872511918

prze/ siebie komputerów. Musiało upłynąć jeszcze trochę czasu, zanim powstały t/w. systemy otwarte, związane jedynie z listą rozkazów procesora, a nie konstrukcją maszyny.

Początkowo system operacyjny umieszczano w pamięci typu ROM, zwykle z jakimś prostym językiem programowania (dominował wówczas BASIC). Tak były budowane komputery ZX Spectrum, ATARI czy Commodorc. Pojawienie się stacji dysków elastycznych oraz dysków twardych stało się impulsem do opracowania tzw. dyskowych systemów operacyjnych.

Funkcje i struktura systemu operacyjnego

System operacyjny jest nadrzędnym programem kontrolującym pracę komputera. Jest on niezbędny dla uruchamiania innych programów i nadzoruje ich działanie.

System operacyjny:

•    pośredniczy pomiędzy użytkownikiem i komputerem oraz programami użytkowymi;

•    zarządza komputerem, m.in. pamięcią operacyjną i zasobami komputera, m.in. plikami zapisanymi na dysku;

•    nadzoruje instalowanie, uruchamianie i wykonywanie innych programów;

•    umożliwia wykonywanie operacji na dokumentach, które tworzy się w programach komputerowych: ich nazywanie, zapisywanie, kopiowanie, drukowanie;

•    sygnalizuje błędy w działaniu komputera i aplikacji.

Główną część systemu operacyjnego stanowi jądro. Jest to zbiór najważniejszych podprogramów systemu. Jądro komunikuje się z urządzeniami zewnętrznymi za pośrednictwem sterowników, a z programami użytkownika - przez powłokę systemu

(rys. I.).

Aplikacje

~ I

1

Interfejs użytkownika powłoka systemu

Jądro systemu operacyjnego	'C= E 9 4 * » "O ^ę * o nr » £
BIOS	GO ^3

Sprzęt

Rys. 1. Ogólna struktura systemu operacyjnego na przykładzie Microsoft Windows

—

—I O

IZ

<—►

.2 ■O

m

1

Razem z danym systemem operacyjnym instalowane są zazwyczaj: podstawowy edytor tekstu, podstawowy edytor grafiki, proste gry.

^ Ćwiczenie 1. Omawiamy najczęściej używane funkcje systemu operacyjnego

Wymień funkcje systemu operacyjnego, z których najczęściej korzysta użytkownik komputera. Na konkretnych przykładach przedstaw ich zastosowania.

Wybrane systemy operacyjne

W kolejnych punktach omówimy kilka systemów operacyjnych, które były kiedyś popularne bądź są powszechnie stosowane w obecnie używanych komputerach i urządzeniach mobilnych.

Najpopularniejszym systemem operacyjnym dla komputerów PC jest opracow any przez firmę Microsoft system Windows (kolejno w wersjach: 3x, 95, 98, ME, NT, ’000, XP, 2003, Vista, 7, 8, 8.1, 10). Komputery Mac wykorzystują systemy z. rodziny Mac OS (Mac OS i nowszą wersję o nazwie macOS). Na prawie każdym komputerze można natomiast uruchomić system Linux darmowy system operacyjny, rozw ijany na licencji GPL.

MS DOS

W 1981 roku w firmie Microsoft powstał system operacyjny MS DOS, który był roz-\\ ijany do roku 1995. Stanowił on nieodłączne wyposażenie setek milionów komputerów osobistych, opartych na konstrukcji IBM PC. Kolejne jego wersje były coraz bardziej rozbudowane i coraz bardziej funkcjonalne. MS DOS to system jednozada-11 Iowy, przeznaczony dla jednego użytkownika. Ma ograniczone możliwości zarzą-d/unia pamięcią, wymaga ograniczenia modułów programów użytkowych do 64 KB, 11 ic posiada prawie żadnych możliwości graficznych.

/. czasem dołożono do niego graficzną nakładkę i tak powstał system znany pod nazwą Microsoft Windows.

Microsoft Windows

System operacyjny Microsoft Windows był odpowiedzią firmy Microsoft na rosną-* e zapotrzebowanie na systemy zorientowane graficznie, wprowadzone wcześniej w komputerach Apple Macintosh. Chociaż pierwsze dwie wersje systemu Windows przeszły prawie niezauważone, to wersja Windows 3 (z roku 1990) wywołała duże zainteresowanie, a prawdziwym bestsellerem okazała się wersja Microsoft Windows 3.11 lor Workgroups, oferująca możliwość pracy w sieci.

Swój sukces Microsoft Windows zawdzięcza standaryzacji wielu elementów użytkowania programów. Do tej pory każdy producent oprogramowania twnrzył własne standardy czcionek, własne systemy menu i nawigacji, własne polecenia. Przyswojenie przy każdym programie tylu nowości wymagało wiele czasu. Microsoft Windows wprowadził standaryzację wielu składników programów, dzięki czemu poznanie nowego programu nie wymaga nauki od podstaw.