Warunki wydania decyzji o zwrocie świadczeń rodzinnych
Wyrok
Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba w Opolu
z dnia 13 lutego 2012 r.
II SA/Op 771/11
Teza
Dla zastosowania przepisu art. 30 ust. 2 pkt 3 ustawy z dnia z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach
rodzinnych (t.j. Dz.U. z 2006 r. Nr 139, poz. 992 ze zm.) niezbędne jest nie tylko ustalenie podmiotu na rzecz,
którego dokonano nieuzasadnionej wypłaty świadczeń rodzinnych, wystąpienie zdarzenia, o jakim mowa w art.
23a ust. 2 i 5, ale także ustalenie czasu podlegania członka rodziny ustawodawstwu państwa, w którym mają
zastosowanie przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. Odpowiednie stosowanie art. 30
ustawy, wynikające z art. 23a ust. 9 ustawy oznacza obowiązek ustalenia także dat granicznych, a więc
początkowej i końcowej wyznaczających okres, w którym osoba stała się uprawniona do świadczeń rodzinnych w
innym państwie.
- Legalis
- Ustawa o świadczeniach rodzinnych, Art. 30 ust. 2 pkt 3
Numer 518838
Skład sądu
Sędzia WSA Elżbieta Kmiecik (sprawozdawca)
S?dzia WSA Ewa Janowska
Sędzia WSA Teresa Cisyk (przewodnicz?cy)
Sentencja
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Opolu po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 2 lutego 2012 r.
sprawy ze skargi M.S. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w O. z dnia 21 września 2011 r., nr
(...) w przedmiocie stwierdzenia nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych
1) uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą decyzję Marszałka Województwa O. z dnia 6 maja 2011 r., nr
(...),
2) określa, że zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu w całości.
Uzasadnienie
Przedmiot postępowania sądowoadministracyjnego stanowi decyzja Samorządowego Kolegium Odwoławczego w
O. z dnia 21 września 2011 r., nr (...), którą utrzymano w mocy decyzję Kierownika Referatu Koordynacji
Systemów Zabezpieczenia Społecznego Ośrodka Polityki Społecznej, działającego z upoważnienia Marszałka
Województwa O., z dnia 6 maja 2011 r. orzekającej, że zasiłki rodzinne wraz z dodatkami wypłacone M.S. w
okresie od 1 lutego 2009 r. do 31 paz
dziernika 2009 r., w łącznej kwocie 1352 zł, są nienależnie pobranymi
świadczeniami rodzinnymi.
Zaskarżona decyzja zapadła w następującym stanie faktycznym:
Decyzją Prezydenta Miasta K.-K. z dnia 2 września 2008 r., nr (...), przyznano M.S. zasiłek rodzinny na
małoletnie dzieci J. i A. S. w wysokości po 64 zł miesięcznie na każde z nich oraz dodatek do zasiłku rodzinnego
w kwocie po 100 zł na każde dziecko, na okres od 1 września 2008 r. do 31 sierpnia 2009 r. Decyzją ww. organu
z dnia 15 kwietnia 2009 r., nr (...), wydaną na podstawie art. 163 KPA oraz art. 2 ustawy z dnia 17 paz
dziernika
2008 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych przyznano skarżącej zasiłek rodzinny na małoletnie dzieci
J. i A. S. w wysokości po 64 zł miesięcznie na każde z nich na okres od 1 września 2009 r. do 31 paz
dziernika
2009 r. Decyzją z dnia 5 sierpnia 2009 r., nr (...), Prezydent Miasta K.-K. przyznał M.S. dodatek do zasiłku
rodzinnego w kwocie po 100 zł na każde dziecko z tytułu rozpoczęcia roku szkolnego w 2009 r.
Decyzją z dnia 22 listopada 2010 r., nr (...), Prezydent Miasta K.-K., działając na podstawie art. 104 KPA oraz art.
23a ust. 5 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych uchylił w całości z dniem 1 lutego 2009
r. własne decyzje z dnia 2 września 2008 r., wraz z decyzjami z dnia 15 kwietnia 2009 r. i z dnia 5 sierpnia 2009 r.
