plik


ÿþWykBad 4 Ochrona przyrody  podstawowe definicje, formy, organy i uprawnienia Ustawa o ochronie przyrody z 16 kwietnia 2004 r. okre[la warunki ochrony biosfery (komponentów o|ywionych [rodowiska  ro[lin, zwierzt i grzybów) oraz siedlisk, obszarów i krajobrazu. Wprowadza tak|e przestrzenne formy prawne ochrony przyrody oraz elementy ochrony, nie uznawane za formy ochrony w art. 6 ustawy. Uchwalenie w 2004 r. nowej ustawy byBo zwizane z dostosowywaniem polskiego prawa do wymogów Unii Europejskiej  w tym wprowadzaniem nowej formy ochrony przyrody  Natura 2000 i liberalizacj przepisów ochrony przyrody z jednoczesnym zwikszeniem uprawnieD samorzdów do decydowania o tworzeniu form ochrony. Ustawa ta poza wprowadzeniem nowej prawnej formy ochrony Natura 2000, okre[liBa: definicj dziaBalno[ci i cele ochrony przyrody; nowe organy wykonawcze; formy ochrony; ograniczenia i sposoby dziaBania na obszarach chronionych; zasady gospodarowania zasobami przyrody; uprawnienia organizacji spoBecznych i obywateli; skutki prawne ochrony i przepisy karne. Definicja ochrony przyrody z Ustawy o ochronie przyrody z 2004 r.: Art. 2. 1. Ochrona przyrody, w rozumieniu ustawy, polega na zachowaniu, zrównowa\onym u\ytkowaniu oraz odnawianiu zasobów, tworów i skBadników przyrody: 1) dziko wystpujcych ro[lin, zwierzt i grzybów; 2) ro[lin, zwierzt i grzybów objtych ochron gatunkow; 3) zwierzt prowadzcych wdrowny tryb \ycia; 4) siedlisk przyrodniczych; 5) siedlisk zagro\onych wyginiciem, rzadkich i chronionych gatunków ro[lin, zwierzt i grzybów; 6) tworów przyrody \ywej i nieo\ywionej oraz kopalnych szcztków ro[lin i zwierzt; 7) krajobrazu; 8) zieleni w miastach i wsiach; 9) zadrzewieD. Realizacja ochrony przyrody odbywa si poprzez czynne podejmowanie okre[lonych dziaBaD ochronnych lub ograniczanie (zaniechanie) dziaBaD mogcych wywoBa degradacj. Ze wzgldu na rodzaj podejmowanych dziaBaD ochronnych wyró\nia si 2 formy ochrony: - ochron czynn  tj.  stosowanie, w razie potrzeby, zabiegów ochronnych w celu przywrócenia naturalnego stanu ekosystemów i skBadników przyrody lub zachowania siedlisk przyrodniczych oraz siedlisk ro[lin, zwierzt lub grzybów ; - ochron biern (nazywan te\ konserwatorsk)  tj. obejmowanie prawn ochron obszarów i zasobów przyrodniczych, w celu ograniczenia ich dostpno[ci i eksploatacji. 1 Ze wzgldu na miejsce ochrony, zwizane z wystpowaniem siedlisk i gatunków wyró|nia si 2 postaci ochrony: - ochron in situ (pojcie z Baciny in situ - na miejscu) to ochrona gatunku, siedliska, obiektu przyrodniczego  realizowana w jego naturalnym [rodowisku |ycia, poprzez zachowanie niezmienionych warunków siedliskowych oraz zaniechanie pozyskiwania osobników tego gatunku lub dostosowanie rozmiarów i metod pozyskiwania do mo|liwo[ci ich reprodukcji oraz zaniechanie oddziaBywaD zagra|ajcych trwaBo[ci obiektu chronionego. Ochronie in situ sBu| przede wszystkim przestrzenne, prawne formy ochrony przyrody. - ochron ex situ  (pojcie z Baciny ex situ - poza miejscem) to ochrona gatunku (rzadziej siedliska), realizowana przez przeniesienie go do ekosystemu zastpczego, gdzie mo|e on dalej |y samodzielnie w warunkach naturalnych, lub do [rodowiska sztucznie stworzonego, w którym musi by otoczony staB opiek czBowieka. Przenoszone mog by caBe osobniki ro[lin albo ich nasiona, bulwy i kBcza lub (rzadziej) odtwarzane mog by siedliska na obcym miejscu. Ochron ex situ mog podejmowa instytucje naukowe, urzdy konserwatorskie, parki narodowe, ogrody botaniczne oraz ogrody zoologiczne, gdzie prowadzone s badania zagro|onych gatunków, ich rozmna|anie i wymiana. Ze wzgldu na sposób ochrony (re|im ochronny), wyró|nia si 3 formy: - ochrona cz[ciowa - ochron gatunków ro[lin, zwierzt i grzybów dopuszczajc mo|liwo[ redukcji liczebno[ci populacji oraz pozyskiwania osobników tych gatunków lub ich cz[ci; - ochrona [cisBa - caBkowite i trwaBe zaniechanie bezpo[redniej ingerencji czBowieka w stan ekosystemów, tworów i skBadników przyrody oraz w przebieg procesów przyrodniczych na obszarach objtych ochron, a w przypadku gatunków - caBoroczn ochron nale|cych do nich osobników i stadiów ich rozwoju; - ochrona krajobrazowa - zachowanie cech charakterystycznych danego krajobrazu; Podstawy ideowe ochrony przyrody: Z przedmiotem ochrony przyrody wi\ si zagadnienia teoretyczne. Nalez do nich m.in. koncepcje i motywy ochrony przyrody, cele i zasady