3307665653

Pierwszymi próbami konceptualizacji kategorii systemu na polskim gruncie były prace Józefa Kukułki, Ziemowita Jacka Pietrasia i Janusza Stefanowicza. Stanowią one nadal zasadny punkt wyjścia do współczesnej refleksji teoretycznej w Polsce. Zostaną one omówione w rozdziale pierwszym. W latach 90. XX wieku powstały ciekawe prace Andrzeja Gałganka i Dariusza Kondrakiewicza, które stanowiły próbę zastosowania kategorii systemu międzynarodowego do oceny czynników zmian stosunkach międzynarodowych (Gałganek) oraz czynników ich stabilności (Kondrakiewicz). Autorzy wykorzystali koncepcje systemowe opracowane w czasach zimnej wojny. W roku 2000 ukazał się na polskim rynku podręcznik Teresy Loś-Nowak, w którym autorka przedstawia kategorię systemu międzynarodowego jako podstawę języka pojęciowego dyscypliny. W późniejszych latach recepcja kategorii systemu staje się mniej wyraźna, pojawiły się bowiem konkurencyjne sformułowania, takie jak „porządek międzynarodowy" i „ład międzynarodowy". Do kategorii porządku międzynarodowego nawiązuje między innymi praca zbiorowa pod redakcją Romana Kuźniara Porządek międzynarodowy u progu XXI wieku, natomiast do kategorii ładu międzynarodowego odnosi się praca Późnoiuestfalski ład międzynarodowy, pod redakcją Marka Pietrasia⁹. Popularnym określeniem w badaniach nad potencjałem państw jest również „międzynarodowy układ sił", którą to kategorię często stosuje m. in. Mirosław Sułek¹⁰.

Skarżyński, Anarchia i policentryzm. Elementy teorii stosunków międzynarodowych, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Handlowej, Białystok 2006; Mirosław Sułek, Janusz Symonides (red.), Państwo w teorii i praktyce stosunków międzynarodowych, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2009; Stanisław Bieleń, Polityka w stosunkach międzynarodowych, Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, Warszawa 2010; Anna Wojciuk, Dylemat potęgi. Praktyczna teoria stosunków międzynarodowych, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2010; Edward M. Haliżak (red.) Geoekonomia, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2012, Wojciech Kostecki, Strach i potęga. Bezpieczeństwo międzynarodowe w XXI wieku, Wydawnictwo Poltexl, Warszawa 2012; W. Mich, J. Nowak (red.), Wokół teorii stosunków międzynarodowych, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2012, Czesław Maj, Socjologia stosunków międzynarodowych, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2013; Andrzej Gałganek, Historia stosunków międzynarodowych. Nierówny i połączony rozwój, Dom Wyd. Elipsa, Warszawa 2013.

⁹    Por. publikacje z przypisu nr 8.

¹⁰    Mirosław Sułek, „Międzynarodowy układ sił w procesie zmiany. Podejście ilościowe", Stosunki Międzynarodowe - International Relations, nr 3-4, t. 32, 2005, s. 119-133; P. Mikulski, idem., „Międzynarodowy układ sił w perspektywie 2050 roku", Stosunki Międzynarodowe - International Relations, nr 1-2, t. 39, 2009, s. 73-94; idem., Potęga państw. Modele i zastosowania, Wydawnictwo Rambler, Warszawa 2013.

7