223427911

WEKTORY POWSTANIA WARSZAWSKIEGO

chanowskiego w formie nieautoryzowanej — nie wiadomo dlaczego dopiero po śmierci Generała) ¹³ wnosić można, że autor rozkazu powstania warszawskiego chciał powiedzeć tylko tyle, ile wymagało pozostawienie historii możliwie największego marginesu interpretacji. Z drugiej jednak strony to, co na temat ten wiadomo i ustalono, wystarcza do zrozumienia genezy tego rozkazu.

Ciechanowski wszystkie te elementy przytacza. Praktycznie biorąc, co najmniej od połowy lipca 1944 r. bezpośredni, szybki i żywy kontakt między krajowymi ośrodkami kierowniczymi a premierem i Naczelnym Wodzem został przerwany ¹⁴. Pierwszy zaabsorbowany był przygotowaniami do wyjazdu do Moskwy i koncepcją rozmów ze Stalinem, drugi inspekcją wojsk polskich we Włoszech. Ciechanowski stwierdza, że gen. K. Sosnkowski nie spełnił podstawowych obowiązków Naczelnego Wodza w odniesieniu do Armii Krajowej, nie był przy niej (czego sobie władze krajowe wbrew propozycjom gen. Sosnkowskiego nie życzyły) ani nie znajdował się w siedzibie naczelnego wodza, ani też nie powrócił do Londynu na wieść o wybuchu powstania i na nalegania prezydenta RP do szybkiego powrotu. Nie wyjaśnia jednak Ciechanowski, co by obecność gen. Sosnkowskiego w Londynie miała zmienić lub poprawić. Był przeciwny powstaniu i nie miał bezpośredniego wpływu ani na jego wybuch, ani prowadzenie; reprezentował zaś dość defetystyczny pogląd, że „sytuacja nasza jest tego rodzaju, że jeśli nie będziemy posiadali szczególnej pomocy z Departamentu Opatrzności Boskiej, to spotka nas straszliwa katastrofa”. Wątpić również należy, czy obecność gen. Sosnkowskiego w Londynie wpłynęłaby przynajmniej na przebieg depesz powstańczych dowódców warszawskich przez ośrodek łączności NW w Stanmoore pod Londynem, zawierających rozkazy taktyczne pomiędzy Śródmieściem, Starym Miastem, Żoliborzem i Kampinosem. W każdym razie, żeby mogło się to dokonywać w tempie mieszczącym się w granicach jeżeli nie potrzeb, to logiki.

Wyłącznie więc przed Komendantem Głównym AK stanęła sprawa wyciągnięcia wniosków z sytuacji wytworzonej w czasie realizacji planu „Burza” na Wołyniu, w Wilnie i we Lwowie; również

u Wywiad ten w formie „notatki” sporządzonej przez Ciechanowskiego z rozmowy z gen. Tadeuszem Borem-Komorowskim opublikował autor dopiero w nr. 33 (1330) londyńskich Wiadomości z dnia 26 września 1971 r., rozmowa zaś miała miejsce w maju 1965 r. i była prowadzona w obecności prof. J. K. Zawodnego, a więc z górą o sześć lat wcześniej. Notatka jest oczywiście nieautoryzowana, ale jej publikacja daje możliwość powołania się na opublikowane źródło, którego ustaleń główny twórca nie może już ewentualnie sprostować.

¹¹ Niezależnie od innych przyczyn, czas przekazywania depesz między Rządem R.P. i krajowym jego przedstawicielstwem wydłużył się w sposób niezrozumiały i mogący powodować niepokój korespondentów w szczególności krajowych.

1095