ochrony. Koncepcje ochrony  to nie to samo co motywy ochrony. Koncepcje ochrony  to odpowiedz na pytanie  jak chronimy ? Motywy ochrony  to odpowiedz na pytanie  dlaczego chronimy? Cele ochrony  okre[laj co chcemy osign. Motywy ochrony przyrody: - kultowe i religijne; - zdrowotne; - estetyczne; - idealistyczne; - ekonomiczno-gospodarcze (u\ytkowe) - obronne; Koncepcje ochrony: - konserwatorska; - ochrony bioró\norodno[ci; - planistyczna; - rozwoju trwaBego i zrównowa\onego; - systemowa; - liberalna 2 Cele ochrony (przyrody): 1) utrzymanie procesów ekologicznych i stabilno[ci ekosystemów; 2) zachowanie ró\norodno[ci biologicznej; 3) zachowanie dziedzictwa geologicznego i paleontologicznego; 4) zapewnienie cigBo[ci istnienia gatunków ro[lin, zwierzt i grzybów, wraz z ich siedliskami, przez ich utrzymywanie lub przywracanie do wBa[ciwego stanu ochrony; 5) ochrona walorów krajobrazowych, zieleni w miastach i wsiach oraz zadrzewieD; 6) utrzymywanie lub przywracanie do wBa[ciwego stanu ochrony siedlisk przyrodniczych, a tak\e pozostaBych zasobów, tworów i skBadników przyrody; 7) ksztaBtowanie wBa[ciwych postaw czBowieka wobec przyrody przez edukacj, informowanie i promocj w dziedzinie ochrony przyrody. Najwa\niejsze zasady ksztaBtowania warunków ochrony przyrody z uwzgldnieniem warunków \ycia czBowieka: " Zapewnienie trwaBo[ci istnienia obszarom objtym ochron prawn; " Zachowanie peBnej ró\norodno[ci siedlisk i gatunków; " Zachowanie istniejcej powierzchni i odtwarzania lasów, torfowisk, wód " Zachowanie i tworzenie jak najwikszej powierzchni skupisk zieleni miejskiej  z przewa\ajcym udziaBem zakrzaczeD i zadrzewieD; " Zachowanie Bczno[ci przestrzennej terenów przyrodniczych (ukBad pBatów i korytarzy)  w szczególno[ci dolin rzecznych; " Wykonywanie badaD i waloryzacji przyrodniczych w celu okre[leni warto[ci przyrodniczej i wskazania terenów do ochrony; " Tworzenie prawnych form ochrony przyrody w unikatowych obszarach przyrodniczych; " Zmniejszenie oddziaBywaD antropogenicznych zanieczyszczajcych [rodowisko ([cieki, gazy, [mieci). Ustawowe formy ochrony przyrody Art. 6. Ustawy o ochronie przyrody za formy ochrony uznaje: 1) parki narodowe; 2) rezerwaty przyrody; 3) parki krajobrazowe; 4) obszary chronionego krajobrazu; 5) obszary Natura 2000; 6) pomniki przyrody; 7) stanowiska dokumentacyjne; 8) u\ytki ekologiczne; 9) zespoBy przyrodniczo-krajobrazowe; 10) ochrona gatunkowa ro[lin, zwierzt i grzybów. 3 Art. 25. 1. Sie obszarów Natura 2000 obejmuje: a) obszary specjalnej ochrony ptaków; b) specjalne obszary ochrony siedlisk; c) obszary majce znaczenie dla Wspólnoty. Ponadto ustawa przewiduje mo\liwo[ tworzenia: " Stref ochrony ostoi oraz stanowisk  dotyczcych gatunków zwierzt, ro[lin i grzybów podlegajcych ochronie prawnej (gatunkowej); " Parków Gminnych; " Ogrodów botanicznych; " Ogrodów zoologicznych; " O[rodków rehabilitacji zwierzt. Uprawnienia organów ochrony przyrody do tworzenia / uznawania form ochrony: " Parki Narodowe  Rada Ministrów  w drodze rozporzdzenia; " Rezerwaty przyrody  Regionalny Dyrektor Ochrony Zrodowiska  w formie zarzdzenia; " Obszary Natura 2000  Minister Zrodowiska  w drodze rozporzdzenia; " Parki krajobrazowe  Sejmik Województwa  w drodze uchwaBy; " Obszary chronionego krajobrazu  Sejmik Województwa  w drodze uchwaBy; " formy ochrony indywidualnej  tj. u|ytki ekologiczne, pomniki przyrody, stanowiska dokumentacyjne, zespoBy przyrodniczo-krajobrazowe  Rada Gminy  w drodze uchwaBy; " parki gminne  Rada Gminy  w drodze uchwaBy. Procedura ustanawiania Obszarów Natura 2000 Art. 27. 1. Generalny Dyrektor Ochrony Zrodowiska opracowuje projekt listy obszarów Natura 2000, zgodnie z przepisami prawa Unii Europejskiej. 2. Projekt, o którym mowa w ust. 1, wymaga zasignicia opinii wBa[ciwych miejscowo rad gmin. NiezBo\enie opinii w terminie 30 dni od dnia otrzymania projektu uznaje si za brak uwag. 3. Minister wBa[ciwy do spraw [rodowiska, po uzyskaniu zgody Rady Ministrów, przekazuje Komisji Europejskiej: 1) list proponowanych obszarów majcych znaczenie dla Wspólnoty; 2) szacunek dotyczcy wspóBfinansowania przez Wspólnot ochrony obszarów wyznaczonych ze wzgldu na typy siedlisk przyrodniczych oraz gatunki ro[lin i zwierzt o znaczeniu priorytetowym; 3) list obszarów specjalnej ochrony ptaków. 