3307664566

(dalej: ustawa)¹. Przykładem takich nieprawidłowości są np. „obowiązkowe" ubezpieczenia następstw nieszczęśliwych wypadków sportowców czy ubezpieczenia pacjentów z tytułu zdarzeń medycznych, które - jako ubezpieczenia osobowe - z mocy ustawy nie mogą być obowiązkowymi. Raport PIU ujawnił, jak duża jest skala tego zjawiska, aczkolwiek już wcześniej wskazywano na tę niepokojącą tendencję². Ponadto w systemie prawnym ubezpieczeń obowiązkowych - pod słusznym skądinąd hasłem wzmożonej ochrony poszkodowanych - funkcjonuje bez wyraźnej potrzeby szereg rozwiązań odmiennych od zasad ogólnych. Kilka z takich rozwiązań uczyniliśmy przedmiotem poniższych uwag.

Od dawna jesteśmy zwolennikami poważnej reformy prawa o ubezpieczeniach obowiązkowych³. Ze względów pragmatycznych uznaliśmy jednak, że nie czekając na kompleksową reformę, należy wspierać zmiany cząstkowe, o ile są celowe i możliwe do wdrożenia. Do takich kwestii zaliczyliśmy zmianę triggera w obowiązkowych ubezpieczeniach odpowiedzialności cywilnej, stworzenie możliwości implementacji w ubezpieczeniach obowiązkowych międzynarodowych warunków ubezpieczeń oraz uelastycznienie zasad stosowania przepisów kodeksu cywilnego do umów ubezpieczeń obowiązkowych. Z uwagi na zakres proponowane zmiany określamy mianem „małej" nowelizacji ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych z 2003 r. Zgłoszone propozycje zmian traktujemy jako zaproszenie do szerszej dyskusji w ramach całego środowiska ubezpieczeniowego, a nie tylko zainteresowanych zakładów ubezpieczeń⁴.

1. Zmiany w prawnej regulacji triggera w obowiązkowych ubezpieczeniach odpowiedzialności cywilnej

1.1. Stan prawny

Problem tzw. triggerów (termin ten nie ma polskiego odpowiednika⁵), związanych z czasowym zakresem ochrony w umowie ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, jest szczególnie złożony, a jednocześnie ważny zarówno dla stron umowy, jak i dla poszkodowanych osób trzecich. W ramach artykułu nie jest możliwe omówienie tego zagadnienia, można jedynie odesłać do coraz bogatszej literatury przedmiotu^{6 7}.

1

   Ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (tekst jedn. Dz. U. z 2013 r., poz. 392).

2

   Por. zwłaszcza W.W. Mogilski, Ubezpieczenia obowiązkowe w polskim systemie prawnym, „Prawo Asekuracyjne" 1997, nr 1, s. 15 i nast.; B. Wojno, Koncepcja ubezpieczenia obowiązkowego w prawie polskim, „Wiadomości Ubezpieczeniowe" 2005, nr 9-10, s. 34 i nast.

3

   Por. E. Kowalewski, Dylematy prawa ubezpieczeń obowiązkowych a kodeks ubezpieczeń, „Studia luridica To-runiensia" 2010 (7), s. 5 i nast.; W.W. Mogilski, O potrzebie reformy systemu prawnego ubezpieczeń obowiązkowych, (w:) E. Kowalewski (red.), Ubezpieczenie budynków od ryzyk katastroficznych. Aspekty prawno-ekonomiczne, TNOiK „Dom Organizatora", Toruń 2013, s. 35-51.

4

   Propozycje tych zmian zawarliśmy w opinii prawnej przygotowanej w 2013 r. na zlecenie Polskiej Izby Ubezpieczeń, co miało być punktem wyjścia do dalszych dyskusji i konsultacji. Niniejsze opracowanie stanowi zmienioną i rozszerzoną wersją tej opinii.

5

   Co do semantycznego znaczenia tego pojęcia por. E. Kowalewski, Koncepcja triggerów na tle znowelizowanego art. 822 k.c. - konsekwencje prawne i praktyczne, „Prawo Asekuracyjne" 2003, nr 4, s. 13 i nast.

6

   Por. E. Kowalewski, Koncepcja triggerów..., op. cit., s. 13-20; K. Malinowska, Konstrukcja claims madę na gruncie prawa polskiego, „Prawo Asekuracyjne" 2001, nr 1, s. 17-30; A. Molęda, O dopuszczalności triggera claims madę, „Prawo Asekuracyjne" 2006, nr 2, s. 50-57; M. Serwach, Swoboda wyboru triggers oraz wynikające z niej zagrożenia dla rynku ubezpieczeniowego, „Prawo Asekuracyjne" 2007, nr 2, s. 3-15; M. Krajewski, Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej według kodeksu cywilnego, Wolters Kluwer, Warszawa 2011, s. 185-243.

7