PRZEKA
ADNIE Z
BATE  uszkodzenia kół zębatych i ich przyczyny
W 8. DIAGNOZOWANIE PRZEKA
ADNI
Z
BATYCH
ZUśYCIE
Opis: ubytki metalu na powierzchni zębów w miejscu ich
wzajemnego kontaktu
" normalne zu\
ycie powolna utrat materiału (metalu) z
powierzchni kontaktowej tempo ubytku - zgodnie z
zakładanym czasem  \
ycia przekładni
" nadmierne zu\
ycie ( ścierne) natychmiast wyłączyć !!!
PRZEKA
ADNIE Z
BATE 
uszkodzenia kół zębatych i ich Podstawowymi elementami
Przyczyna
przyczyny
wpływającymi na trwałość
" przecią\
enie zanieczyszczenie oleju brak obróbki
przekładni są:
wykańczającej powierzchni zębów
Uszkodzenia zębów kół zębatych
" wały
" nieodpowiedni sposób, zły re\
im smarowania
" zu\
ycie cierne powierzchni
" ło\
yska toczne
" zmęczenie powierzchni (pitting)
" koła zębate Jak zaradzać zapobiegać
" płynięcie plastyczne " obróbka wykańczająca zębów na etapie produkcji
(zazębienie)
" łuszczenie się powierzchni " nie przecią\
anie przekładni ( uwzgl.zalecenia producenta)
ich stan podlega
" usuwanie drobin (powytwórczych, produktów zu\
ycia i
" pęknięcie
diagnozowaniu.
zanieczyszczeń) mogących cyrkulować w oleju pomiędzy
" wyłamanie Zu\
ycie ścierne
zębami (w trakcie docierania nowej przekładni - dogładzania i
wywołane przez
polerowania eksploatacyjnego powierzchni zębów)
Sposoby diagnozowania
zanieczyszczenia,
" zalecana wymiana oleju;
" badania wizualne ( bezpośrednie endoskopowe) produkty zu\
ycia z zębów
" przepłukiwanie przekładni
" metody wibroakustyczne 9 pomiary i analiza drgań) ło\
ysk
" stosowanie filtrów olejowych
" badanie produktów zu\
ycia w oleju
PRZEKA
ADNIE Z
BATE  uszkodzenia kół zębatych i ich przyczyny PRZEKA
ADNIE Z
BATE  uszkodzenia kół zębatych i ich przyczyny
Zmęczenie powierzchni ( pitting) Płynięcie plastyczne Przecią\
enie
Opis:, powstawanie ubytków materiału w postaci
początkowo w postaci dziurek a\
do \
erów
Opis: deformacja powierzchni będąca efektem Opis: materiał wygląda jakby był
" Initial pitting mo\
e pojawić się w w początkowej
płynięcia materiału pod wpływem du\
ego usuwany progresywnie
fazie pracy nie jest groz
ny dopóki się nie rozwija
obcią\
enia warstwami lub w postaci płatków
dalej (czasem mo\
e być znaczący zaraz od
" efekt podobny jak przy walcowaniu,
samego początku)
kuleczkowani (śrutowaniu) (rolling, peening) Przyczyna
" destructive pitting zaczyna się rozwijać poni\
ej
" pojawiają się pofalowania i wgniotły na " Zbyt du\
e obcią\
enie (za
linii ( średnicy) prowadzi do zmiany zarysu zęba,
powierzchni na skutek przecią\
eń i du\
y moment obrotowy) ,
powoduje zainicjowanie pęknięć i łuszczenia i
współpracy zębów o charakterze udarowym " Stosowanie za niskich
wyruszeń
" pojawienie się charakterystycznych  płetw na prędkości obrotowych i
Przyczyna
krawędziach i końcach zębów) du\
ych
" jest wynikiem powtarzających cyklicznych się
naprę\
eń podpowierzchniowych powy\
ej granicy
Przyczyna Jak zaradzać zapobiegać
wytrzymałości zmęczeniowej
" Zbyt du\
e obcią\
enie , w szczególności " Sprawdzić zalecenia
Jak zaradzać zapobiegać
obcią\
enia o charakterze udarowym wytwórcy dot. Zalecanych
" Szlifowanie polerowanie uszkodzeń opóz
nia
" Zbyt miękki materiał kół zębatych obcią\
eń i prędkości
destrukcję
obrotowych
" niekiedy pomaga stosowanie
Jak zaradzać zapobiegać " niekiedy pomaga stosowanie
wysokociśnieniowych środków smarnych
" redukowanie luzów międzyzębnych wysokociśnieniowych
" niekiedy pomaga stosowanie środków smarnych wolnych
wysokociśnieniowych środków smarnych od substancji powodujących