W uzasadnieniu wskazał, że w dniu 19 paz
dziernika 2010 r. uzyskał informację, że ojciec dzieci jest zatrudniony w
(...) od 1 lutego 2009 r. i stąd też w zakresie świadczeń rodzinnych zastosowanie mają przepisy o koordynacji
systemów zabezpieczenia społecznego.
Pismem z dnia 1 września 2011 r. Marszałek Województwa O. zawiadomił M.S. o wszczęciu postępowania w
sprawie nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych wypłaconych na podstawie decyzji Prezydenta Miasta K.-K.
Decyzją z dnia 6 maja 2011 r., nr (...), Kierownik Referatu Koordynacji Systemów Zabezpieczenia Społecznego
Ośrodka Polityki Społecznej, działając z upoważnienia Marszałka Województwa O. orzekł, że zasiłki rodzinne
wraz z dodatkami wypłacone M.S. w okresie od 1 lutego 2009 r. do 31 paz
dziernika 2009 r., w łącznej kwocie
1352 zł, są nienależnie pobranymi świadczeniami rodzinnymi. W uzasadnieniu organ przytaczając przepisy art.
23a ust. 2, 3, 5 oraz art. 21 ust. 1 i art. 30 ust. 2 pkt 3 ustawy z dnia 23 listopada 2003 r. o świadczeniach
rodzinnych stwierdził, że wypłacone przez organ właściwy świadczenie rodzinne w przypadku wyjazdu członka
rodziny do państwa, w którym mają zastosowanie przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego
jest świadczeniem nienależnie pobranym w przypadku uchylenia przez organ właściwy decyzji przyznającej
świadczenie. Argumentował organ, że ojciec małoletnich dzieci - G.S. od 1 lutego 2009 r. zatrudniony jest w (...),
co oznacza, że stosownie do art. 73 rozporządzenia Rady (EWG) nr 1408/71 z dnia 14 czerwca 1971 r. w sprawie
stosowania systemów zabezpieczenia społecznego jest uprawniony do świadczeń rodzinnych na członków swojej
rodziny przewidzianych przez ustawodawstwo państwa wykonywania pracy. Stosownie, zatem do art. 23a ust. 5
ustawy organ właściwy był obowiązany uchylić od dnia 1 lutego 2009 r. decyzję przyznającą prawo do świadczeń,
co zostało wykonane decyzja Prezydenta Miasta K.-K. z dnia 22 listopada 2010 r. Wypłata świadczeń realizowana
była do dnia 31 paz
dziernika 2009 r. i w okresie od 1 lutego do 31 paz
dziernika 2009 r. wypłacono M.S. kwotę
1352 zł. Wypłacone za ww. okres świadczenie jest nienależnie pobranym świadczeniem w rozumieniu art. 30 ust.
2 pkt 3 ustawy.
Odwołanie od tej decyzji złożyła M.S. Podniosła w nim, iż nie zgadza się z podjętą decyzją, gdyż były mąż nie
pobiera świadczenia na dzieci. W tym zakresie otrzymał decyzję odmowną i stąd też jej zdaniem wypłacone jej
świadczenia przez Prezydenta Miasta K.-K. są świadczeniami należnymi.
Zaskarżoną decyzją z dnia 21 września 2011 r., Samorządowe Kolegium Odwoławcze w O., działając na
podstawie art. 1 i 18 ustawy z dnia 12 paz
dziernika 1994 r. o samorządowych kolegiach odwoławczych oraz art.
138 ż 1 pkt 1 KPA utrzymało zaskarżoną decyzję w mocy.