4. Specjalne obszary ochrony siedlisk minister wBa[ciwy do spraw [rodowiska wyznacza po uzgodnieniu z Komisj Europejsk w terminie 6 lat od dnia zatwierdzenia tego obszaru przez Komisj Europejsk jako obszar majcy znaczenie dla Wspólnoty. 4 Formy prawne i przedmiot ochrony przyrody Park narodowy obejmuje obszar wyró|niajcy si szczególnymi warto[ciami przyrodniczymi, naukowymi, spoBecznymi, kulturowymi i edukacyjnymi, o powierzchni nie mniejszej ni| 1000 ha, na którym ochronie podlega caBa przyroda oraz walory krajobrazowe. Park narodowy tworzy si w celu zachowania ró|norodno[ci biologicznej, zasobów, tworów i skBadników przyrody nieo|ywionej i walorów krajobrazowych, przywrócenia wBa[ciwego stanu zasobów i skBadników przyrody oraz odtworzenia znieksztaBconych siedlisk: przyrodniczych, ro[lin, zwierzt lub grzybów. Utworzenie parku narodowego, zmiana jego granic lub likwidacja nastpuje w drodze rozporzdzenia Rady Ministrów. Nadzór nad parkami narodowymi sprawuje minister wBa[ciwy do spraw [rodowiska. Rezerwat przyrody obejmuje obszary zachowane w stanie naturalnym lub maBo zmienionym, ekosystemy, ostoje i siedliska przyrodnicze, a tak|e siedliska ro[lin, siedliska zwierzt i siedliska grzybów oraz twory i skBadniki przyrody nieo|ywionej, wyró|niajce si szczególnymi warto[ciami przyrodniczymi, naukowymi, kulturowymi lub walorami krajobrazowymi. Uznanie obszaru za rezerwat nastpuje w drodze rozporzdzenia wojewody. Klasyfikacja rezerwatów obejmuje podziaB na 9 rodzajów: le[ne, wodne, stepowe, sBonoro[lowe, faunistyczne, florystyczne, torfowiskowe, przyrody nieo|ywionej, krajobrazowe. 5 Rodzaje rezerwatów przyrody na podst. Rozporzdzenia Ministra Zrodowiska z dnia 30 marca 2005 r. w sprawie rodzajów, typów i podtypów rezerwatów przyrody: Lp. Rodzaj rezerwatu przyrody Symbol Przedmiot ochrony PozostaBo[ci i fragmenty dawnych puszcz o charakterze 1 Le[ny L pierwotnym, typy zbiorowisk le[nych, stanowiska drzew na granicach zasigu Wody jezior, rzek, potoków i morza wraz ze zbiorowiskami 2 Wodny W ro[lin i gatunkami zwierzt Murawy ciepBolubne, gBównie na podBo\u wapiennym i 3 Stepowy St gipsowym SBonoro[la nadmorskie i [ródldowe 4 SBonoro[lowy (halofilny) SB Populacje i siedliska ssaków, ptaków, gadów, pBazów, ryb i 5 Faunistyczny Fn bezkrgowców Populacje i siedliska gatunków lub grup gatunków ro[lin 6 Florystyczny Fl zarodnikowych i kwiatowych oraz grzybów kapeluszowych i porostów Zbiorowiska i gatunki torfowisk niskich, przej[ciowych i 7 Torfowiskowy T wysokich Odkrywki geologiczne, zjawiska krasowe, gleby, formy skalne, 8 Przyrody nieo|ywionej N jaskinie, szata naciekowa, stanowiska skamieniaBo[ci, przykBady erozji i innych procesów ksztaBtujcych powierzchni ziemi, utwory geologiczne, wydmy Krajobrazy o cechach naturalnych, charakterystyczne dla 9 Krajobrazowy K poszczególnych regionów geograficznych, czsto z wystpujcymi zabytkami Ponadto wymienione rozporzdzenie wprowadza podziaB rezerwatów na typy i podtypy ze wzgldu na dominujcy przedmiot ochrony i gBówny typ ekosystemu. Obszar Natura 2000  obejmuje obszar specjalnej ochrony ptaków, specjalny obszar ochrony siedlisk lub obszar majcy znaczenie dla Wspólnoty, utworzony w celu ochrony populacji dziko wystpujcych ptaków lub siedlisk przyrodniczych lub gatunków bdcych przedmiotem zainteresowania Wspólnoty Europejskiej. Sie obszarów Natura 2000 to spójna funkcjonalnie europejska sie ekologiczna. Obowizek podjcia dziaBaD utworzenia takiej sieci wynika z postanowieD Konwencji o ró|norodno[ci biologicznej (tzw. Konwencja z Rio, sporzdzona w Rio de Janeiro w 1992 r.). Podstaw prawn tworzenia sieci Natura 2000 s dwa akty prawne: Dyrektywa w sprawie ochrony dzikich ptaków, zwana Dyrektyw Ptasi (Dyrektywa Rady 79/409/EWG z 2 kwietnia 1979 roku) oraz Dyrektywa w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory, zwana Dyrektyw Siedliskow (92/43/EWG z 21 maja 1992 roku). Przewiduj one stworzenie systemu obszarów poBczonych korytarzami ekologicznymi, czyli fragmentami krajobrazu zagospodarowanymi w sposób umo|liwiajcy migracj, rozprzestrzenianie i wymian puli genetycznej gatunków. Zadaniem sieci jest utrzymanie ró|norodno[ci biologicznej przez ochron nie tylko najcenniejszych i najrzadszych elementów przyrody, ale te| najbardziej typowych, wci| jeszcze powszechnych ukBadów przyrodniczych charakterystycznych dla regionów biogeograficznych (np. alpejskiego, atlantyckiego, kontynentalnego). Jej tworzenie jest obowizkiem ka|dego kraju czBonkowskiego UE, a wybór sposobu ochrony poszczególnych elementów sieci pozostawia si danemu paDstwu. 