8122750349

dojścia. Fundamentalnym nośnikiem komunikatu jest leksem. Lemma stanowi przejaw formy i treści. Tłumacz dokonuje transpozycji treści z jednych realiów językowych do drugich, uwzględniając odmienności systemowe. Wszelki przekład międzyjęzykowy, w tym słownik przekładowy, jest swoistym „przejściem przez lustro”, z jednego świata w drugi - czarownym przejściem z jednej imaginacji w inną w sposób niepodlegający w swojej humanistycznej zawartości żadnym wytyczonym rygorom czy nakazom. Te dwa światy pojmowania realności są częściowo spójne, a częściowo równoległe. Zasoby wiedzy, doświadczenie nabyte w czasie egzystencji w obydwu światach językowo-kulturowych, a przede wszystkim talent, geniusz tłumacza dają gwarancję maksymalnej satysfakcji odbiorcy funkcjonującemu w rzeczywistości języka docelowego. W przypadku twórcy słownika przekładowego, podobnie jak przy przekładaniu tekstów (zwłaszcza artystycznych i publicystycznych), istotną rolę - w moim przekonaniu - odgrywa z jednej strony pietyzm, z drugiej - poetyckość, choć oczywiście twórca słownika na emocjach grać nie może. Leksykograf transferuje z jednej rzeczywistości do drugiej konkretny byt niezależny od opisu i interpretacji, a jednak recenzowany w każdym z języków odmiennie i interpretowany poprzez całokształt kultury i cywilizacji. Leksykograf musi spełniać w wyższym stopniu rolę inżyniera dusz, gdyż z jednej strony obowiązuje go inżynierska precyzja w odniesieniu do przedmiotu, a zarazem natchniona poetyckość w odniesieniu do znaczenia. Twórca słownika nie może być archiwistą, który mechanicznie zestawia leksemy. Leksykograf zmuszony jest do nieustannego lawirowania między dwiema wzajemnie ograniczającymi się tendencjami. Z jednej strony poetyką, kreującą jak najszersze pojmowanie znaczenia wyrażenia słownikowego, łącznie z sugerowaniem wyjścia poza pojmowanie pojęciowe języka docelowego, a z drugiej strony - inżynierską dbałością o nienaruszalną zasadę jednoznaczności i komunikatywności przekazu.

Każdy słownik posiada swoistą „filozofię”. Dużą rolę odgrywa specjalizacja słowników. Lemma, zawarta w słowniku, stanowi menu informacji intelektualnej, z której odbiorca czerpie (dokonuje wyboru).

Wymiana poglądów wyrażanych w odmiennych językach wymaga precyzyjnego przekładu, wyzbytego subiektywnej, nawet mimowolnej interpretacji tłumacza. Aby pierwotna treść przyoblekła „nową szatę”, tracąc jak najmniej z zamysłu swego twórcy, translatorzy muszą podporządkować się obowiązującemu kanonowi znaczeń międzyjęzykowych. Ten kanon, podlegający historycznej ewolucji, wyznaczają słowniki przekładowe. To poziom twórców słowników encyklopedycznych i przekładowych w znacznej mierze decyduje o tym, z jakim skutkiem dana społeczność językowa korzysta z

6