2. rytm- który jest wyznaczony przez stopień regularności zachodzenia tych zmian w czasie- ich względną równomierność lub nierównomierność.
Rytm rozwoju może być:
• harmonijny- (w normie) tzn. wszystkie funkcje i procesy psychiczne, jak również motoryka dziecka rozwijają się mniej więcej równomiernie, prawidłowo, rytmicznie;
• nieharmonijny- opóźniony lub przyspieszony poziom rozwoju poszczególnych funkcji.
Przyspieszenie bądź opóźnienie mogą dotyczyć całości psychomotorycznego rozwoju lub też odnosić się do określonej dziedziny (sfery, płaszczyzny) rozwojowej np. rozwoju ruchowego, umysłowego czy społecznego. Zjawiska te zależą w dużej mierze od warunków, w jakich funkcjonuje dziecko oraz oddziaływań wychowawczych jego środowiska, choć ich podłożem w jakimś stopniu są zapewne zadatki wrodzone.
Dysharmonie rozwojowe są również możliwe u bardzo zdolnych dzieci, a specyficzne uzdolnienia posiadać mogą dzieci opóźnione w rozwoju.
Deficyty rozwojowe nie są uzależnione od poziomu inteligencji i mogą występować w zakresie:
sprawności manualnej, percepcji słuchowej czy wzrokowej, utrudniając w ten sposób nabywanie podstawowych umiejętności.
3. dvnamikę rozwoju.
Dynamika rozwoju to:
• zahamowanie,
• przyspieszenie,
• cofnięcie.
Oceniając dynamikę oceniamy postępy dokonujące się w ciągu roku szkolnego. Dynamika może być różna w poszczególnych okresach życia dziecka. Spowodowane to może być różnymi czynnikami biologicznymi, środowiskowymi lub brakiem stymulacji.
Rozwój człowieka cechują zmiany mające określony kierunek: prowadzą do zapewnienia jednostce coraz lepszej równowagi z otoczeniem, do doskonalenia jej stosunku ze środowiskiem. Mają one charakter zmian progresywnych, postępowych. Rozwój to jakby łańcuch procesów rozgrywających się w czasie, złożony z wielu ogniw. Ogniwa te mogą różnić się u poszczególnych jednostek pod względem długości, natężenia i szybkości procesów zachodzących w organizmie, lecz następstwo ogniw jest zwykle stałe. Inaczej mówiąc, od niższych czynności i funkcji dziecko przechodzi do wyższych form działania.
Rozwój jest więc procesem, w którym można obserwować zmiany ilościowe i jakościowe mające określony kierunek i prowadzące do coraz lepszego funkcjonowania.
Zmiany ilościowe polegają na stopniowym wzrastaniu danej cechy lub zespołu cech somatycznych i psychicznych. Dziecko na przykład, przybiera z wiekiem na wadze, poszerza się pojemność jego płuc, zdobywa nowe doświadczenia społeczne, zwiększa zasób słów i
4