6 Sie Natura 2000 obejmuje 3 typy obszarów: Obszary specjalnej ochrony ptaków (OSOP) to obszary wyznaczane, zgodnie z przepisami prawa Unii Europejskiej, do ochrony populacji dziko wystpujcych ptaków jednego lub wielu gatunków, w których granicach ptaki maj korzystne warunki bytowania w cigu caBego \ycia, w dowolnym jego okresie i stadium rozwoju. Specjalne obszary ochrony siedlisk (SOOS) to obszary wyznaczane, zgodnie z przepisami prawa Unii Europejskiej, w celu trwaBej ochrony siedlisk przyrodniczych lub populacji zagro\onych wyginiciem gatunków ro[lin lub zwierzt lub w celu odtworzenia wBa[ciwego stanu ochrony siedlisk przyrodniczych lub wBa[ciwego stanu ochrony tych gatunków. Obszary majce znaczenie dla Wspólnoty to projektowany specjalny obszar ochrony siedlisk, zatwierdzony przez Komisj Europejsk w drodze decyzji (ale jeszcze nie wyznaczony przez Ministra Zrodowiska w drodze rozporzdzenia  znajdujcy si dopiero w takcie procedury  przypis J.Cz.), który w znaczcy sposób przyczynia si do zachowania lub odtworzenia stanu wBa[ciwej ochrony siedliska przyrodniczego lub gatunku bdcego przedmiotem zainteresowania Wspólnoty, a tak\e mo\e znaczco przyczyni si do spójno[ci sieci obszarów Natura 2000 i zachowania ró\norodno[ci biologicznej w obrbie danego regionu biogeograficznego. Park krajobrazowy obejmuje obszar chroniony ze wzgldu na warto[ci przyrodnicze, historyczne i kulturowe oraz walory krajobrazowe w celu zachowania, popularyzacji tych warto[ci w warunkach zrównowa\onego rozwoju. Utworzenie parku krajobrazowego lub powikszenie jego obszaru nastpuje w drodze rozporzdzenia wojewody. Obszar chronionego krajobrazu obejmuje tereny chronione ze wzgldu na wyró\niajcy si krajobraz o zró\nicowanych ekosystemach, warto[ciowe ze wzgldu na mo\liwo[ zaspokajania potrzeb zwizanych z turystyk i wypoczynkiem lub peBnion funkcj korytarzy ekologicznych. Wyznaczenie obszaru chronionego krajobrazu nastpuje w drodze rozporzdzenia wojewody lub na mocy uchwaBy rady gminy. Pomnikami przyrody s pojedyncze twory przyrody \ywej i nieo\ywionej lub ich skupiska o szczególnej warto[ci przyrodniczej, naukowej, kulturowej, historycznej lub krajobrazowej oraz odznaczajce si indywidualnymi cechami, wyró\niajcymi je w[ród innych tworów, okazaBych rozmiarów drzewa, krzewy gatunków rodzimych lub obcych, zródBa, wodospady, wywierzyska, skaBki, jary, gBazy narzutowe oraz jaskinie. Ustanowienie pomnika przyrody nastpuje w drodze rozporzdzenia wojewody lub uchwaBy rady gminy. Stanowiskami dokumentacyjnymi s niewyodrbniajce si na powierzchni lub mo\liwe do wyodrbnienia, wa\ne pod wzgldem naukowym i dydaktycznym, miejsca wystpowania formacji geologicznych, nagromadzeD skamieniaBo[ci lub tworów mineralnych, jaskinie lub schroniska podskalne wraz z namuliskami oraz fragmenty eksploatowanych lub nieczynnych wyrobisk powierzchniowych i podziemnych. Stanowiskami dokumentacyjnymi mog by tak\e miejsca wystpowania kopalnych szcztków ro[lin lub zwierzt. Ustanowienie stanowiska dokumentacyjnego nastpuje w drodze rozporzdzenia wojewody lub uchwaBy rady gminy. 7 U\ytkami ekologicznymi s zasBugujce na ochron pozostaBo[ci ekosystemów majcych znaczenie dla zachowania ró\norodno[ci biologicznej  naturalne zbiorniki wodne, [ródpolne i [ródle[ne oczka wodne, kpy drzew i krzewów, bagna, torfowiska, wydmy, pBaty nieu\ytkowanej ro[linno[ci, starorzecza, wychodnie skalne, skarpy, kamieDce, siedliska przyrodnicze oraz stanowiska rzadkich lub chronionych gatunków ro[lin, zwierzt i grzybów, ich ostoje oraz miejsca rozmna\ania lub miejsca sezonowego przebywania. Ustanowienie u\ytku ekologicznego nastpuje w drodze rozporzdzenia wojewody lub uchwaBy rady gminy. ZespoBami przyrodniczo-krajobrazowymi s fragmenty krajobrazu naturalnego i kulturowego zasBugujce na ochron ze wzgldu na ich walory widokowe lub estetyczne. Ustanowienie zespoBu przyrodniczo-krajobrazowego nastpuje w drodze rozporzdzenia wojewody lub uchwaBy rady gminy. Ochrona gatunkowa ro[lin, zwierzt i grzybów ma na celu zapewnienie przetrwania i wBa[ciwego stanu ochrony dziko wystpujcych ro[lin, zwierzt i grzybów oraz ich siedlisk, gatunków rzadko wystpujcych, i zagro\onych wyginiciem oraz objtych ochron na podstawie umów midzynarodowych, a tak\e zachowanie ró\norodno[ci gatunkowej i genetycznej. Ochron gatunkow ro[lin