to nazwa:
a) Stowarzyszenia Wsi Bieszczadzkich wiodących w zakresie rolnictwa ekologicznego,
b) Stowarzyszenia Producentów śywności Metodami Ekologicznymi,
c) nowo otwartego mazurskiego kurortu propagującego aktywny wypoczynek, zdro-wą \
ywność itp.
24. Którą z poni\
szych substancji wykorzystują rolnicy, by zmienić odczyn zakwaszonych gleb:
a) CaO,
b) CaCl2,
c) NaOH.
25. Wymienione poni\
ej gatunki ptaków zaliczmy do tzw. kuraków polnych i leśnych. Na którego z nich nie mo\
na polować w Polsce?:
a) kuropatwę,
b) ba\
anta,
c) cietrzewia.
26. Z powodu gwałtownego w ostatnich latach spadku liczebności zwierzyny łownej, proponuje się zawieszenie polowań na:
a) dziki,
b) łosie,
c) jenoty.
27. Zespół zabiegów technicznych mających na celu przywrócenie glebie u\
yteczności rolnej lub leśnej nazywamy:
a) retrospekcją,
b) remineralizacją,
c) rekultywacją.
28. Szkodliwe działanie rtęci na organizm człowieka związane jest z:
a) wypieraniem przez nią wapnia z węglanów i fosforanów będących budulcem układu kostnego,
b) przyłączeniem się jej do hemoglobiny co uniemo\
liwia transport tlenu,
C) przyłączeniu się jej do grupy  SH cysteiny znajdującej się w białkach, co niszczy .strukturę białek, m.in. enzymów.
29.Które z poni\
szych zdań jest niezgodne z prawdą?
a) woda zawierająca azotyny mo\
e wywołać methemoglobinemię u niemowląt,
b) soli jodowanej nie nale\
y spo\
ywać w okolicach górzystych,
C) niektóre związki kadmu w badaniach na zwierzętach wykazują działanie rakotwórcze.
30 Niedobór potasu w organizmie człowieka wpływa ujemnie na pracę serca. Bogatym z
ródłem tego pierwiastka w po\
ywieniu są:
a) nasiona roślin strączkowych,
b) ró\
ne rodzaje mleka spo\
ywczego,
c) masła roślinne,
31. Ostra choroba zakaz
na, której objawem jest wysypka to:
a) odra,
b) ospa wietrzna,
c) obie odpowiedzi są prawidłowe.
32. Cykuta to:
a) trucizna pochodzenia roślinnego podana Sokratesowi,
b) ryba z Morza Karaibskiego,
c) gatunek skorpiona.
33. Kwashiorkor (kwasziorkor) to nazwa:
a) egzotycznej potrawy meksykańskiej,
b) rośliny tropikalnej,
c) choroby spowodowanej niedoborem białka w diecie,
34. Wigierski Park Narodowy jest poło\
ony w Polsce:
a) centralnej,
b) północno-zachodniej,
c) północno-wschodniej.
35. Przewidziany do utworzenia Turnicki Park Narodowy poło\
ony jest na:
a) Wy\
ynie Małopolskiej,
b) Pogórzu Przemyskim,
c) Wy\
ynie Lubelskiej.
36. W ostatnich dziesięcioleciach udział drzew liściastych w składzie gatunkowym drzewostanów lasów Polski:
a) wzrasta,
b) maleje,
C) pozostaje bez zmian.
37.Nadgoplański Park Tysiąclecia to:
a ) park narodowy,
b) park krajobrazowy,
C) obszar chronionego krajobrazu.
38. Aktualnie na statystycznego Polaka przypada powierzchnia leśna około:
a) 0,25 ha,
b) 1,00 ha,
c) 5,00 ha.
39. Wydra umieszczona w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt:
a) zostanie w nowym wydaniu w/w tytułu wycofana ze spisu gatunków zagro\
onych, gdy\
obecnie występuje powszechnie,
b) zachowa swój status gatunku zagro\
onego,
c) nie jest ju\
spotykana na terenie Polski.
40. W technice odpylania gazów siła odśrodkowa wykorzystywana jest w:
a) elektrofiltrach,
b) multicyklonach,
c) filtrach tkaninowych z rewersem i wstrząsaniem.
