3236691653

Podstawy organizacji i ekonomiki transportu - wybrane zagadnienia

Transport regularny polega na stałym świadczeniu usług przewozowych na określonym szlaku, pomiędzy wyznaczonymi punktami transportowymi. Przewóz odbywa się na podstawie przedstawionego rozkładu jazdy, który jest ogłoszony i podany do publicznej wiadomości. W rozkładzie podaje się informacje dotyczące godzin odjazdów, dni tygodnia lub częstotliwości kursowania. Sposób konstruowania rozkładów wynika ze specyfiki danego rynku oraz zapotrzebowania, a także specyfiki rozwiązań przyjętych w poszczególnych gałęziach transportu. Przykładowo w pasażerskim transporcie kolejowym i lotniczym podaje się godziny odpowiednio odjazdów i przyjazdów do poszczególnych stacji oraz odlotów i przylotów. Z kolei w morskiej żegludze kontenerowej przewoźnicy ogłaszają odejścia statków z poszczególnych portów, podając dni tygodnia lub daty.

Transport nieregularny odnosi się do sytuacji, gdy przewozy odbywają się na podstawie wcześniej zawartej umowy, która wynika z zapotrzebowania zgłaszanego przez klienta. Warunki umowy, w tym ceny, są negocjowane między przewoźnikiem i klientem. Przewozy te cechuje duża zmienność kierunków realizowanych przewozów. Przewozy regularne i nieregularne występują we wszystkich gałęziach transportu, zarówno w transporcie ładunków, jak i osób.

Pod względem organizacyjnym przewóz może odbywać się w sposób bezpośredni i pośredni. W pierwszym przypadku transport odbywa się od nadawcy do odbiorcy bez dokonywania przeładunków w punktach transportowych. Do przewozów bezpośrednich najbardziej predysponowany jest transport samochodowy. W przypadku innych gałęzi nadawca i odbiorca musi mieć bezpośredni dostęp do infrastruktury liniowej, np. w transporcie kolejowym własne bocznice kolejowe, w żegludze śródlądowej własne porty (terminale). Transport pośredni polega na wykorzystaniu co najmniej dwóch środków transportu (jednej lub różnych gałęzi), taka organizacja wymaga przeładunku w punktach transportowych. Transport pośredni występuje w transporcie morskim i lotniczym, które z racji swej specyfiki (dostępności) wymagają współpracy z innymi gałęziami transportu. W transporcie kolejowym i żegludze śródlądowej również przeważają przewozy pośrednie, chyba że spełnione są podane wyżej warunki.

Rozwój przewozów ładunków w jednostkach ładunkowych, postępująca integracja w aspekcie technicznym, organizacyjnym, dokumentacyjnym i prawnym spowodowała wykształcenie się systemów transportowych - kombinowanych, intermodalnych i multimodalnych. Pojęcia te w praktyce są rozumiane niejednoznacznie, zgodnie z przyjętą w Unii Europejskiej nomenklaturą przyjmuje się:¹³

• transport multimodalny (multimodal transport) - przewóz towarów przez co

najmniej dwie gałęzie transportu;

¹³ J. Wronka, Transport kombinowanyZintermodalny - teoria i praktyka, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2009, s. 16.

15