Pierwszy element jest związany z dokonaniem powołania, rozumianego jako powierzenie konkretnym osobom określonych funkcji. Ustawy ustrojowe w stosunku do sekretarzy i skarbników jednostek samorządu terytorialnego uprawnienie to zastrzegają do wyłącznej kompetencji organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego. Po dokonaniu tej czynności następuje nawiązanie stosunku pracy przez uprawniony organ. W świetle art. 4 ustawy o pracownikach samorządowych należy uznać, iż organem tym będzie odpowiednio wójt, starosta oraz marszałek województwa. On również ustala wynagrodzenie dla tych pracowników.
Akt powołania ma więc dwojakie znaczenie. Po pierwsze daje umocowanie do działania na określonym stanowisku, po drugie, powoduje powstanie stosunku pracy. Mimo iż jest to jednostronna czynność prawna, nawiązanie stosunku pracy następuje dopiero po wyrażeniu zgody kandydata na objęcie stanowiska. Jest to zgodne z przepisami art. 11 Kodeksu pracy, który stanowi, iż bez względu na podstawę prawną stosunku pracy do jego nawiązania niezbędne jest zgodne oświadczenie woli pracodawcy i pracownika.
W samorządzie, na podstawie powołania zatrudniane są osoby określone w art. 2 pkt. 3 pragmatyki urzędniczej, a mianowicie: zastępca wójta (burmistrz, prezydenta), sekretarz gminy, sekretarz powiatu, skarbnik gminy (główny księgowy budżetu), skarbnik powiatu (główny księgowy budżetu powiatu) oraz skarbnik województwa (główny księgowy budżetu województwa). Powyższe wyliczenie nie wyczerpuje katalogu wszystkich pracowników samorządowych zatrudnionych na podstawie powołania. Krąg stanowisk obsadzanych w oparciu o tę podstawę zatrudnienia jest szerszy niż wynika to z cytowanego powyżej art. 2 pragmatyki samorządowej. Należą do nich między innymi kierownicy samorządowych jednostek kultury. Fakt, iż katalog zawarty w art. 2 pragmatyki samorządowej jest niepełny nie oznacza dowolności pracodawców samorządowych w tym zakresie. Powinni oni z tej podstawy korzystać tylko w takich przypadkach, w których przepis szczególny tak stanowi. Wynika to z nowelizacji kodeksu pracy wprowadzonej ustawą z dnia 2 lutego 1996 roku o zmianie ustawy Kodeks pracy oraz o zmianie niektórych ustaw . W praktyce bywa jednak różnie. Należy zwrócić uwagę na to, że rada gminy nie może w
12