krystalicznym wraz z podawaniem aktualnej wartości sity skrawającej na zębach tyżki koparki [1].
Jak potwierdzają przykłady, system WORM po dostosowaniu konfiguracji układu pomiarowego i algorytmu sterowania do danej technologii pracy może być wykorzystywany na pokładach różnych mobilnych maszyn roboczych.
Tematyka dalszych prac obejmowała kierunki:
1. zaawansowanego sterowania cyfrowego pracą koparki oraz automatyzacji pełnego cyklu roboczego,
2. optymalizacji pracy maszyny roboczej,
3. badania procesów urabiania gruntów,
4. planowania i optymalizacji sekwencji ruchów roboczych maszyny,
5. wprowadzenia nowych rozwiązań hardware'o-wych i oprogramowania dla sterowania pracą koparki (zdalne sterowanie, mechanizmy pracy wieloprocesorowej, sieć CAN).
Wyniki tych prac przedstawiano w licznych publikacjach [3-16], a ich podsumowaniem jest wydana w 2001 roku monografia pod red. J. Szlagowskiego [17].
Istotą prowadzonych w Instytucie Maszyn Roboczych Ciężkich Politechniki Warszawskiej prac jest łączenie rozważań teoretycznych z szeroką weryfikacją doświadczalną. Dużym nakładem sił i środków zbudowano Laboratorium Cyfrowego Sterowania Pracą Układów Hydraulicznych. Laboratorium składa się ze stanowiska zautomatyzowanej koparki 121 z kanałem glebowym (realizuje wszystkie ruchy robocze wraz z obrotem nadwozia) i dwóch stanowisk cyfrowego sterowania ruchem liniowym i obrotowym.
Na rys. 2 przedstawiono dwa widoki minikoparki wraz z kanałem glebowym.
Realna minikoparka 121 umieszczona została na specjalnej platformie, a osprzęt może pracować w pojemniku wypełnionym ośrodkiem gruntowym.
Osprzęt koparki jest sterowany komputerem przemysłowym PEP Computer Systems (rys. 3) sprzężonym z komputerem klasy PC. System ten steruje pracą osprzętu, mechanizmu obrotu, silnika i układu hydraulicznego. Komputer współpracuje z ukła-
Rys. 3. Komputer sterujący pracą koparki