Zależności lekowe i narkomnie0001

Odurzenie określane jest jako jednorazowe wprowadzenie do organizmu leku czy innego środka, który wywołuje zmiany w^r psychice. W celu wywołania odurzenia stosuje się zazwyczaj środki o działaniu eu-foryzującym lub halucynogennym. Z uwagi na ich działanie bywają one często nadużywane.

Według definicji Światowej Organizacji Zdrowia, nadużywanie to przyjmowanie leku lub innego środka niezgodne z jego przeznaczeniem leczniczym czy socjalnym. Nadużywanie związane jest zazwyczaj z subiektywnym uczuciem przyjemności, dobrym samopoczuciem, intensywnością doznań zmysłowych, ułatwieniem procesów kojarzenia czy myślenia. Początkowo kontrolowane, z czasem w'ymyką się spod kontroli i w konsekwencji prowadzi do rozwoju zależności od używanego środka. Zasadniczą cechą uzależnienia jest utrata kontroli nad zachowaniami popędowymi, co prowadzi do poszukiwania za wszelką cenę kontaktu z substancją uzależniającą i jej stałe zażywanie, bez względu na konsekwencje.

Różnorodne czynniki mogą wpływać na fakt, że dana substancja lub lek bywa nadużywana. Przede wszystkim są to: jej do

stępność, łatwość zdobycia, koszt; nie znaczenia jest również droga, którą _nbyć stosowana. Ważnym czynnikiem są skłonności osobnicze, uwarunkowania netyczne, ponadto czynniki psychiczń psychologiczne, a także szybkość z jaką wija się tolerancja na działanie odurzają! nadużywanego środka. Efekt wywoływani przez dany lek może być odmienny u rói nych osób, a bezpośrednią tego przyczyną różnice aktywności enzymów biorącyę udział we wchłanianiu, metabolizmie wydalaniu substancji wywołującej uzależ? nienie oraz wrażliwość organizmu r~ •' działanie.

Przyczyny nadużywania środków o dzii łaniu odurzającym mają wielorakie podłożę^ Bezpośrednimi powodami mogą być stanyji nadmiernego napięcia emocjonalnego, stany,! lękowo, depresyjne, ucieczka przed probleM : mami czy przykrymi doznaniami. NadużySl: wanie, zwłaszcza wśród młodzieży, bywa|j często spowodowane wpływami środowiskami-a więc uleganiu modom, buntem przeciw ' uznanym wartościom i normom, potrzebą: nowych wrażeń, potrzebą integracji z grupą." Przyczyną nadużywania może być też nie- | przystosowanie do życia w środowisku. Tak j! więc do powitania uzależnienia przyczynia j się wiele różnych czynników biologicznych; psychologicznych, środowiskowych! a wypływ i znaczenie każdego z nich w rożj; woju zależności u poszczególnych osobni-⁷ków może być bardzo różny.

Marginalne są przypadki, gdzie zależność ;; rozwija się na skutek długotrwałego przyj-; mowania pewnych leków w celach lecznic czych, np. leków przeciwbólowych narkotycznych w chorobie nowotworowej czy lc-. ków nasennych u osób skarżących się n$ł bezsenność. JB;^! j

W tabeli 4.1. przedstawiono grupy leków i innych zwuązków, których nadużywani^, może prowadzić do rozwoju zależności, $

Wyróżniamy dwa typy zależności: psy! chiczną i fizyczną. 43

O zależności psychicznej możemy mP; wić wówczas, gdy w psychice dochodzi dc takich zmian, że obsesyjne poszukiwanie 1| ku i bezwzględna potrzeba jego zażycia, st| je się głównym motywem postępowania. Zf