korozję
PRZEKA
ADNIE Z
BATE  uszkodzenia kół zębatych i ich przyczyny PRZEKA
ADNIE Z
BATE  uszkodzenia kół zębatych i ich przyczyny
Zacieranie powierzchni ( scoring, scuffing,
seizing, galling)
A
uszczenie się powierzchni
Opis: ostre usuwanie metalu z powierzchni
Opis: Odrywanie się relatywnie du\
ych zębów wywalane bezpośrednim kontaktem
kawałków ( powierzchni zęba , typowe w metal-metal  powierzchni współpracyjacych
przypadku kół hartowanych zębów
" Powstawanie zadziorów w kierunku
Przyczyna ześlizgiwania się powierzchni kół
" Zbyt ostre przejście pomiędzy warstwą " Rodzaje:
utwardzoną a miękką warstwa pod " Zacieranie ślizgowe
spodem. " Ostre zacieranie
" Lokalny defekt metalurgiczny.
" Jest zazwyczaj następstwem pittingu Przyczyna
" Nie współosiowość kół zębatych
Jak zaradzać zapobiegać " y
le dobrany olej
" stosowanie wysokociśnieniowych środków " Praca na sucho bez oleju
smarnych mo\
e opóz
nić rozwój
uszkodzeń Jak zaradzać zapobiegać
" Skonsultować przypadki z wytwórcą kół
" Badania struktury warstwy wierzchniej " Sprawdzić osiowość kół zębatych
materiału " Sprawdzić poziom
" Sprawdzić gatunek oleju
1
PRZEKA
ADNIE Z
BATE  uszkodzenia kół zębatych i ich przyczyny PRZEKA
ADNIE Z
BATE  defekty i uszkodzenia przekładni  jako agregatu
Rodzaj niesprawności Opis Przyczyna
Mimośrodowość Nie pokrywają się środki Błędy wytwarzania
Pęknięcie - wyłamanie
geometryczne kół zębatych
Rodzaje pęknięć
i wałów, błędy okrągłość kół
Opis: Defekt wywoływany przez propagację
" interferencyjne -
zębatych
mikroskopijnych wad (skaz) w głąb materiału
nachodzenie zębów
Luzy między kołami lub w Nadmierne reakcje Błąd wytwarzania
pod wpływem obcią\
eń cyklicznych. Częściej
" pęknięcia
ło\
yskowaniu wału pomiędzy kołami a wałem
występuje w kołach hartownych
pohartownicze
lub ło\
yskami a wałem.
Przyczyna
" pęknięcia obróbcze 
Niewspółosiowość Osie pary współpracujących Błąd wytwarzania lub
szlifowanie
" Jest efektem niewłaściwego procesu
kół nie są równoległe ( w monta\
u
" pęknięcia
wytwarzania np. szlifowania , obróbki
przekładniach walcowych)
cieplnej zmęczeniowe
lub prostopadłe (w
" Zazwyczaj prowadzi do wyłamania zęba
przekładniach kątowych)
Bezpośrednie przyczyny
Nadmierne luzy Zbyt du\
a odległość Błąd wytwarzania lub
Jak zaradzać zapobiegać
wyłamania
międzyzębne pomiędzy niepracującymi monta\
u
" w przypadku przekładni odpowiedzialnych
" przecią\
enie powierzchniami bocznymi
wysokoobrotowych pracujących w
dwóch kół zębatych
" zmęczenie
wysokich temperaurach - sprawdzić
Ślady obróbki Profil zębów w kształcie Sposób wytwarzania kół
rozmiar metodami penetracyjnymi lub
przypominającym zębatych
magnetycznymi
przerywana linia okalająca
" Skonsultować przypadki z wytwórcą kół
ewolwentę
PRZEKA
ADNIE Z
BATE  metody diagnozowania PRZEKA
ADNIE Z
BATE  diagnozowania na podstawie pomiarów drgań
W diagnozowaniu przekładni zębatych wykorzystuje się metody:
OCENA STANU PRZEKA
ADNI NA PODSTAWIE POMIARÓW DRGAC

Wizualne  endoskopy ( wymagane zatrzymanie)
drganiową  na podstawie pomiarów i analizy drgań mechanicznych generowanych
podczas pracy przekładni; (metoda podstawowa wykorzystująca dynamiczny proces Pomiar wartości skutecznej prędkości i przyspieszeń w kilku pasmach:
resztkowy)
ferrograficzną - wykorzystującą obserwację procesu powstawania produktów zu\
ycia
Wały
przekładni zębatej - rozmiary, kształt; (metoda uzupełniająca bazująca na
Prawidłowość pracy wałów (głównie szybkoobrotowego):
semistatycznym procesie resztkowym).
