5192604564

wojnie światowej przewaga USA - a te posługiwały się zasadą wzajemności w liberalizacji handlu. Wpływały one na wszystkich swoich aliantów, zmuszając do kompromisu i akceptowania długiej listy wyjątków od zasad wolnego handlu. Bilateralne klauzule najwyższego uprzywilejowania stały się podstawą do liberalizacji handlu światowego. W 1947 roku 23 państwa stworzyły w Genewie GATT (Układ Ogólny o Cłach i Handlu), na który złożyły się 123 bilateralne porozumienia handlowe. W końcu lat 50-tych utworzenie EWG EFTA doprowadziło do zastosowania barier taryfowych i kwotowych przeciwko Stanom Zjednoczonym. Do 1959 r. St. Zj. były zdolne finansować odbudowę ekonomii aliantów i powstrzymać Związek Radziecki, korzystając z nadwyżki handlowej i rezerw złota. Po 59 r. a dokładnie po 20 latach Stany w poważnym stopniu utraciły swoje rezerwy złota i zasoby finansowe nabyte w XX w. Podstawowe czynniki zmiany rozwoju stosunków międzynarodowych, wprowadza się ze sfery technicznej, ekonomicznej, świadomościowej. Zmieniają się aktorzy sceny politycznej, cele polityki zagranicznej, i środki jej osiągania,-malejące znaczenie państwa narodowego, priorytetem społeczeństw nie bezpieczeństwo a dobrobyt. Rewolucja technologiczna doprowadza do narodzin broni masowego zniszczenia, wysoki poziom współzależności ekonomicznej, oraz idea społeczności międzynarodowej wyrażająca się zmianami w ludzkiej świadomości i rozpoznawaniem problemów możliwych do rozwiązania globalnym wysiłkiem.

2. STOSUNKI MIĘDZYNARODOWE JAKO DYSCYPLINA.

Potrzeby bezpieczeństwa i rozwoju, pokoju i wojny , porządku i sprawiedliwości zawsze stanowiły przedmiot zainteresowania badających stosunki międzynarodowe. W latach 20-tych XX wieku refleksja o SM zdominowana przez liberalny, legalistyczny, moralizujący punkt widzenia. Norman Angell (1872-1967)-głosił idee bezsensowności wojny, możliwości jej uniknięcia, krytykuje postanowienia Traktatu Wersalskiego, stworzenie rządu światowego opartego na organizacjach międzynarodowych, kooperacjach między suwerennymi państwami. Ramslay Muir( 1872-1941), Francis Delaisi( 1873-1947), Charles E.

Merriam( 1874-1953), Dawid Mitralny (1888-1977)-wiara w postęp ludzkości w ramach klasycznego liberalizmu(wzrost ekonom., ekspansjonizm, zachodnie wartości, dominuje eurocentryczny i lib.-chrześcijański paradygmat).Krytycy idealizmu torEdward E.Carra i Hansa J.Morgenthau.Lata 50-te i I poł.60-tych to badania konfliktów i interakcji o charakterze strategicznym.(próby określenia środków zapobiegania i ograniczenia wojen, oraz badania psychosocjologiczne).Np.J.Dollard (teoria: frustracja-agresja), badanie stereotypów narodowych jako przyczyny konfliktów, roli transformacji wartości społecznych, instytucji i socjalizacji, systemów edukacyjnych, środków masowego przekazu a także percepcji i mispercepcji w SM. L. Fastinger badał proces podejmowania decyzji w konfliktach. Badania zapoczątkowane w latach 50-tych, można podzielić na trzy kategorie: l).bad. poświęcone gromadzeniu i opracowywaniu informacji związanych z kluczowymi pojęciami o SM np.wojna, alianse, organizacje międzynarodowe.2).konstruowanie i testowanie hipotez ustalających zależności między zmiennymi i pojęciami(alianse a wojna, konflikty wew. A międzynarodowe, imperializm a rozwój narodowy.)3)budowanie modeli. W 80-tych wzrost znaczenia korporacji narodowych osłabił perspektywę państwowocentryczną w nauce o SM, kierując uwagę badaczy ku stosunkom transnarodowym.Głównie badacze amerykańscy, zainteresowani reżimami międzynarodowymi rolą procesów instytucjonalizacji SM. Lata 80-te i pocz. 90-tych dominujący temat to kategoria „zmiany”(R.Gilpin, G. Modelski, B. Buzan, R.J.Jones, O. R. Holsti, R. M. Silverson, M. Olson, P.Kennedy).Wydarzenia i procesy które dostarczyły bodźców temu zainteresowaniu to;arabskie embargo naftowe z lat 1973-1974 i kryzys energetyczny, procesy detente, rozpad sztywnego dwublokowego sywtemu Wschód-Zachód, zmniejszenie amerykańskiej i upadek radzieckiej dominacji w ich strefach wpływów , żądanie nowego ładu ekonomicznego i powstanie pentagonalnego swiata.-ukształtowany po

3