4544140807

Farmakologia ogólna

Nie wiadomo dlaczego niektóre leki wywołują silne objawy uczulenia np. penicyliny czy sulfonamidy, a inne nie np. kofeina czy olej parafinowy. Uczulenia mogą przyjmować różną postać np. rumień, wyprysk, pokrzywka, obrzęk alergiczny. Jeśli występuje uszkodzenie elementów morfotycznych krwi, może pojawić się niedokrwistość czy granulocytopenia. Najcięższą postacią uczulenia na lek jest wstrząs.

Działanie na płód.

W pierwszym trymestrze ciąży (pierwsze 3 miesiące ciąży) następuje tworzenie się narządów u płodu. Czynniki działające na płód w tym okresie mogą spowodować jego obumarcie lub poważne uszkodzenie, prowadzące do pojawienia się wad określanych mianem potworności. Takie działanie leków nazywamy teratogennym (gr. terratos — potwór).

Czynniki szkodliwe działające na płód w 2 kolejnych trymestrach mogą powodować obumarcie, uszkodzenie lub poronienie płodu. Działanie takie określamy jako embriotoksyczne.

W związku z powyższymi niebezpieczeństwami WHO wprowadziła obowiązujący w większości krajów przepis nakazujący badanie nowo syntezowanych leków - przed ich wprowadzeniem do lecznictwa - pod kątem teratotoksyczności oraz embriotok-syczności co najmniej na trzech gatunkach zwierząt. W wyniku tych badań została stworzona lista preparatów bezpiecznych dla ciężarnych oraz całkowicie, bezwzględnie przeciwwskazanych w okresie ciąży.

Pod względem szkodliwego działania na płód leki podzielono na następujące kategorie:

A — badania u kobiet ciężarnych nie wykazały szkodliwego działania na płód

B - badania na zwierzętach nie wykazały ryzyka dla płodu, lecz nie zostały potwierdzone u kobiet ciężarnych

C — badania na zwierzętach nie wykazały działania niepożądanego na płód, jednakże nie ma kontrolowanych badań u ciężarnych; leki tej grupy można zatem stosować w tych przypadkach, gdy korzyść wynikająca z ich podania matce przewyższa ryzyko działania niepożądanego u płodu

D - istnieje udokumentowane ryzyko dla płodu; leki tej grupy można stosować u ciężarnych jedynie w sytuacji, gdy leki kategorii A, B i C nie mogą być zastosowane lub okazały się nieskuteczne

X - leki bezwzględnie przeciwwskazane u kobiet ciężarnych - istnieje udokumentowane działanie szkodliwe na płód, a ryzyko stosowania u ciężarnych przewyższa wszelkie możliwe korzyści

Działanie rakotwórcze.

Leki jako związki chemiczne są potencjalnymi czynnikami rakotwórczymi (karcy-nogenami). Różne związki chemiczne (leki) w różny sposób reagują z układem enzymatycznym różnych gatunków zwierząt oraz człowieka. Istnieją substancje działające karcynogennie na pewne gatunki, a na inne nie. Przykładem może być 2-naftyloamina, która wywołuje nowotwór nerek u myszy, nowotwory wątroby u psów i u człowieka, a u szczurów nie działa rakotwórczo. Jednak istnieją grupy substancji o silniejszym działaniu rakotwórczym niż inne. Należą do nich niewątpliwie związki metali: arsenu,

Wyższa Szkoła Medyczna w Legnicy 2012 9