11034

Efekt gospodarczy jest najczęściej wynikiem prowadzonych procesów innowacyjnych, obejmujących badania naukowe, prace badawczo-rozwojowe, wdrożeniowe. W czasie tych procesów tworzone są własne lub wykorzystywane obce dobra niematerialne, w tym przedmioty objęte ochroną własności przemysłowej.

Własność przemysłowa jest rodzajem praw wyłącznych wynikających z narodowego lub międzynarodowego prawodawstwa. Termin ten pochodzi z Konwencji Paryskiej o Ochronie Własności Przemysłowej z 1883 r., ratyfikowanej przez Polskę w 1975 roku. W Polsce obecnie podstawowym aktem prawnym, który reguluje stosunki z tego zakresu jest ustawa z dnia 30 czerwca 2000 roku - Prawo własności przemysłowej.

Wprawdzie Konwencja Paryska nie definiuje pojęcia “własność przemysłowa”, to wymienia jednak przedmioty podlegające ochronie własności przemysłowej. Do tej grupy zalicza: patenty na wynalazki, wzory użytkowe, wzory przemysłowe, znaki towarowe, znaki usługowe, nazwy handlowe i oznaczenia pochodzenia lub nazwy pochodzenia, jak również zwalczanie nieuczciwej konkurencji.

Zazwyczaj wynalazek kojarzy się z odkryciem, nowością, innowacyjnością. Patenty są udzielane na wynalazki, które są nowymi rozwiązaniami określonego problemu. Istotne jest, aby wynalazek dawał możliwość materializacji pomysłu czyli przekształcenia inwencji w innowację. Wynalazek uważa się za nowy, jeżeli nie został, przed datą według której oznacza się pierwszeństwo do uzyskania patentu, udostępniony do powszedniej wiadomości. Pierwszeństwo do uzyskania patentu oznacza się według daty dostarczenia zgłoszenia wynalazku do Urzędu Patentowego. Ze względu na kluczowe znaczenie daty wpływu zgłoszenia urząd ten zapewnia przyjmowanie zgłoszeń w swojej siedzibie przez całą dobę, siedem dni w tygodniu. Ponadto pierwszeństwo oznacza się także według daty zgłoszenia wynalazku za granicą lub wystawienia wynalazku na wystawie w Polsce lub za granicą.

Faza zgłoszenia jest kluczowa dla uruchomienia procedury ochrony wynalazku. Ochrona ta rozpoczyna się od dnia dokonania prawidłowego zgłoszenia, choć realizacja tej ochrony uzależniona jest również od pozytywnego rozpatrzenia zgłoszenia (tj. udzielenia patentu).

Do kategorii tzw. małych wynalazków należą wzory użytkowe. Może to być konkretne ukształtowanie przedmiotu, a nie sam przedmiot, nowe i użyteczne rozwiązanie o charakterze technicznym, dotyczące kształtu, budowy lub zestawienia przedmiotu o trwałej postaci. Wzorem użytkowym jest zatem rozwiązanie nowe, co podobnie jak w przypadku patentu oznacza, że nie jest częścią stanu techniki, a zatem nie zostało wcześniej udostępnione do powszedniej wiadomości ani nie zostało zgłoszone do uzyskania prawa ochronnego na wzór użytkowy. Jest to rozwiązanie użyteczne, pozwalające na osiągnięcie celu mającego praktyczne znaczenie przy wytwarzaniu lub korzystaniu z wyrobów. Powinno to być zatem rozwiązanie które można stosować w sposób powtarzalny. Wzór użytkowy nie musi natomiast mieć cechy poziomu wynalazczego.

Ze względu na podobieństwo kategorii wzoru użytkowego i wynalazku - dotyczących przedmiotu o trwałej postaci - istnieje możliwość wyboru przez uprawnionego czy chce zgłosić rozwiązanie jako wynalazek, czy wzór użytkowy. Na wzór użytkowy jest udzielane prawo ochronne, które wykazuje daleko idące podobieństwo do patentu. Zapewnia ono wyłączność korzystania ze wzoru użytkowego w sposób zarobkowy lub zawodowy na całym obszarze Polski. Prawo do wystąpienia o udzielenie patentu na wynalazek albo prawa ochronnego na wzór użytkowy przysługuje w zasadzie jego twórcy, zaś współtwórcom przysługuje prawo wspólne. Ponadto twórcy wynalazku przysługuje, prawo do wynagrodzenia oraz wymieniania go jako twórcy w opisach, rejestracłi oraz innych dokumentach i publikacjach.

Prawo do uzyskania patentu przysługuje pracodawcy lub zamawiającemu jeżeli twórca

2