pomiar wartości skutecznej prędkości drgań obudowy w paśmie 10 
100 Hz ( pasmo powinno zawierać kolka pierwszych np. do 5 obrotowej)
PRZEKA
ADNIE Z
BATE  diagnozowania na podstawie pomiarów drgań
średnia arytmetyczna. z kilku punktów pomiarowych.)
y
ródła drgań w przekładniach
" Wały niewywa\
enie, luzy, nieosiowość
Zazębienie
" Koła zębate - okresowo zmienna liczba zębów w przyporze powoduje powstawanie drgań
parametrycznych (z modulacjami) ocena stanu zazębienia - pomiar wartości skutecznej prędkości i
" A
o\
yska zu\
ycie uszkodzenia
przyspieszeń drgań obudowy w paśmie 100-3500 Hz (średnia arytm. z
" Przepływy medium smarującego (niewielki udział)
kilku pkt. pom.)
Od czego zale\
ą drgania przekładni
Postać i intensywność drgań zale\
y głównie od:
A
o\
yska
" konstrukcji przekładni
pomiar wartości skutecznej przyspieszeń drgań w paśmie 3.5  10 kHz
" błędów (defektów) wykonawczych
( w danym węz
le ło\
yskowym)
" błędów monta\
owych
" uszkodzeń eksploatacyjnych,
" parametrów eksploatacyjnych - obcią\
enia
" smarowania
PRZEKA
ADNIE Z
BATE  diagnozowania na podstawie analiz drgań PRZEKA
ADNIE Z
BATE  metoda ferrograficzna
Pobieranie próbek oleju (min.
W badaniach ferrograficznych stosuje się
15 ml) powinno odbywać się :
poni\
sze metody.
" z jednego miejsca w
Ferrografię analityczną polegającą na :
układzie
" wyodrębnieniu produktów zu\
ycia
elementów maszyny z oleju,
" przy porównywalnych
" rozło\
eniu ich w zale\
ności od wielkości (pod
parametrach pracy
wpływem silnego pola magnetycznego) na
przezroczystym podkładzie,
" z częstotliwością :
" obserwacji pod mikroskopem optycznym lub
" podczas rozruchu
elektronowym,
nowej przekładni - co
" ocenie na podstawie katalogu form zu\
ycia
kilka godzin
(sporządzonego dla danego typu
" po ustabilizowaniu
urządzenia).
się procesu
Struktura drgań przekładni zu\
ywania np. co
Metody uproszczone polegające na ocenie
Dla przekładni jednostopniowej o zębach prostych i liczbie zębów kół z1 i z2,
100  500 h dla
zagęszczenia produktów zu\
ycia. Ocena na
widmo drgań powinno zawierać składowe związane z:
przekładni cię\
kich
podstawie wartości liczbowych.
" niewywa\
eniem wału wolnoobrotowego - fo1
" niewywa\
eniem wału szybkoobrotowego - fo2
" nieosiowością lub mimośrodowością wałów i kół (kilka nadharmonicznych
n fo1 oraz nfo2 , gdzie n= 1,2,3...)
" zazębieniem fz = z1 fo1 = z1 fo1 ( a\
do piątej nadharmonicznej ) wraz z
bocznymi wstęgami modulacyjnymi .
2