i zwierzt wprowadza si w drodze rozporzdzenia ministra wBa[ciwego do spraw [rodowiska w porozumieniu z ministrem wBa[ciwym do spraw rolnictwa. Decyzje dotyczce ochrony gatunkowej mog by podjte tak\e w drodze rozporzdzenia wojewody. Inne przedmioty ochrony: Ogrody botaniczne, ogrody zoologiczne oraz tereny przewidziane w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego na rozbudow istniejcych lub budow nowych ogrodów podlegaj ochronie w celu zapewnienia ich prawidBowej dziaBalno[ci i rozwoju. Utworzenie i prowadzenie ogrodu botanicznego lub zoologicznego wymaga uzyskania zezwolenia Generalnego Dyrektora Ochrony Zrodowiska. Park gminny  to teren poBo\ony poza obrbem miast i wsi o zwartej zabudowie, pokryty drzewostanem i nieobjty ochron na podstawie ustawy z dnia z 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz.U. z 2003 r. Nr 162, poz. 1568). Mo\e by objty ochron je\eli stanowi wBasno[ gminy, a je\eli stanowi wBasno[ innego podmiotu - za zgod wBa[ciciela. Drzewa (z wyjtkiem owocowych i mBodszych ni\ 5 lat) oraz krzewy i tereny zieleni (trawniki i kwietniki) podlegaj tak\e ochronie prawnej. Ich usunicie mo\e nastpi w drodze specjalnej procedury, po uzyskaniu zezwolenia i za odszkodowaniem (UWAGA  poni\szy tekst stanowi brzmienie aktu prawa i mo\e nie mie nic wspólnego z obserwowan rzeczywisto[ci) 8 Formy ochrony przyrody w Polsce (stan w dn. 31.XII.2009 r.)  wg danych GUS, Ochrona [rodowiska 2010 Lp. Formy ochrony przyrody Liczba Pow. w tys. ha % pow. kraju 1 Parki narodowe 23 1,00 314,5 2 Rezerwaty przyrody 1451 0,5 163,4 3 Parki krajobrazowe 121 8,1 2 518,1 4 Obszary chronionego krajobrazu 418 22,3 6973,1 (384)1 5 U|ytki ekologiczne 6628 0,1 47,33 6 Stanowiska dokumentacyjne 240 0,002 0,83 7 ZespoBy 287 0,3 86,43 przyrodniczo-krajobrazowe 8 Pomniki przyrody 35420 - - 9 Obszary NATURA 2000 OSOP-144 (17,8%); SOOS-364 (12%) (2011 r.) (2010 r.) 428 750 gat. 52 gat. grzybów 10 Ochrona gatunkowa takson zwierzt 57 taksonów ów OgóBem (bez Natury 2000) 10 102,03 32,30 % UWAGA  ze wzgldu na form ustanawiania obszarów Natura 2000  ich powierzchni nie nale|y dodawa bezpo[rednio do siebie, ani do innych form ochrony przyrody 1  rocznik Ochrona [rodowiska 2010 (Wyd. GUS) zawiera sprzeczne dane dot. OChK i znaczco ró\nic si od lat poprzednich (w stosunku do roku 2009 ubyBo ponad 30 OChK, przy jednoczesnym zachowaniu ogólnej powierzchni  dane te budz wtpliwo[ci) Wg danych z 2007 r. w Polsce ochron gatunkow objtych jest okoBo: " 750 gatunków zwierzt (na ok. 33 000 wykazanych w kraju), z tego okoBo 530 gatunków (tj. 70,7%) nale\y do krgowców, a 220 (29,3%) do bezkrgowców. Zatem polskie prawodawstwo chroni gBównie zwierzta wy\sze (88,7% gat. krgowców, nie liczc ochrony cz[ciowej Bowieckiej i rybackiej); " 428 taksonów ro[lin (gatunków lub rodzajów), " 52 gatunki grzybów, " 57 taksonów porostów (gatunków i rodzajów). 9 PozostaBe ustawowe formy ochrony zasobów przyrody  niezawarte w art. 6 Ustawy o ochronie przyrody " Ogrody botaniczne = 33 szt. " Ogrody zoologiczne = 10 szt. (uznane przez Europejskie Stowarzyszenie Ogrodów Zoologicznych i Akwariów) " Parki gminne Ochrona krajobrazu W ujciu prawnym ochrona krajobrazu wprowadzona zostaBa do Ustawy o ochronie przyrody. Oznacza ona caBoksztaBt dziaBaD podejmowanych przez czBowieka, majcych na celu utrzymanie pierwotnych warto[ci, zapewnienie ich trwaBo[ci oraz odnowienie naturalnych lub kulturowych cech (walorów) [rodowiska Bcznie z przejawami dziaBalno[ci czBowieka. Idea ochrony krajobrazu pojawiBa si ju| w XVIII wieku, m.in. w pracach J. Miltona, J. Addisona, J.J. Rousseau. W Polsce ju| w XIX w. rozpoczto zakBadanie parków, których celem byBa ochron krajobrazu. Do czasu rozwinicia nauki o krajobrazie (gBównie za spraw radzieckich uczonych), krajobraz pojmowany byB jak element estetyczny, a jego walory wizane byBy z aspektem widokowym. WspóBcze[nie ochrona krajobrazu jest dziaBalno[ci zapewniajc utrzymanie lub restytucj naturalnych i kulturowych zasobów i walorów okre[lonego [rodowiska geograficznego. Ochrona krajobrazu wi|e si zarówno z ochron przyrody, jak i z ochron zabytków kultury, sztuki, archeologii i folkloru. Wkracza swoimi postulatami w dziedzin planowania przestrzennego. Idea ochrony krajobrazu znalazBa odbicie w filozofii estetycznej. W ostatnich dziesicioleciach, pod wpBywem procesów urbanizacyjnych, idee ochrony krajobrazu przeszBy