4130653807

28 ARTYKUŁY

wolałbym mówić o deontologii i rozważać, co jest istotą pracy w książnicy; stajemy wówczas na pewniejszym gruncie. Podejście deontologiczne mniej interesuje się tym, czy pracownik jest moralny i jakie motywacje nim powodują, a bardziej czy spełnia swe zadania.

Postawa służby wobec czytelników nie powinna być przedstawiana li tylko jako postulat etyczny. Sądzę, że należy odwoływać się również do egoizmu bibliotekarza. O ile bowiem łatwiej i milej pracuje się w dobrej bibliotece, z poczuciem akceptacji środowiska, któremu się służy! Litość budzą wysiłki tych, których twoską jest przede wszystkim unikanie pożytecznej pracy.

Pragnę rozszerzyć tę problematykę na podstawie zarówno własnych doświadczeń, jak i lektury wybranych zeszytów Libr ary Trends poświęconych istotnym problemom naszego zawodu, związanym z podstawowymi prawami człowieka. Omówiono w tych zeszytach zagadnienia wolności intelektualnej oraz rozpowszechniania informacji, szanowania tajemnicy, prawa do prywatności itp.¹

Podstawowym zadaniem biblioteki jest jej służebność wobec czytelnika. Wszyscy, którzy mieli ostatnio okazję odwiedzać biblioteki zagraniczne podkreślają, że uderzała ich życzliwość w stosunku do każdego użytkownika, szanowanie jego czasu, stałe łączenie prac wewnętrznych z usługowymi, aby w miarę możności przedłużyć czas otwarcia biblioteki itp. Jedną z chorób bibliotekarstwa jest przeciwstawianie interesu bibliotekarza i czytelnika. Takie zjawisko jest możliwe w sytuacji, gdy istnienie i pozycję bibliotek i ich pracowników zapewniają biurokratyczne dyrektywy dotyczące utrzymania tych placówek. Instytucja naprawdę użyteczna będzie broniona przez środowisko, któremu służy. Wszystkie nabytki, katalogi, komputery itp. konieczne są

0    tyle o ile służą użytkownikom, a nie o ile poprawiają samopoczucie władz

1    pracowników.

W artykule Etyka i bibliotekarstwo — model zarządzania² R. R. Du Mont wskazuje błędy w administrowaniu biblioteką, które można sprowadzić do braku poszanowania czasu i pieniędzy. Nawyki polskie w tej dziedzinie są zastraszające. Ostatnio dyrektor jednej z placówek uczelnianych zapytany, czy nie można by wpuścić na teren placówki agenta z kserografem, który odciążyłby niewydolną aparaturę biblioteczną i ułatwił życie czytelnikom, odpowiedział, że rozważano ten pomysł, ale uczelnia, do której należy biblioteka zabrałaby wynikłe z tego zyski, „więc nic byśmy z tego nie mieli...” O tym, że po prostu kierowałby lepszą biblioteką, nie pomyślał.

Przełamanie bibliotekarskich nawyków jest u nas bardzo trudne. Przeżyłem jedną kadencję dyrektorowania, którą zaczynałem z wizją kilku pozornie drobnych kroków zmierzających do przyspieszenia obsługi czytelnika i poprawienia obiegu informacji w placówce, m.in. przez likwidację mniej ważnych prac — opór materii okazał się jednak ogromny, a wynik starań niewielki. Uznałem się za pokonanego.

1

   Główną podstawę artykułu stanowią zeszyty Ltbrary Trends: 1970 Vol. 19 nr 1 Intellectual freedom, 1986 VoL 35 nr 1 Prtoacy, secrecy, and national Information policy, 1990 VoL 39 nr 1/2 Intellectual freedom, 1991 Vol. 40 nr 2 Ethics and dissemination of irjbrmation. Zeszyły te zawierają ponad 40 artykułów, częściowo powtarzających te same tezy.

2

   R. R. Du Mont: Ethics łn Ubrarlanshłp: a management model JLibrary Trends” 1991 Vol. 40 nr 2 s. 201-215.