41. Który z wymienionych, szkodliwych dla zdrowia związków chemicznych jest nadal
celowo stosowany jako składnik gorszych gatunków benzyn?:
a) czteroetylek ołowiu,
b) trójchloroetylen,
46
47
c) czterochlorek węgla.
42. Węgiel brunatny nale\
y do surowców:
a) skalnych,
b) energetycznych,
c) chemicznych.
43. W trakcie procesów energetycznego spalania paliw wydziela się dwutlenek węgla.Z punktu widzenia właściwości fizykochemicznych jest on:
a) wyjątkowo toksyczny,
b) toksyczny tylko w mieszaninie z innymi gazami,
c) obojętny i nietoksyczny dla środowiska przyrodniczego.
44. Koncentracje ozonu przyziemnego zostały w bie\
ącym stuleciu podwojone na znacznych obszarach Europy i Ameryki. Zjawisko to :
a) jest pozytywne, gdy\
równowa\
y efekt  dziury ozonowej",
b) nie ma znaczenia dla organizmów \
ywych,
c) jest negatywne poniewa\
ozon jako silny utleniacz dostając się do płuc mo\
e niszczyć komórki pęcherzyków płucnych.
45. Odpady zawierające azbest zaliczane są do najniebezpieczniejszych. Zagro\
enie to polega na:
a) infiltracji w głąb ziemi toksyn pochodzących ze składowanego azbestu,
b) mo\
liwości wystąpienia reakcji chemicznych z innymi składnikami znajdującymi się w wymieszanych odpadach,
c) emisji do powietrza włókien azbestu i wchłanianie ich przez \
ywe organizmy.
46. Pełen recykling zu\
ytych samochodów w Polsce:
a) jest realizowany w wielu profesjonalnych stacjach recyklingu,
b) jest realizowany tylko w jednej stacji utylizacji i przetwarzania,
c) nie jest jak dotąd realizowany.
47. W którym miesiącu odbywają się obchody  Dnia Ziemi"?:
a) w kwietniu,
b) w maju,
c) w czerwcu.
48. Mieszkańcy Polski w akcję "Sprzątania Świata" włączają się:
a) w kwietniu,
b) w czerwcu,
c) we wrześniu.
49.Podaj pełne brzmienie skrótów stosowanych w ochronie środowiska:
a) ZGLOP
b) NFOŚiGW
c) KZPN
50. Czy często spotykane aktualnie określenie  chemiczna pralnia ekologiczna" jest:
a) prawidłowe,
b) bezsensowne,
c) zgodne Dyrektywami Unii Europejskiej.
SZYFR PRAWIDA
OWYCH ODPOWIEDZI ETAPU CENTRALNEGO:
A A C B
C 10. 19. 28. 37.
C A B A
C 11. 20. 29. 38.
A A B C B
12. 21. 30. 39.
C C A C B
13. 22. 31. 40.
A B B A A
14. 23. 32. 41.
C A A C B
15. 24. 33. 42.
B 16. B C C C
25. 34. 43.
A B B B C
17. 26. 35. 44.
A A C A C
18. 27. 36. 45.
46. C
47. A
48. C
49.
- Zarząd Główny Ligi Ochrony Przyrody
- Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
- Krajowy Zarząd Parków Narodowych
50. B
Zestawy pytań ustnych problemowych etapu centralnego
Zestaw 1.
1. Omów wykres uzasadniając wzajemną zale\
ność fluktuacji dwóch populacji 5 pkt.
2. Na Ziemię dociera 3 000 razy więcej energii słonecznej ni\
wynosi jej całkowite zu\
ycie. Oceń ten fakt w aspekcie potrzeb rozwojowych cywilizacji ludzkiej 3 pkt,
3. Co rozumiesz pod pojęciem terytorium? Podaj przykłady terytorializmu w przyrodzie. 3 pkt.
4. Określ pozytywną rolę ,którą spełniają w przyrodzie sztuczne zbiorniki wodne 3 pkt,
5. Podaj metody utylizacji odpadów przemysłowych i ocen sytuację w tym zakresie w Polsce. 5 pkt,
6a. Podaj nazwę organizmu przedstawionego na foliogramie i wska\
jego miejsce w łańcuchu troficznym. 2 pkt
6b. Podaj nazwę organizmu przedstawionego na foliogramie i p od aj jego krótką charakterystykę z uwzględnieniem faktu czy jest on objęły ści s łą och r on ą w Polsce 2 pkt
6c. Do  kogo" nale\
y głos przedstawiony na taśmie magnetofonowej? 2 pkt
Uwaga-pytanie 6 ma identyczne brzmienie we wszystkich zestawach od 1 do 12!
