4544139305

b.5. suchoryt

SUCHORYT - Sucha igła - nazwa wklęsłej technika graficzna, polegająca na tworzeniu obrazu-matrycy za pomocą stalowej igły na wypolerowanej płycie miedzianej, cynkowej lub mosiężnej.

Igła, zagłębiając się w powierzchnię płyty, pozostawia rowek oraz wystający wiórek metalowy, zatrzymujące farbę. Tak powstały rysunek daje efekt tzw. dymka obok głównej kreski. Na papierze daje to efekt szkicu ołówkowego.

Otrzymaną matrycę powleka się farbą i czyści jak w miedziorycie, a następnie odbija na zwilżonym papierze, stosując minimalny nacisk prasy. Matryca ulega szybkiemu zniszczeniu ze względu na ścieranie i rozgniatanie wiórków zatrzymujących farbę, więc liczba dobrych odbitek jest niewielka. Próby zwiększenia trwałości matrycy m.in. przez galwaniczne niklowanie (zwł. w Niemczech w XIX w.) prowadziły do zatracenia swobodnego, rysunkowego charakteru odbitek i zostały zarzucone. Sucha igła jest bardzo zbliżona (jeśli chodzi o sposób otrzymywania obrazu) do mezzotinty; obie te techniki doskonale się uzupełniają, co było wykorzystywane zwłaszcza w angielskiej grafice XVIII w.; na jednej płycie/matrycy partie walorowe (światłocień) byty wykonywane w technice mezzotinty, a szczegóły dopracowywane za pomocą suchej igły; w efekcie powstawały prace graficzne o wyjątkowych (i niemożliwych do naśladowania w innych technikach graficznych) walorach estetycznych.

b.6. mezzotinta

MEZZOTINTA (inne nazwy: sztuka czarna, maniere noire, wł. mezzotinto - półton) to technika druku wklęsłego, zaliczana do grafiki warsztatowej. Stosowana od XVII wieku, dziś, ze względu na pracochłonność, niemal zupełnie zaniechana.

Rysunek wykonuje się gładzikiem na chropowatej powierzchni płyty miedzianej, uprzednio równomiernie posiekanej specjalnymi narzędziami - chwiejakiem lub ruletką. Przez wygładzenie określonych partii płyty uzyskujemy właściwą formę ryciny. Odbitki posiadają subtelne przejścia od czerni do bieli i niezwykle miękkie półtony. Jest to najbardziej malarska ze wszystkich technik graficznych.

Druk metodą mezzotinta został wynaleziony przez Ludwiga von Siegena (1609-1680). Jego najwcześniejsza zachowana praca pochodzi z roku 1642 i jest portretem Amelii Elizabeth, księżnej Hessen-Kassel.

Najbardziej mezzotinta rozwinęła się w Anglii XVII i XVIII w.

b.7. akwaforta

AKWAFORTA, kwasoryt (wł. acąuaforte - mocna woda czyli kwas azotowy) - technika graficzna wklęsła, także odbitka otrzymana tą techniką.

Polega na wykonaniu metalowej formy drukowej z rysunkiem uzyskanym za pomocą trawienia. Płytę miedzianą lub cynkową pokrywa się nierozpuszczalnym w kwasie werniksem akwafortowym i następnie wykonuje się rysunek stalową igłą odsłaniając powierzchnię metalu. Przez zanurzenie płyty w kwasie następuje wytrawienie wgłębnego rysunku na płycie. W celu pogłębienia kresek w partiach ciemnych rysunku proces ten powtarza się kilkakrotnie. Po ostatnim trawieniu i usunięciu werniksu w płytę wciera się farbę drukową, która zatrzymuje się tylko w wytrawionych zagłębieniach. Wciśnięta w wytrawione zagłębienia płyty farba przeniesiona zostaje pod naciskiem w prasie wklęsłodrukowej na papier.

Technika ta jest podobna do technik rytowniczych (np. miedzioryt, staloryt), umożliwia jednak wykonywanie delikatniejszych rysunków i o bardziej skomplikowanych kształtach, gdyż grafik potrzebuje znacznie mniej siły