W uzasadnieniu decyzji przedstawiono stan faktyczny i prawny stanowiący podstawę procedowania i
stwierdzono, że zapadła decyzja odpowiada prawu, a jej weryfikacja dokonana została na podstawie przepisów
ustawy o świadczeniach rodzinnych, a także przepisów rozporządzenia Rady (EWG) nr 1408/71 z dnia 14
czerwca 1971 w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych, osób
prowadzących działalność gospodarczą na własny rachunek i do członków ich rodzin przemieszczających się we
Wspólnocie (Dz.Urz. WE L z 1971 r. Nr 149, str. 2 ze zm., Dz.Urz. UE Polskie wydanie specjalne rozdział 5, t. 1
str. 35 ze zm.) oraz rozporządzenia wykonawczego Rady (EWG) nr 574/72 z dnia 21 marca 1972 r. w sprawie
wykonywania rozporządzenia (EWG) nr 1408/71 (Dz.Urz. WEL z 1972 r. Nr 74, str. 1 ze zm.; Dz.Urz. UE Polskie
wydanie specjalne rozdział 5, t. 1, str. 83 ze zm.), gdyż wniosek o przyznanie świadczenia został złożony przed
dniem 1 maja 2010 r. (pkt 2 decyzji H1 Komisji Administracji Ds. Koordynacji Systemów Zabezpieczenia
Społecznego z dnia 12 czerwca 2009 r. dotyczącej zasad przechodzenia od rozporządzeń Rady (EWG) nr
1408/71 i (EWG) nr 574/72 do rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 i (WE) nr
987/2007. Powołując się na treść art. 13 ust. 2 i art. 73 rozporządzenia Rady (EWG) nr 1408/71 SKO podniosło,
że pracownik najemny zatrudniony na terytorium jednego Państwa Członkowskiego podlega ustawodawstwu tego
państwa, nawet jeżeli zamieszkuje na terytorium innego Państwa. Jest on uprawniony w odniesieniu do członków
swojej rodziny, którzy zamieszkują terytorium innego Państwa Członkowskiego do świadczeń rodzinnych
przewidzianych przez ustawodawstwo pierwszego państwa, tak jakby zamieszkiwali oni terytorium tego państwa.
Wskazując na przytoczone przepisy SKO stwierdziło, że zasadnie organ I instancji uznał, że skoro ojciec dzieci od
dnia 1 lutego 2009 r. zatrudniony jest w (...), jako pracownik najemny i od tej daty podlegał on ubezpieczeniu kraju
zatrudnienia to stał się uprawnionym do świadczeń rodzinnych na członków swojej rodziny przewidzianych przez
ustawodawstwo państwa wykonywania pracy. Dalej uzasadniał organ, że w sprawie wystąpiła sytuacja opisana w
art. 23a ust. 5 ustawy o świadczeniach rodzinnych, a w jej następstwie zaistniały przesłanki ustawowe określone
w art. 30 ust. 2 pkt 3 ustawy o świadczeniach rodzinnych warunkujące uznanie wypłaconego odwołującej się
zasiłku rodzinnego wraz z dodatkami w okresie od 1 lutego 2009 r. do 31 paz
dziernika 2009 r. za nienależnie
pobrane. Odnosząc się do argumentów odwołania SKO zauważyło, że okoliczność, iż mimo podlegania przez
ojca dzieci ustawodawstwu (...) nie otrzymał on świadczeń rodzinnych pozostaje bez znaczenia dla sprawy.
Z treścią powyższej decyzji nie zgodziła się M.S., wnosząc skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w
Opolu, w której żądała uchylenia decyzji obu instancji. Podnosiła, że świadczenia rodzinne na dzieci pobierała
zawsze ona, a nie jej były mąż, z którym od 2003 r. nie jest w związku małżeńskim. Dopiero w grudniu 2009 r.
dowiedziała się, że były małżonek pracuje w (...), ale nie otrzymuje zasiłku na dzieci. Wskazywała nadto, że
pomimo, iż zatrudniona jest na dwóch etatach jej sytuacja materialna jest ciężka i nie stać jej na zwrot
otrzymanego świadczenia, które już spożytkowała na potrzeby dzieci.
Samorządowe Kolegium Odwoławcze w O. w odpowiedzi na skargę wniosło o oddalenie skargi i podtrzymało
argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.
Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
skarga zasługuje na uwzględnienie.
Zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz.U. Nr 153, poz.
