Wymiary procesu kszta³towania siê cz³owieka jako jednostki ludzkiej rozpatrywanej w aspekcie pedagogicznym: - Autokreacja – jednostka bierze aktywny udzia³ we wspó³tworzeniu w³asnej drogi ¿yciowej i w³asnym rozwoju. - socjokreacja – wp³yw skomplikowanych poza jednostkowych ró¿nych œrodowisk spo³ecznych na kszta³towanie siê drogi ¿yciowej i rozwoju dziecka. - enkulturacja – proces wzrastania jednostki w kulturê spo³eczeñstwa i nabywanie kompetencji kulturowej, czyli umiejêtnoœci zachowania siê zgodnie z kulturowo ukszta³towanymi wzorami oraz stawanie siê nosicielem kultury. - wp³yw przyrody- dotycz¹ zale¿noœci cz³owieka i zbiorowoœci, w których egzystuje od zjawisk towarzysz¹cych istnieniu tworów przyrody o¿ywionej i nieo¿ywionej oraz warunków kreowanych przez przyrodê w toku jej odwiecznego rozwoju, prowadz¹cych do zmian w cz³owieku i zbiorowoœciach ludzkich stanowi¹cych efekty wp³ywów przyrodniczych. Role rodzicielskie Elementy efektywnoœci pe³nienia ról rodzicielskich (Maria ziemska): - Przeœwiadczenie o wa¿noœci roli rodzicielskiej - stopieñ identyfikacji z rol¹ - treœæ motywacji wspó³¿ycia w rodzinie a jakoœæ pe³nienia roli rodzicielskiej - role rodzicielskie <>charakter komplementarny Cztery strategie realizacji ról rodzicielskich i rodzinnych (Anna Kwak) - dzielenie ról (role-sharing) - cyklicznoœæ ról (role-cycling) - zastêpowanie ról - uwalnianie siê od ról (role-disengagement) Rola macierzyñstwa Matka jest podstawowym Ÿród³em emocjonalnego rozwoju dziecka (Dorota Kornas-Biela). Rola ojcowska „ojcostwo jest stosunkiem do dziecka, odbieranym przez intelekt, stosunkiem, którego nie postrzegaj¹ zmys³y”(A.Stêpniak-£uczywek) Biologiczny aspekt ojcostwa Dwie drogi wp³ywu ojca na rozwój dziecka: Pierwsza droga > poœrednia przez matkê > Ojcostwo tworzy siê niejako „wewnêtrznie”, dziêki macierzyñstwu kobiety. Druga droga > wype³niania funkcji ojcowskiej > bezpoœredni udzia³ ojca w codziennych zabiegach opiekuñczych wobec dziecka oraz osobiste kontakty z dzieckiem.