3236691657

Podstawy organizacji i ekonomiki transportu - wybrane zagadnienia

• warunki administracyjne - przepisy ograniczające możliwość realizowania przewozów (np. nacisk na oś w transporcie drogowym, przepisy celne).

Po stronie podaży usług występują ponadto pośrednicy, np. spedytorzy w transporcie towarowym lub agenci i touroperatorzy pośredniczący w sprzedaży ofert przewoźników w transporcie pasażerskim.

1.4. Koszty w transporcie

Koszty można określić jako: „wysokość wydatków pieniężnych, poniesionych w trakcie produkcji konkretnej ilości dóbr lub usług”¹⁷. Podobnie jak w innych sferach działalności gospodarczej, również działalność transportowa generuje określone koszty. Obciążają one przedsiębiorstwa świadczące usługi oraz użytkowników transportu, a także państwo i społeczeństwo.

Koszty przedsiębiorstwa transportowego nazywane są kosztami własnymi produkcji, koszty drugiej grupy, które obciążają społeczeństwo i państwo w związku z działalnością transportową, określane są jako koszty społeczne transportu. W związku z powyższym, możemy wyróżnić:

•    koszty wewnętrzne - koszty ponoszone przez przedsiębiorstwo transportowe jako koszty własne oraz koszty infrastruktury;

•    koszty zewnętrzne - koszty środowiskowe (np. zanieczyszczenia, hałas) oraz koszty związane z kongestią i wypadkami.

Koszty własne przedsiębiorstwa transportowego klasyfikuje się według różnych kryteriów. Jednym z nich jest tzw. układ rodzajowy. „W układzie tym wyróżnia się składniki syntetyczne, identyczne dla przedsiębiorstw wszystkich działów gospodarki, ustalone w Ustawie o rachunkowości”¹⁸ oraz pozycje, które są uzależnione od specyfiki przedsiębiorstwa, w tym przypadku transportowego. Głównymi składnikami w układzie rodzajowym są następujące koszty:

•    amortyzacja,

•    zużycie materiałów i energii,

•    usługi obce,

•    wynagrodzenia,

•    ubezpieczenia społeczne,

•    podatki i opłaty,

•    pozostałe koszty rodzajowe.

¹⁷    A. Koźlak, op. cit., s. 295.

¹⁸    Ibidem, s. 300.

19