1269) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej
oraz rozstrzyganie sporów kompetencyjnych i o właściwość między organami jednostek samorządu
terytorialnego, samorządowymi kolegiami odwoławczymi i między tymi organami, a organami administracji
rządowej (ż 1). Oznacza to, że badaniu w postępowaniu sądowo - administracyjnym podlega prawidłowość
zastosowania przepisów prawa w odniesieniu do istniejącego w sprawie stanu faktycznego oraz trafność wykładni
tych przepisów. Uwzględnienie skargi następuje w przypadku naruszenia prawa materialnego, które miało wpływ
na wynik sprawy, naruszenia prawa dającego podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego lub
innego naruszenia przepisów postępowania, jeśli mogło mieć ono istotny wpływ na wynik sprawy (art. 145 ż 1 pkt
1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz.U. Nr 153, poz.
1270). W przypadku, gdy skarga nie ma uzasadnionych podstaw podlega ona oddaleniu (art. 151 ustawy Prawo o
postępowaniu przed sądami administracyjnymi).
Z zasady, iż sąd administracyjny ocenia, czy zaskarżona decyzja jest zgodna
z prawem, wynika konsekwencja, co do tego, iż sąd ten rozważa wyłącznie prawo obowiązujące w dniu wydania
decyzji jak i stan sprawy istniejący na dzień wydania decyzji (tak NSA w wyroku z dnia 14 stycznia 1999 r., sygn.
III SA 4731/97). Sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy, nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami
skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 134 ż 1 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami
administracyjnymi).
Godzi się stwierdzić także, iż sąd administracyjny nie jest uprawniony, ani też władny do zastępowania organów
administracji państwowej w rozstrzyganiu spraw administracyjnych, ani stosowania zasad współżycia
społecznego.
Przeprowadzona kontrola zaskarżonej decyzji oraz poprzedzającej ją wykazała, że nie odpowiadają one
kryterium legalności.
Na wstępie wskazać należy, że materialnoprawną podstawę decyzji stanowiły przepisy ustawy z dnia z dnia 28
listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (t.j. Dz.U. z 2006 r. Nr 139, poz. 992 ze zm.), dalej jako: ustawa,
które regulują zasady przyznawania, w tym zwrotu świadczeń rodzinnych oraz przepisy wspólnotowe, to jest
przepisy rozporządzenia Rady (EWG) nr 1408/71 z dnia 14 czerwca 1971 r. w sprawie stosowania systemów
zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych, osób prowadzących działalność gospodarczą na
własny rachunek i do członków ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie (Dz.Urz. WE L z 1971 r. Nr 149,
str. 2 ze zm.), zwanego dalej rozporządzeniem 1408/71 oraz rozporządzenia wykonawczego Rady (EWG) nr
574/72 z dnia 21 marca 1972 r. w sprawie wykonywania rozporządzenia (EWG) nr 1408/71 (t.j. Dz.Urz. UE L z
1972 r. Nr 74, str. 1 ze zm.), dalej jako rozporządzenie nr 574/08.
Zgodnie z art. 23a ust. 1 ustawy w przypadku, gdy członek rodziny osoby uprawnionej do świadczeń rodzinnych
przebywa poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej w państwie, w którym mają zastosowanie przepisy o
koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, organ właściwy przekazuje wniosek wraz z dokumentami do
marszałka województwa. W przypadku zaś wyjazdu członka rodziny do państwa, o którym mowa w ust. 1, po
wydaniu przez organ właściwy decyzji przyznającej świadczenia rodzinne, organ właściwy występuje do
marszałka województwa o ustalenie, czy w sprawie mają zastosowanie przepisy o koordynacji systemów
zabezpieczenia społecznego (ust. 2 art. 23a ustawy). Taka sytuacja wystąpiła w niniejszej sprawie. Ojciec,
bowiem małoletnich dzieci na rzecz, których przyznane zostały świadczenia rodzinne wraz z dodatkami podjął
podjął zatrudnienie w (...) już po przyznaniu świadczenia rodzinnego na małoletnie dzieci to jest od 1 lutego 2009
r.