ewolucj w kierunku planowego ksztaBtowania krajobrazu, a tak|e restytucji warto[ci zdegradowanych rabunkow gospodark. W celu ochrony krajobrazu ustanawiane s parki krajobrazowe, rezerwaty archeologiczne, zespoBy przyrodniczo- krajobrazowe oraz wyznaczane obszary chronionego krajobrazu. Metody planowania krajobrazu wi| si [ci[le z potrzebami gospodarczymi i spoBecznymi oraz warunkami [rodowiska przyrodniczego, przez analiz celowo[ci lokalizacji i ksztaBtowania elementów zagospodarowania, co znajduje wyraz tak|e w licznych ustaleniach prawnych. Ludzie chcc zapewni sobie dobre warunki |ycia zmieniaj krajobraz, dostosowujc go do swoich potrzeb. Ochrona krajobrazu stanowi dzi[ problem midzynarodowy. 10 Procedura postpowania w przypadku usuwania drzew i krzewów (na podst. Ustawy o ochronie przyrody) Art. 83. 1. Usunicie drzew lub krzewów z terenu nieruchomo[ci mo\e nastpi, z zastrze\eniem ust.2, po uzyskaniu zezwolenia wydanego przez wójta, burmistrza albo prezydenta miasta na wniosek posiadacza nieruchomo[ci. Je\eli posiadacz nieruchomo[ci nie jest wBa[cicielem - do wniosku doBcza si zgod jej wBa[ciciela. 2. Zezwolenie na usunicie drzew lub krzewów z terenu nieruchomo[ci wpisanej do rejestru zabytków wydaje wojewódzki konserwator zabytków. 3. Wydanie zezwolenia, o którym mowa w ust. 1 i 2, mo\e by uzale\nione od przesadzenia drzew lub krzewów w miejsce wskazane przez wydajcego zezwolenie albo zastpienia ich innymi drzewami lub krzewami, w liczbie nie mniejszej ni\ liczba usuwanych drzew lub krzewów. 5. Wydanie zezwolenia na usunicie drzew lub krzewów na obszarach objtych ochron krajobrazow w granicach parku narodowego albo rezerwatu przyrody wymaga uzyskania zgody odpowiednio dyrektora parku narodowego albo regionalnego dyrektora ochrony [rodowiska. 6. Przepisów ust. 1 i 2 nie stosuje si do drzew lub krzewów: 1) w lasach; 2) owocowych, z wyBczeniem rosncych na terenie nieruchomo[ci wpisanej do rejestru zabytków oraz w granicach parku narodowego lub rezerwatu przyrody - na obszarach nieobjtych ochron krajobrazow; 3) na plantacjach drzew i krzewów; 4) których wiek nie przekracza 5 lat; 5) usuwanych w zwizku z funkcjonowaniem ogrodów botanicznych lub zoologicznych; 7) usuwanych na podstawie decyzji wBa[ciwego organu z obszarów poBo\onych midzy lini brzegu a waBem przeciwpowodziowym lub naturalnym wysokim brzegiem, w który wbudowano tras waBu przeciwpowodziowego, z waBów przeciwpowodziowych i terenów w odlegBo[ci mniejszej ni\ 3 m od stopy waBu; 8) które utrudniaj widoczno[ sygnalizatorów i pocigów, a tak\e utrudniaj eksploatacj urzdzeD kolejowych albo powoduj tworzenie na torowiskach zasp [nie\nych; 9) stanowicych przeszkody lotnicze; Art. 84. 1. Posiadacz nieruchomo[ci ponosi opBaty za usunicie drzew lub krzewów. 2. OpBaty nalicza i pobiera organ wBa[ciwy do wydania zezwolenia na usunicie drzew lub krzewów. 3. OpBaty za usunicie drzew lub krzewów oraz termin ich usunicia, przesadzenia lub posadzenia innych drzew lub krzewów ustala si w wydanym zezwoleniu. Art. 85. 1. OpBat za usunicie drzew ustala si na podstawie stawki zale\nej od obwodu pnia oraz rodzaju i gatunku drzewa. 2. Stawk za usunicie jednego metra kwadratowego powierzchni pokrytej krzewami ustala si w wysoko[ci 200 zB. 11 Midzynarodowe formy ochrony przyrody Polska jest stron licznych (ponad 70) konwencji midzynarodowych z zakresu ochrony [rodowiska. W dziedzinie ochrony przyrody nale|y w[ród nich wymieni przede wszystkim najwa|niejsze, które skutkuj ustanowieniem midzynarodowych form ochrony: " Konwencja  RAMSAR  z 1971 r., weszBa w |ycie w 1975 r., ratyfikowana przez Polsk w 1978 r.  o ochronie obszarów wodno-bBotnych majcych znaczenie midzynarodowe, szczególnie jako [rodowisko |ycia ptactwa wodnego; " Konwencja Paryska  World Heritage  z 1972 r., weszBa w |ycie w 1975 r., ratyfikowana przez Polsk w 1976 r.  o ochronie [wiatowego dziedzictwa kulturalnego i naturalnego; " Konwencja WaszyngtoDska  CITES  z 1973 r., weszBa w |ycie w 1975 r., ratyfikowana przez Polsk w 1989 r.  o zakazie midzynarodowego handlu dzikimi zwierztami i ro[linami zagro|onymi wyginiciem; " Konwencja HelsiDska  z 1974 r., weszBa w |ycie w 1980 r., ratyfikowana przez Polsk w 1980 r.  obowizujca do 1992 r., a nastpnie  nowa Konwencja HelsiDska  z 1992 r., weszBa w |ycie w 2000 r., ratyfikowana przez Polsk w 1999 r.  o ochronie [rodowiska morskiego obszaru Morza