55
Zestaw 2
1. Wyka\
, \
e poni\
szy schemat jest graficzną definicją ekologii. 5 pkt
2. Od kiedy trwa " alarm ozonowy"? Czy uświadomienie tego zagro\
enia przynosi Twoim zdaniem zmiany w postawach jednostek, przedsiębiorstw, rządów? 5 pkt.
3. Podaj czynniki jakie ograniczają produkcję fitoplanktonu w oceanach. 3 pkt.
4 Określ pozytywną rolę, jaką spełniają w przyrodzie mokradła, bagna i tereny podmokłe. 3 pkt.
5. Podaj metody tzw.  rekultywacji technicznej" terenów poprzemysłowych i określ mo\
liwości ich stosowania. 5 pkt.
Zestaw 3.
1. Podaj przykłady populacji, dla których przedstawione w poni\
szym schemacie równoległe piramidy produkcji i biomasy są typowe w naturze oraz określ przyczyny odwrócenia piramidy
biomasy w drugim przykładzie. 5 pkt.
2. Przedstaw z
ródła informacji i skuteczne formy prowadzenia edukacji ekologicznej ró\
nych grup wiekowych społeczeństwa. 5 pkt.
3. Oceń sytuację w zakresie oczyszczania ścieków bytowych w Polsce. Podaj propozycje własnych rozwiązań tego problemu. 5 pkt.
4. Określ pozytywną rolę, którą pełnią w przyrodzie parki i skwery miejskie. 3 pkt.
5. Podaj ró\
nice między emisją i imisją zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego. 3 pkt.
Zestaw 4
1. Analizując ró\
ny zakres tolerancji gatunków na czynniki środowiskowe, uzasadnij ich miejsce na przedstawionym poni\
ej wykresie. 5 pkt.
2. Zaspokojenie podstawowych potrzeb ludzkości widzi się aktualnie w gospodarce opartej na zrównowa\
onym rozwoju. Podaj jego podstawowe zało\
enia. 5 pkt.
3. Omów, na czym polega proces mechanicznego oczyszczania ścieków. 3 pkt.
4 Określ pozytywną rolę, którą spełniają w przyrodzie zadrzewienia śródpolne. 3 pkt.
5. Czy uzasadnione jest Twoim zdaniem tworzenie energetyki jądrowej w Polsce 5 pkt
Zestaw 5.
1. Określ warunki środowiskowe, które wywołują zmiany liczebności populacji przedstawione na poni\
szym schemacie. 5 pkt.
2 Zaproponuj sposoby zbadania stopnia ska\
enia danego terenu związkami siarki. 5 pkt.
3. Wska\
negatywne skutki dla organizmów \
ywych oddziaływania promieniowania napowietrznych linii wysokiego napięcia. 5 pkt
4. Określ pozytywną rolę, którą w przyrodzie pełnią lasy. 3 pkt.
5. Omów metody rekultywacji biologicznej na terenach przemysłowych. 3 pkt.
Zestaw 6.
1. Podaj przykład gatunków, których krzywe prze\
ywania prezentuje poni\
szy wykres.Uzasadnij przyczyny tej ró\
norodności. 5 pkt,
2. Zdefiniuj pojęcie agroturystyki i oceń jej aktualną rolę w Polsce 5 pkt.
3. Omów, na czym polega proces biologicznego oczyszczania ścieków 5 pkt.
4. Określ pozytywną rolę, którą spełniają w przyrodzie pola i łąki 5 pkt.
5. Omów metody ograniczenia emisji pyłowych stosowane w energetyce zawodowej 5 pkt.
Zestaw 7.
1 . Na podstawie poni\
szego schematu podaj rodzaje łańcuchów troficznych, liczbę i rodzaje poziomów troficznych oraz środowiska, w których występują takie zale\
ności. 5 pkt
2. Zaproponuj sposoby zbadania stopnia ska\
enia danego terenu związkami siarki. 5 pkt.
