9134300901

materiały

doskonalenia metodycznego

MARIA PRZYCHODŹ IŃSKA IKN, WARSZAWA

0    INTEGRACJI TREŚCI

1    FORM NA LEKCJACH WYCHOWANIA ESTETYCZNEGO

(część II)

ZINTEGROWANA EKSPRESJA ARTYSTYCZNA DZIECI W KLASACH I—IV

Idea i pomysły opisanych w tym artykule lekcji wychowania muzycznego, na których dokonano próby zintegrowania ekspresji artystycznej, wywodzą się z kilku źródeł. Jednym z nich jest wciąż żywa tradycja nurtu Nowego Wychowania. W teorii i praktyce tego nurtu (współpracował z nim Emil Jaques Dalcroze) eksponowana była spontaniczna aktywność dziecka, wyrażająca się w swobodnej ekspresji, szczególnie artystycznej. Dotychczasowym zasadom dydaktycznym, opartym głównie na odtwarzaniu i naśladowaniu, przeciwstawiano swobodę i rozwój zdolności twórczych. Idee nowego wychowania kontynuowało wielu pedagogów, w tym niedawno zmarły Ce-lestin Freinet, który ją wszechstronnie rozwinął¹). W szkołach freinetow-

^ł) Patrz H. Semenowicz: Nowoczesna szkoła francuska technik Freineta. Warszawa 1960, Nasza Księgarnia” oraz Irena Marciniak: Próba zastosov>ania idei „swobodnej ekspresji^ Celestyna Freineta w wychowaniu muzycznym w kl. I—IV. „Wychowanie Muzyczne w Szkole” nr 3/1970, s. 156—164.

skich kładzie się główny nacisk na poznawanie poprzez twórcze działanie, którego ważnymi formami są: ekspresja słowna i plastyczna. Niektórzy nauczyciele rozwinęli .jednak i swobodną twórczość muzyczną dzieci²).

Drugim źródłem idei i pomysłów lekcji integracyjnych jest — wzorem Karola Orffa i jego współpracowników — szukanie modelu wychowania estetycznego (muzycznego) w naturalnych zainteresowaniach i zachowaniach się dzieci. Artystyczna działalność dziecka ma wypływać — według tych założeń — nie z podawanych mu wzorów, a z jego własnych przeżyć i doświadczeń. Jest więc jakby a prio-. ri zinterioryzowana. Manifestuje się w zabawie, która jest formą ujścia aktywności, uczuć, pragnień, ciekawości poznania i wyobraźni dziecka — jest więc pracą, myśleniem, poznawaniem rzeczywistości otaczającej i psychicznej, twórczością — fantazją. W zabawach' dziecka często uczestniczy ruch, słowo, muzyka, obraz — zatem ta pierwsza forma jego twórczości integruje różne typy ekspresji.

Jeszcze jednym źródłem idei integrujących ekspresję artystyczną dzieci jest jeden z nurtów współczesnej psychologii, szczególnie podkreślający rolę ekspresji w życiu człowieka^s). Ekspresja ta jest żywotną potrzebą sarnom realizacji, drogą samopoznania i indy-

²) Le Bohec w piśmie „Sztuka dziecka” analizuje tę twórczość i drogi jej rozwoju. Nagrywane są też płyty z wokalnymi i instrumentalnymi improwizacjami dzieci, uczących się w szkołach freinetowskich.

⁸) Tadeusz Tomaszewski: Problemy i kierunki współczesnej psychologii. Seria Omega, 1968 oraz J. Reykowski (red.): Problemy osobowości i motywacji w psychologii amerykańskiej. Warszawa 1964, PWN.

10