Najdawniejsze prawo rzymskie było prawem zwyczajowym, pisanym. Prawo prywatne (ius privatum) było ściśle zwią
me
t związane z
I:snym 10 wał
prawem publicznym (ius piiblicum) i znajdowało się w mocy kapłanów, którzy je interpretowali. Najstarsza kodyfikacja prawa rzymskiego to prawo dwunastu tablic (leges duodecim tabularum). Była to kodyfikacja prawa rzymskiego opracowana przez wybranych dziesięciu obywateli (decemwirów) wiatach 451-449 p.n.&, prawo dwunastu tablic zostało wyryte na 12 spiżowych tablicach i wystawione na Forum rzymskim (oraz na rynkach rzymskich kolonii). Kodeks ten przedstawiał stosunki społeczne wjówJ państwie rzymskim i był spisem prawa zwyczajowego. Obejn prawo cywilne, karne, państwowe, sakralne i procesowe (prf sądową). Przewidywał bardzo surowe kary za naruszenie | własności. Dzisiaj znane są tylko fragmenty prawa dwunast1 przekazane w komentarzach starożytnych prawników, atakż dziełach literatury nieprawniczej (np. starożytnej filologii - jc najstarszy pomnik prozy łacińskiej).