Stosownie do ustępu 3 art. 23a ustawy, marszałek województwa zobligowany był do podjęcia czynności
zmierzających do ustalenia, czy w przekazanej sprawie mają zastosowanie przepisy o koordynacji systemów
zabezpieczenia społecznego, zaś Prezydent Miasta K.-K. zgodnie z ustępem 5 art. 23a ustawy uchylić decyzje
przyznające skarżącej świadczenie rodzinne, gdy marszałek województwa ustali, że w sprawie mają
zastosowanie przepisy o koordynacji. Art. 23a ust. 5 ustawy przewiduje, że w przypadku, gdy marszałek
województwa, w sytuacji, o której mowa w ust. 2, ustali, że mają zastosowanie przepisy o koordynacji systemów
zabezpieczenia społecznego, organ właściwy uchyla decyzję przyznającą świadczenia rodzinne od dnia, w którym
osoba podlega ustawodawstwu państwa, o którym mowa w ust. 1, w zakresie świadczeń rodzinnych w związku ze
stosowaniem przepisów o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.
W przypadku, o którym mowa w ust. 5, marszałek województwa wydaje decyzję w sprawie świadczeń rodzinnych
zgodnie z art. 21 ustawy od dnia, w którym osoba podlega ustawodawstwu państwa, o którym mowa w ust. 1, w
zakresie świadczeń rodzinnych w związku ze stosowaniem przepisów o koordynacji systemów zabezpieczenia
społecznego (ust. 6 art. 23a ustawy). Powyższe oznacza, że marszałek województwa zobowiązany jest w sytuacji
ustalenia, że w sprawie mają zastosowanie przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego do
wydania decyzji w zakresie świadczenia rodzinnego. To wyłącznie marszałek województwa jest organem
właściwym do wydania decyzji w takim przypadku i wyłącznie on w oparciu o art. 23a ust. 6 ustawy rozstrzyga -
zgodnie z art. 21 - o świadczeniach rodzinnych od dnia, w którym osoba podlega ustawodawstwu państwa, o
którym mowa w ust. 1, w związku ze stosowaniem przepisów o koordynacji systemów zabezpieczenia
społecznego. Powyższe oznacza zatem, że to właśnie w postępowaniu dotyczącym wydania decyzji w
przedmiocie świadczeń rodzinnych, zgodnie z art. 23a ust. 6 ustawy, organ winien ustalić czy ojciec dzieci, co do
których toczy się postępowanie w przedmiocie zasiłku rodzinnego otrzymywał bądz
nie świadczenia rodzinne na
terenie innego państwa Wspólnoty Europejskiej oraz zbadać, jakie w ogóle świadczenia przysługiwały ojcu dzieci
w tym państwie i czy pokrywają się one z zasiłkiem rodzinnym oraz dodatkami do zasiłku rodzinnego
otrzymywanymi przez skarżącą na podstawie ustawy o świadczeniach rodzinnych. Sformułowanie "ustalenia
podlegania ustawodawstwu" nie można rozumieć inaczej jak tylko jako wymóg wskazania na przepis, który
wyraz
nie predestynuje pracownika przybywającego z innego Państwa Członkowskiego jako świadczeniobiorcę,
albo wskazania aktu (rozstrzygnięcia, czynności) organu lub instytucji państwa obcego, która przyznała
świadczenie zagraniczne wskutek skonkretyzowania takiego właśnie przepisu (por. wyrok NSA z 21 lipca 2010 r.,
sygn. akt I OSK 556/10). Zdaniem Sądu, nie można zaakceptować stanowiska, że samo uprawnienie do
świadczeń rodzinnych ojca dzieci w ustawodawstwie kraju zatrudnienia przesądza o właściwości tego kraju, jako
uprawnionego do wypłaty należnych świadczeń rodzinnych.
Dostrzec należy bowiem, iż określona w art. 10 ust. 1 lit. a rozporządzenia nr 574/72 reguła przeciwdziałająca
kumulacji świadczeń rodzinnych ma zastosowanie jedynie w sytuacji, gdy zbiegowi podlegają uprawnienia do
świadczeń rodzinnych przyznane w tym samym czasie i dla tego samego członka rodziny. Mając powyższe na
uwadze stwierdzić należy, że organy procedujące w przedmiotowej sprawie, po uchyleniu decyzji przyznającej
świadczenie rodzinne na małoletnie dzieci i przekazaniu wniosku marszałkowi województwa wbrew nakazowi
wynikającemu z art. 23a ust. 6 ustawy nie wydały w pierwszej kolejności decyzji w przedmiocie świadczenia
rodzinnego objętego wnioskiem skarżącej z dnia 24 lipca 2008 r., lecz natychmiast wszczęły postępowanie w
przedmiocie zwrotu nienależnie pobranego świadczenia rodzinnego. Zdaniem Sądu, organy przedwcześnie
rozpoznały sprawę w przedmiocie nienależnie pobranego świadczenia rodzinnego przez skarżącą.