BaBtyckiego; " Konwencja BerneDska  z 1979 r., weszBa w |ycie w 1982 r., przez Polsk ratyfikowana w 1995 r.  o ochronie gatunków dzikiej flory i fauny europejskiej oraz siedlisk przyrodniczych; " Konwencja BoDska  CMS  z 1979 r., weszBa w |ycie w 1983 r., przez Polsk ratyfikowana w 1995 r., - o ochronie wdrownych gatunków dzikich zwierzt " Konwencja o Ró|norodno[ci Biologicznej z Rio de Janeiro  z 1992 r., ratyfikowana przez Polsk w 1995 r. Ponadto Zwiatowa Unia Ochrony Przyrody tworzy [wiatow list parków narodowych ONZ nadajc im kategorie, na której znajduj si obiekty speBniajce okre[lone warunki formalne. Znajduj si na niej wszystkie polskie parki narodowe. Zwiatowe Rezerwaty Biosfery w Polsce  10 obszarów Midzynarodowy Program "CzBowiek i Biosfera" zapocztkowany zostaB przez UNESCO w 1971 roku. Celem programu jest kreowanie zrównowa|onych relacji midzy ludzmi i biosfer, za[ metod realizacji tego zamierzenia jest tworzenie midzynarodowej Sieci Rezerwatów Biosfery. Skupia ona obecnie 553 takie obiekty w 107 krajach [wiata. Rezerwaty maj na celu ochron ró|norodno[ci biologicznej i popraw zdolno[ci obserwowania zmian ekologicznych w obszarze caBej planety. SBu| tak|e pobudzaniu spoBecznej [wiadomo[ci powizaD istniejcych pomidzy ró|norodno[ci ekologiczn i kulturow. Program MaB (CzBowiek i [rodowisko) UNESCO obejmuje 10 obszarów polskich: " ZRB Auknajno (1976)  obejmuje rezerwat przyrody Jez. Auknajno (k.MikoBajek/Zniardw), " ZRB Babia Góra (1976)  obejmuje Babiogórski Park Narodowy, " ZRB SBowiDski (1976)  obejmuje SBowiDski Park Narodowy, " ZRB BiaBowie|a (1976)  obejmuje BiaBowieski Park Narodowy, 12 " ZRB Karpaty Wschodnie (1992)  obejmuje Bieszczadzki Park Narodowy oraz obszary chronione SBowacji i Ukrainy, " ZRB Karkonoski (1992)  obejmuje Karkonoski Park Narodowy i Krkonoaský Narodni Park (Czechy) " ZRB TatrzaDski (1992)  obejmuje TatrzaDski Park Narodowy i Tatranský Narodni Park (SBowacja), " ZRB Puszcza Kampinoska (2000)  obejmuje Kampinoski Park Narodowy, " ZRB Polesie Zachodnie (2002)  obejmuje Poleski Park Narodowy, " ZRB Borów Tucholskich (2010)  obejmuje Park Narodowy Bary Tucholskie i Zaborski Park Krajobrazowy. Lista obiektów wodno-bBotnych konwencji RAMSAR w Polsce  13 obszarów  ogólna powierzchnia = 145 066 ha (rok zgBoszenia) rezerwat Jezioro Auknajno (1977), Park Narodowy Uj[cie Warty (dawniej rezerwat SBoDsk) (1984), rezerwat Jezioro Zwidwie (1984) (k.Polic/Puszcza WkrzaDska), rezerwat Jezioro Kara[ (1984) (k.IBawy), rezerwat Jezioro Siedmiu Wysp (1984) (k.Wgorzewa), BiebrzaDski Park Narodowy (1995), SBowiDski Park Narodowy (1995), rezerwat Stawy Milickie (1995) (k.Milicza/w Dol. Baryczy), rezerwat Jezioro Druzno (2002), NarwiaDski Park Narodowy (2002), Poleski Park Narodowy (2002), Subalpejskie trorfowiska w Karkonoskim Parku Narodowym (2002) Wigierski Park Narodowy (2002). Lista Zwiatowego Dziedzictwa Unesco  obiekty poBo|one w Polsce - lista obiektów objtych szczególn ochron midzynarodowej organizacji UNESCO, filii ONZ, ze wzgldu na ich unikatow warto[ kulturow bdz przyrodnicz dla ludzko[ci. Lista (w lipcu 2008) obejmowaB na caBym [wiecie - 878 obiektów w 145 krajach, w tym 679 obiektów dziedzictwa kulturowego (K), 174 przyrodniczego (P) i 25 mieszanych (K, P). W chwili obecnej Polsk reprezentuje na Li[cie 13 nastpujcych obiektów i zespoBów (wg kolejno[ci wpisu): 1978 - Zabytkowe centrum Krakowa - Kopalnia soli w Wieliczce 1979 - Puszcza BiaBowieska - Obóz koncentracyjny Auschwitz-Birkenau w O[wicimiu 1980 - Historyczne Centrum Warszawy 1982 - Stare Miasto w Zamo[ciu 1997 - Miasto [redniowieczne w Toruniu 1999 - ZespóB zamku krzy|ackiego w Malborku, - ZespóB klasztorny i pielgrzymkowy w Kalwarii Zebrzydowskiej 2001 - Ko[cioBy  Pokoju w Jaworze i Zwidnicy 2003 - Drewniane ko[cioBy poBudniowej MaBopolski w Dbnie PodhalaDskim, Binarowej, Bliznem, Haczowie, Lipnicy Murowanej i Skowej 2004 - Park Mu|akowski w Aknicy 2006 - Hala 100-lecia we WrocBawiu 13 Obszary Chronione Regionu Morza BaBtyckiego (Baltic Sea Protected Area  BSPA  Konwencja HelsiDska)  obiekty poBo|one w Polsce Ochrona przyrody stanowi jeden z priorytetów Komisji HelsiDskiej. Realizowana jest przez promocj Systemu Obszarów Chronionych Morza BaBtyckiego (Baltic Sea Protected Areas - BSPA) stanowi sztandarowy cel w tym zakresie. Polska wyznaczyBa dotychczas 4 obszary BSPA, których oficjalne zatwierdzenie jest w