8739620440

1.2. Bezpieczeństwo publiczne

Utrzymywanie bezpieczeństwa publicznego jest jednym z najstarszych zadań publicznych³⁹ i jest nierozerwalnie związane z powstawaniem władzy publicznej. W procesie stanowienia prawa, jego stosowania, a nawet w literaturze prawniczej przyjęło się używanie tych określeń jednocześnie, zestawiając je w jeden termin bezpieczeństwo i porządek publiczny. Pojęcia te są na pewno zbliżone, w wielu wypadkach pokrywają się pod względem treści, są trudne do precyzyjnego oddzielenia i mimo wszystko niejednoznaczne.

Od najdawniejszych czasów bezpieczeństwo publiczne urasta do najważniejszych problemów społecznych. Myśliciele okresu Oświecenia, a zwłaszcza przedstawiciele koncepcji umowy społecznej, przywiązywali wielką wagę do tych pojęć jako podstawowej przesłanki inicjującej powstanie państwa w ogóle. Uważali oni bowiem, że potrzeba zapewnienia bezpieczeństwa grupom społecznym oraz poszczególnym jednostkom skłoniła je do pewnej rezygnacji z przyznanego im przez naturę prawa nieograniczonej wolności na rzecz suwerena, który otrzymał zadanie stworzenia określonej struktury państwowej i ustalenia zasad działania państwa oraz poszczególnych jednostek. Poprzez zawarcie odpowiedniej umowy społecznej między społecznością danej grupy a suwerenem określono zakres rezygnacji jednostek ludzkich z nieograniczonej wolności, ustalając zarazem zakres działania władzy suwerena wobec poszczególnych jednostek ludzkich, zapewniając w ten sposób bezpieczeństwo publiczne oraz bezpieczeństwo poszczególnych jednostek ludzkich. Uważa się, że zapewnienie bezpieczeństwa publicznego danej społeczności stanowi podstawowy warunek duchowego i materialnego rozwoju całej grupy zorganizowanej w państwo i żyjących w tym państwie jednostek ludzkich⁴⁰. Zapewnienie bezpieczeństwa oraz spokoju i porządku publicznego⁴¹ należy do zadań wielu organów administracji publicznej, zarówno z systemu administracji rządowej, jak i samorządowej. Część z nich odgrywa jednak w tym zakresie rolę podstawową; są one bowiem specjalnie powołane do realizacji zadań z dziedziny bezpieczeństwa i porządku publicznego. Tę administrację

³⁹    Zob. J. Widacki, Ustrój i organizacja Policji w Polsce oraz jej funkcje i zadania w ochronie bezpieczeństwa i porządku (Reforma Policji - część I), Warszawa-Kraków 1998; E. Ura, Prawne zagadnienia bezpieczeństwa państwa, Krajowa Agencja Wydawnicza, Rzeszów 1988.

⁴⁰    S. Pikulski, Podstawowe zagadnienia bezpieczeństwa publicznego, [w:] Bezpieczeństwo to wspólna sprawa. Ochrona bezpieczeństwa publicznego - rozwiązania systemowe w skali kraju i regionu, materiały poseminaryjne pod red. J. Fiebiga, M. Roga, A. Tyburskiej, Szczytno 2002, s. 39; zob. S. Pikulski, Podstawowe zagadnienia bezpieczeństwa publicznego, [w:] Materiały z konferencji naukowej - Mierki 26-27.10.2000 r„ pod red. W. Bednarka i S. Pikulskiego, Prawne i administracyjne aspekty bezpieczeństwa osób i porządku publicznego w okresie transformacji ustrojowo-gospodarczej, Olsztyn 2000, s. 99-104.

⁴¹    Pojęcia bezpieczeństwo publiczne i porządek publiczny często występują razem - zwłaszcza w przepisach prawa. W niniejszym podrozdziale starano się wyróżnić istotne różnice między tymi terminami.

13