Art. 30 ust. 1 ustawy stanowi, że osoba, która pobrała nienależnie świadczenia rodzinne, jest obowiązana do ich
zwrotu. Za nienależnie pobrane świadczenia rodzinne uważa się m.in. świadczenia rodzinne wypłacone w
przypadku, o którym mowa w art. 23a ust. 5, za okres od dnia, w którym osoba stała się uprawniona do świadczeń
rodzinnych w innym państwie w związku ze stosowaniem przepisów o koordynacji systemów zabezpieczenia
społecznego, do dnia wydania decyzji o uchyleniu decyzji przyznającej świadczenia rodzinne (ust. 2 pkt 3 art. 23a
ustawy). Cytowana regulacja nakłada, zatem na osobę pobierającą świadczenie w sposób nieuprawniony
obowiązek ich zwrotu, ale jednocześnie obliguje organ do podjęcia czynności zmierzających do wyegzekwowania
świadczeń uznanych za nienależnie pobranych. Naczelny Sąd Administracyjny w wyrok z dnia 29 września 2011
r., sygn. akt I OSK 1710/09 (por. internetowa Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych -
http//orzeczenia. nsa.gov.pl) stwierdził, że z treści powołanych przepisów wynika, iż obowiązek zwrotu połączony
został nie tylko z samym pojęciem "nienależnego świadczenia", lecz z instytucją "świadczenia nienależnie
pobranego", które to pojęcia nie są tożsame. Pierwsze z nich jest pojęciem obiektywnym i występuje m.in.
wówczas, gdy świadczenie zostaje wypłacone bez podstawy prawnej lub gdy podstawa taka odpadła. Pojęcie zaś
świadczenia nienależnie pobranego występuje wówczas, gdy osobie, która pobrała świadczenie można przypisać
określone cechy dotyczące stanu świadomości (woli) lub określone działania (zaniechania). W uzasadnieniu tegoż
wyroku wskazywał dalej NSA, że powszechnie przyjmuje się, że: "obowiązek obciąża tylko tego, kto przyjął
świadczenie w złej wierze, wiedząc, że mu się ono nie należy, co dotyczy zarówno osoby, która została pouczona
o okolicznościach, w jakich nie powinna pobierać świadczeń, jak też tej osoby, która uzyskała świadczenie na
podstawie nieprawdziwych zeznań, dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzenia w błąd
instytucji zobowiązanej do wypłaty świadczenia. Z powyższego wynika zatem, że nienależnie pobrane
świadczenie, to świadczenie wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenie
prawa do świadczeń rodzinnych, albo wstrzymania wypłaty świadczeń rodzinnych dotychczas całości lub
dotychczas części, na skutek okoliczności leżących po stronie świadczeniobiorcy".
Przenosząc powyższe na grunt niniejszego postępowania stwierdzić należy, że organy obu instancji nie poczyniły
ustaleń w tym zakresie, ani też nie wskazały na rozumienie przez nie pojęcia "świadczenia nienależnie
pobranego", ani też nie wypowiedziały się czy skarżącej przysługiwało prawo do świadczeń rodzinnych za okres
od 1 lutego 2009 r. do 31 paz
dziernika 2009 r. na gruncie ustawy o świadczeniach rodzinnych.