toku. " WoliDski Park Narodowy " SBowiDski Park Narodowy " Nadmorski Park Krajobrazowy " Park Krajobrazowy Mierzeja Wi[lana Ustawa o ochronie przyrody  wybrane pojcia (repetytorium) " gatunek o znaczeniu priorytetowym  gatunek zagro|ony, w odniesieniu do którego Wspólnota Europejska ponosi szczególn odpowiedzialno[ z powodu wielko[ci jego naturalnego zasigu mieszczcego si na terytorium paDstw czBonkowskich Unii Europejskiej; " ekosystem - fragment [rodowiska przyrodniczego na okre[lonym [ci[le obszarze i granicach, cechujcy si silniejszymi (ni\ z otoczeniem) wewntrznymi zwizkami funkcjonalnymi, tworzcy funkcjonaln caBo[ charakteryzujc si wymian energii i materii (np.jezioro, las) " korytarz ekologiczny - obszar umo|liwiajcy migracj ro[lin, zwierzt lub grzybów; " obszar Natura 2000  obszar specjalnej ochrony ptaków, specjalny obszar ochrony siedlisk lub obszar majcy znaczenie dla Wspólnoty, utworzony w celu ochrony populacji dziko wystpujcych ptaków, siedlisk przyrodniczych lub gatunków bdcych przedmiotem zainteresowania Wspólnoty; " ostoja - miejsce o warunkach sprzyjajcych egzystencji ro[lin, zwierzt lub grzybów zagro|onych wyginiciem lub rzadkich gatunków; " otulina - strefa ochronna utworzona indywidualnie wokóB przyrodniczego obiektu chronionego (park narodowy, rezerwat przyrody, park krajobrazowy), zabezpieczajca ten obszar przed zagro|eniami i szkodliwym oddziaBywaniem czynników zewntrznych wynikajcych z dziaBalno[ci czBowieka; " ró|norodno[ biologiczna - zró|nicowanie |ywych organizmów wystpujcych w ekosystemach, w obrbie gatunku i midzy gatunkami, oraz zró|nicowanie ekosystemów; " [rodowisko przyrodnicze - krajobraz wraz z tworami przyrody nieo|ywionej oraz naturalnymi i przeksztaBconymi siedliskami przyrodniczymi z wystpujc na nich biosfer; " sozologia i sozoekologia - terminy okre[lajce nauk o ochronie [rodowiska, stanowice zwroty równowa\ne z pojciem  ochrona [rodowiska , pochodzce od BaciDskiego sozos - chroni. Termin sozologia utworzony zostaB przez prof. Walerego Goetla " [rodowisko - ogólne pojcie stosowane dla okre[lenia zespoBu elementów materialnych, zjawisk, procesów i energii, stanowicych ogóB warunków \ycia na ziemi i decydujcych o \yciu organizmów \ywych; " [rodowisko geograficzne - ziemskie fizyczne i biotyczne otoczenie czBowieka, skBadajce si z naturalnych elementów przyrodniczych ([rodowisko przyrodnicze) i efektów dziaBalno[ci gospodarczej czBowieka (wraz z czBowiekiem); " [rodowisko \ycia czBowieka - ogóB naturalnych warunków przyrodniczych i stworzonych przez czBowieka, stanowicych funkcjonaln jedno[, oddziaBujcych na jego \ycie i zachowanie; 14 " [rodowisko biotyczne (elementy biotyczne) - wszystkie naturalne i antropogenicznie wprowadzone elementy \ywe (flora, fauna i czBowiek); " [rodowisko abiotyczne (elementy abiotyczne) - wszystkie naturalne elementy przyrodnicze nie stanowice form \ycia (klimat, gleby, wody, rzezba terenu, budowa geologiczna); " [rodowisko (elementy) antropogeniczne - wszystkie elementy dziaBalno[ci gospodarczej czBowieka, wprowadzone do [rodowiska geograficznego w sposób sztuczny - jednak\e wprowadzon sztucznie ro[linno[ zalicza si jednocze[nie do elementów biotycznych; " siedlisko przyrodnicze - obszar ldowy lub wodny, naturalny, póBnaturalny lub antropogeniczny, wyodrbniony w oparciu o cechy geograficzne, abiotyczne i biotyczne, stanowicy obszar wystpowania ro[lin, zwierzt lub grzybów w cigu caBego |ycia lub dowolnym stadium ich rozwoju; " siedlisko przyrodnicze o znaczeniu priorytetowym  siedlisko przyrodnicze zagro|one zanikiem na terytorium paDstw czBonkowskich Unii Europejskiej, za którego ochron Wspólnota ponosi szczególn odpowiedzialno[ 15

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Formy ochrony przyrody w woj łódzkim
formy ochrony przyrody
formy ochrony przyrody w Polsce (3)
Ochrona przyrody parki, inne formy, konwencje
Systemy wyklad ochrona jednostki centralnej
Ochrona przyrody i środowiska przyrodniczego w edukacji architekta krajobrazu(1)
OCHRONA PRZYRODY ćwiczenia
Systemy wyklad ochrona we wy
OCHRONA PRZYRODY W LASACH NIEPAŃSTWOWYCHreferat a krol
sprawdzian poznajemy sposoby ochrony przyrody klasa 5
21 S Ochrona przyrody nieożywionej2
sprawdzian z przyrody klasa 5 z dzialu poznajemy sposoby ochrony przyrody
III Ochrona przyrody
OCHRONA PRZYRODY I KRAJOBRAZU W POLSCE
Wyklad 3 Ochrona informacji

więcej podobnych podstron