3833474149

Wycena a wiarygodność i porównywalność sprawozdania finansowego

Rozdział 1

WYCENA W TEORII RACHUNKOWOŚCI

Rozdział jest poświęcony prezentacji obszaru badawczego rozprawy, którym jest teoria rachunkowości ze szczególnym uwzględnieniem wyceny kategorii bilansowych i wynikowych. Celem rozdziału jest dokonanie, za pomocą analizy opisowej i porównawczej oraz metody syntezy, prezentacji zagadnień związanych z wyceną w świetle wybranego dorobku naukowego rachunkowości.

W ramach wprowadzenia do rozważań rozdziału pierwszego dokonano omówienia rachunkowości jako nauki, jej przedmiotu, podmiotu, narzędzi poznawczych, istoty teorii tworzonych w jej ramach. Bazując na osiągnięciach teorii filozofii określono czym jest pomiar w rachunkowości i jakie są podstawowe zasady każdego pomiaru. Dalej wskazano na pomiar wartości - wycenę - jako podstawowy proces w rachunkowości i na trudności poznawcze samej kategorii wartości, która może być zarazem uniwersalna, relatywna i relacyjna. Wskazano także iime czynniki stanowiące o względności wyceny w rachunkowości. Rozważania podsumowano stwierdzeniem, że konsekwencją szeroko pojętej względności pomiaru są wy pracowane przez teorię oraz praktykę metody i zasady wyceny, a szczególne rozważania w tym obszarze prezentują teorie bilansowe.

Dalej poddano analizie zasady wyceny stosowane w ramach wybranych teorii bilansu statycznego, dynamicznego i organicznego, a także w nowych koncepcjach bilansu. Analizie poddano także koncepcje zachowania kapitału nominalnego, realnego, rzeczowego oraz koncepcje zachowania zdolności dochodowej. stosowane w tych teoriach. Rozważaniami objęto również dorobek badań pozytywnych w rachunkowości. Bazując na teorii agencji przeanalizowano konsekwencje rozdzielenia funkcji zarządzania i właścicielskich dla wyceny sprawozdania finansowego, przywołując badania pozytywne w rachunkowości w tym obszarze.

Następnie poddano analizie współczesne cele stawiane przed sprawozdaniem finansowym. W pierwszej kolejności w oparciu o literaturę ustalono czym jest sprawozdanie finansowe, jaki jest zakres jego elementów⁷, a także jaki jest zasadniczy cel jego sporządzania. Dalej za pomocą metody porównawczej dokonano analiz}⁷ współczesnych metod realizacji celu sprawozdania finansowego -metodę transakcyjną i metodę wartości - wskazując konsekwencje ich stosowania w odniesieniu do wyceny.

W dalszych rozważaniach za pomocą metody syntezy dokonano także autorskiej prezentacji wybranych zależności pomiędzy ideą społecznej odpowiedzialności i wyceną sprawozdania finansowego. Wskazano na konieczność zapew nienia pow szechności informacji spraw ozdawczej, bow iem krąg jej in-teresariuszy - w szczególności w⁷ globalnej gospodarce - jest bardzo szeroki. Są oni zainteresowani zarówno treścią sprawozdań jak również jego jakością. Decyzje podejmowane na podstaw ie sprawozdań zlej jakości są przyczyną niewłaściwych alokacji kapitału, co prowadzić może do utraty zaufania do tych informacji. To z kolei może wpływać na naruszenie ładu społecznego w skali globalnej. Wskazano zatem, że wycena ..społecznie odpowiedzialna" to taka. która tworzy prawdziwą i rzetelną informację o obrazie sytuacji majątkowej i finansowej jednostki.

W ostatnim punkcie sformułowano wnioski z całokształtu rozważań prowadzonych w rozdziale pierwszym.

Dzięki powyższy m rozważaniom zrealizowano pierwszy cel cząstkowy rozprawy w postaci analizy teorii bilansowych pod kątem przesłanek stosowania i identyfikacji określonych metod i zasad wyceny.

1.1. Przegląd klasycznych teorii bilansowych z punktu widzenia wyceny

Termin „rachunkowość” ma współcześnie dwa podstawowe znaczenia. Rachunkowość stanowi pewien rodzaj działalności praktycznej, a zatem ciąg specyficznych czynności, które są wykonywane przez ludzi w podmiotach gospodarczych. Pojęciem „rachunkowość” oznacza

18 I S t r o n a