Dostrzec należy nadto, że dla zastosowania przepisu art. 30 ust. 2 pkt 3 ustawy niezbędne jest nie tylko ustalenie
podmiotu na rzecz, którego dokonano nieuzasadnionej wypłaty świadczeń rodzinnych, wystąpienie zdarzenia, o
jakim mowa w art. 23a ust. 2 i 5, ale także ustalenie czasu podlegania członka rodziny ustawodawstwu państwa,
w którym mają zastosowanie przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. Odpowiednie
stosowanie art. 30 ustawy, wynikające z art. 23a ust. 9 ustawy oznacza obowiązek ustalenia także dat
granicznych, a więc początkowej i końcowej wyznaczających okres, w którym osoba stała się uprawniona do
świadczeń rodzinnych w innym państwie. W kontrolowanej sprawie organy ustaliły początkowy okres, przyjmując
go na dzień 1 lutego 2009 r., lecz nie wskazały przyczyn przyjęcia, jako daty końcowej, daty (okresu) zakończenia
przyznania świadczenia. Organy nie wyjaśniły nadto, czy były mąż skarżącej, a ojciec małoletnich dzieci przez
cały okres przebywał poza granicami Polski, na terenie państwa objętego koordynacją systemów zabezpieczenia
społecznego. Formularz (...) (k. 42 akt administracyjnych) nie tylko nie został przetłumaczony na język polski, a
pewność, co do stwierdzeń tam zawartych daje dopiero tłumaczenie tego dokumentu, to jeszcze w pkt B -
"february 2009 " - pkt 6.2 zakreślony został kwadrat przewidujący, że osoba nie jest uprawniona do świadczeń
rodzinnych. Ustalenie natomiast, czy były maż skarżącej nabył świadczenia rodzinne i jakiego rodzaju na
małoletnie dzieci poza granicami kraju, za te same okresy, za które wypłacono je w Polsce ma zasadnicze
znaczenie dla możliwości uznania świadczenia za nienależnie pobrane. Za nienależnie pobrane świadczenie
uznaje się jedynie te świadczenia, które zostały wypłacone za te same okresy w Polsce oraz w innym państwie.
Takie unormowanie ma na celu doprowadzenie do sytuacji, w której osoba uprawniona do świadczeń nie korzysta
równolegle ze świadczeń w dwóch różnych państwach funkcjonujących w ramach systemów koordynacji
zabezpieczenia społecznego. Wyjaśnienie tych okoliczności pozwoliłoby dopiero organom procedującym w
sprawie na wysnucie wniosków i dokonanie oceny, co do wystąpienia bądz
nie możliwości uznania wypłaconych
świadczeń za nienależnie pobrane.
Brak ustaleń w ww. zakresie, a przede wszystkim brak w momencie rozstrzygania niniejszej sprawy decyzji, o
której mowa w art. 23a ust. 6 ustawy spowodował konieczność uznania, że zaskarżona decyzją oraz decyzja ją
poprzedzająca nie odpowiadają kryterium legalności. Oba bowiem rozstrzygnięcia podjęte zostały przedwcześnie,
bez odczekania na decyzję w zakresie świadczeń rodzinnych w związku ze stosowaniem przepisów o koordynacji
systemów zabezpieczenia społecznego od dnia, w którym osoba podlegała ustawodawstwu państwa, w którym
mają zastosowanie przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego oraz spowodowana była także
wskazanymi wyżej wadami postępowania dowodowego.
Zauważyć należy również, że przepis art. 73 rozporządzenia Rady (EWG) Nr 1408/71 z dnia 14 czerwca 1971 r.
w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych, osób prowadzących
działalność na własny rachunek i do członków ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie (Dz.U. UE L z
1971 r. Nr 149, poz. 2), na który trafnie wskazuje SKO, nie pozbawia członków rodziny pracownika uprawnień
przysługujących im w miejscu zamieszkania, a odmowa przyznania świadczeń mogłaby mieć miejsce, gdyby w
tym samym czasie i dla tego samego członka rodziny przyznane byłyby świadczenia w kraju zatrudnienia ojca
dzieci (por. wyrok WSA w Rzeszowie z dnia 10 lutego 2010 r., sygn. akt II SA/RZ 874/09).
W tym stanie rzeczy, w oparciu o art. 145 ż 1 pkt 1a i 1c ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami
administracyjnymi orzeczono jak w sentencji.
Wskazania do dalszego postępowania wynikają wprost z powyższych rozważań.