3307665546

I. Lulek, Liberalizacja handlu światowego po 1986

2. Runda Urugwajska GATT i utworzenie Światowej Organizacji Handlu

Runda Urugwajska GATT rozpoczęła się w 1986 roku. Co do przyszłości GATT, który miał już 46- letnią przeszłość, pojawiły się pewne wątpliwości. Poziom ekonomiczny krajów członkowskich był bardzo zróżnicowany. GATT zarzucano również, że nie spełniało zróżnicowanych potrzeb swoich członków, a regulowało tylko niewielką część wzajemnych stosunków handlowych. Układ Ogólny skupił się na regulacji wymiany handlowej produktów, pomijając usługi, czy własność intelektualną. Nie rozwiązał również problemu subsydiowania rolnictwa czy przemysłu tekstylnego. Wiele nowych praktyk stało się niezgodnych z zasadami uczciwego handlu, których Kodeks Subsydiów i Kodeks Antydumpingowy nie regulowały. Nierozwiązane pozostały kwestie tymczasowego charakteru Układu Ogólnego oraz utworzenia organizacji, która by nim administrowała. Najbardziej kontrowersyjnym problemem w czasie trwania omawianej rundy była polityka rolna Wspólnoty Europejskiej.¹⁶ Projekt utworzenia organizacji handlowej został podpisany dopiero w roku 1994 wMarrakeszu, w Maroku. Organizacji nadano nazwę Światowej Organizacji Handlu (WTO). Łącznie akt końcowy Rundy Urugwajskiej podpisały 124 państwa.'⁷ Runda Urugwajska zakończyła się podpisaniem umów w kwietniu 1994 roku, w Marrakeszu. Do najważniejszych postanowień omawianej rundy należą: redukcja barier pozataryfowych i zakaz stosowania środków szarej strefy; liberalizacja handlu produktami rolnymi; redukcja cel na towary przemysłowe o około 39%; objęcie regułami GATT handlu produktami przemysłu tekstylnego; zmiany w kodeksach GATT; objęcie regułami GATT nowych dziedzin wymiany handlowej: ochrony praw własności intelektualnej, handlowych aspektów inwestycji zagranicznych; zawarcie Układu ogólnego w sprawie handlu usługami; ustanowienie Światowej Organizacji Handlu.¹⁸

Runda Urugwajska w dużym stopniu przyczyniła się do zwiększenia wartości obrotów handlowych dzięki redukcji i ograniczeniom barier handlowych. Redukcją cel objęto aż 30% handlu o wartości 200 mld doi., natomiast stopa redukcji była równa 38%.'⁹ Szacuje się również wpływ Rundy Urugwajskiej na przyrost dochodów świata ze 140 do 270 mld doi. dla krajów rozwijających się określono przyrost z 36 do 90 mld doi.²⁰

Runda Urugwajska trwała najdłużej ze wszystkich rund negocjacyjnych, ale przyczyniła się również do najbardziej wymiernych efektów. Działalność GATT realizowana w ramach rund negocjacyjnych miała istotny udział w liberalizacji i stabilizacji stosunków międzynarodowych. Zasady ustanowione na forum GATT przyczyniły się do łatwiejszego zawierania transakcji porozumień handlowych, a także

¹⁶    R. R. Ludwikowski, Regulacje handlu i biznesu międzynarodowego. Tom I. Handel międzynarodowy, Dom Wydawniczy ABC, Warszawa 1996, s. 79-83.

¹⁷    Ibidem, s. 83.

¹⁸    D. Kopiński, Międzynarodowe organizacje gospodarcze, [w:] Międzynarodowe stosunki gospodarcze,

(red.) J. Rymarczyk, PWE, Warszawa 2006, s. 337.

¹⁹    T. Białowąs, Rozwój handlu międzynarodowego po II wojnie światowej, Europejskie Centrum Edukacyjne, Toruń 2006, s. 20.

²⁰    Ibidem, s. 88-90.

15