3. Wska\
negatywne skutki dla organizmów \
ywych oddziaływania promieniowania napowietrznych linii wysokiego napięcia. 5 pkt
4. Określ pozytywną rolę, którą w przyrodzie pełnią lasy. 3 pkt
55
5. Omów metody rekultywacji biologicznej na terenach przemysłowych. 3 pkt
Zestaw 8
1.Określ zakresy tolerancji względem dwóch czynników środowiska pięciu gatunków oznaczonych na poni\
szym wykresie cyframi od 1 do 5. 5 pkt
2. Podaj propozycję projektu układu urbanistycznego korzystnie oddziaływującego na człowieka. 5 pkt
3. Podaj propozycję  menu" właściwego sposobu od\
ywiania się z uwzględnieniem mikroelementów. 3 pkt
4. Określ pozytywną rolę, którą w przyrodzie spełniają jeziora. 3 pkt.
5. Podaj przykłady metod odsiarczania spalin aktualnie stosowanych w energetyce zawodowej. 5 pkt
Zestaw 9.
1. Na podstawie poni\
szego wykresu porównaj strukturę wiekową ludności Kenii i Danii. Wyciągnij wnioski dla dalszego rozwoju tych populacji. 5 pkt.
2. Uzasadnij potrzeby zagospodarowania nieu\
ytków i terenów poprzemysłowych z punktu widzenia ochrony środowiska. 5 pkt.
3. Czy Twoim zdaniem współczesny człowiek od\
ywia się prawidłowo korzystając z tzw. \
ywności przetworzonej? Odpowiedz
swą uzasadnij. 3 pkt.
4. Określ pozytywną rolę, którą w przyrodzie pełnią drapie\
niki. 3 pkt.
5. Podaj skuteczne metody zagospodarowania odpadów przemysłowych. 5 pkt.
Zestaw 10
1. Na podstawie poni\
szego wykresu przeanalizuj przyczyny ró\
nic w krzywych prze\
ywania płci noworodków. 5 pkt.
2. Uporządkuj ró\
ne rodzaje transportu ze względu na ich stopień ucią\
liwości dla środowiska przyrodniczego. 5 pkt,
3. Wska\
czynniki, które decydują ,\
e ludzie naszej epoki coraz częściej cierpią na choroby serca i układu nerwowego. 3 pkt.
4. Określ pozytywną rolę, którą pełnią w przyrodzie morza i oceany I pkt,
5. Oceń skutki stosowania w produkcji \
ywności du\
ych dawek nawozów mineralnych i chemicznych środków ochrony roślin. 5 pkt,
Zestaw 11.
1. Na podstawie poni\
szego wykresu przeanalizuj zró\
nicowanie wielkość produkcji pierwotnej w oceanach. 5 pkt,
2. Czy uzasadnione jest Twoim zdaniem jest obecne stosowanie pojęcia  środowisko naturalne"? Podaj swą argumentację. 3 pkt.
3. Podaj czynniki decydujące o stopniu zanieczyszczenia wód podziemnych i głębinowych. 5 pkt.
4. Oceń rolę jaką pełnią na przełomie XX/XXI wieku ogrody botaniczne i zoologiczne. 3 pkt.
5. Poddaj własnej ocenie z punktu widzenia ochrony środowiska stosowanie opakowań plastikowych i szklanych dla produktów spo\
ywczych. 5 pkt.
Zestaw 12.
1. Na podstawie poni\
szego wykresu przeanalizuj zu\
ycie energii przez człowieka na tle fizjologicznego zapotrzebowania na energię. 5 pkt.
55
trójkąty - zu\
ycie energii przez człowieka
kółka - fizjologiczne zapotrzebowanie na energię wśród ssaków
2. Czy Twoim zdaniem, z
ródła energii niekonwencjonalnej mogą znacząco w skali kraju ograniczyć stopień zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego? 5 pkt.
3. Czy dwa gatunki zasiedlające to samo siedlisko, dzielą jednocześnie tę samą niszę ekologiczną? Odpowiedz
uzasadnij. 3 pkt.
4. Podaj zalety i wady budowy autostrad w naszym kraju. 5 pkt.
5. Omów, jaki wpływ ma człowiek na występowanie w środowisku zjawiska erozji gleb. 3 pkt
55