12822

godz. 7 szedł do pracy na Uniwersytet w Królewcu, wykładając tam dwie godziny. Przebywał na Uniwersytecie w Królewcu 40 lat. rezygnując z innych lepszych ofert. Żył równo 80 lat.

Do jego najważniejszych dzieł należą:

"Krytyka czystego rozumu".

"Krytyka praktycznego rozumu".

"Krytyka władzy sądzenia".

Kant przystąpił do budowy własnego systemu filozoficznego:

Zaczql od teorii poznania i teorii moralności, które wynikać miały z jego własnej metafizyki. W tych dziedzinach sformułował kilka zasadniczych idei. Po pierwsze, świat zmysłowy jest zjawiskiem ujmowanym przez formy czasu i przestrzeni, a świat umysłowy poznajemy przez nasze pojęcia. Stad też jednoznaczny rozdział matematyki i metafizyki, ta ostatnia jest bowiem produktem czysto umysłowym. Dalej stwierdził, że człowiek jest wolny wewnętrznie, każde indywiduum nosi w sobie prawo, któremu jest posłuszne, a podlega tylko koniecznaściom przyrody. Było to niezwykle ważkie stwierdzenie: człowiek sam w sobie jest wolny, jako człowiek zaś jest zdeterminowany przez przyrodę! Ale nie jest on tylko integralną częścią natury, dlatego też wolność metafizyczna jednostki staje się wolnością praktyczną. Człowiek musi być wolny, gdyż jest rozumny i ma możliwość moralnego wyboru. Jedno zatem warunkuje drugie.

Rację miał Paweł Beylin, gdy pisał, że Kaniowski system moralny jest jednym z najpełniejszych, jakie zna historia, ponieważ obejmitje zarówno postulaty praktyczne, jak i ich filozoficzne uzasadnienie. W swojej filozofii Kant wystąpił bowiem w podwójnej roli: wskazywał, jak należy postępować, a także wyjaśniał san) mechanizm postaw moralnych. Stanisław Brzozowski zattważył celnie, że Kaniowska teoria moralności ma jakby dwa oblicza: niewolnicze i królewskie. Byt bowiem sam, poza określeniami, które wnosi doń umysł, jest dla nas niepoznawalny, wynikać z tego może, że ludzkie czyny bądź są całkowicie wolne, bądź też ich uzasadnienie tkwi w nas. W ludzkości zatem i przez ludzkość byt szuka swych celów i stwarza sam siebie.

Dotychczas filozofowie uważali, że umysł ludzki reaguje biernie na wszystkie bodźce środowiska, które oddziałuje na nasze wrażenia. Umysł jest jednak czynny, ale w jakiej formie? Na to pytanie odpowiedział Kant, który zauważył, że to właśnie aktywność umysłu jest warunkiem poznania, w tyn\ sensie, że na treści doznali zmysłowych, ze swej istoty nietąx)rządkowanych. narzucone są aprioryczne, czyli niezależna od doświadczenia, pojęcia przestrzeni i czasu, które te treści porządkttją. A więc te dwa pojęcia stanowią jakby trwały szkielet naszego poznania, wypełniany przez dane, których dostarczają zmysły. Przestrzeń i czas są swoistą formą oglącki rzeczywistości, niezależną od doświadczenia, gdyż zeń nie wynikają. Taki pogląd na charakter poznania stał się dla Kanta podstawą do skrytykowania tradycyjnej metafizyki i ujęcia matematyki, która składa się z sądów syntetycznych a priori. Sądy takie (aprioryczne) nie wynikają z naszego doświadczenia, ale mając charakter sądów syntetycznych, rozszerzają naszą wiedze oświecie.

Drugim typem sądów były sądy analityczne, w których orzeczenie zawarte jest już w podmiocie, a więc nic nowego one nie wnoszą. Podział sądów na analityczne i syntetyczne oraz aprioryczne i aposterioryczne miał ważki cel. W ten sposób bowiem Kant sprowadzał przeciwietistwo między racjonalizmem a empiryzmem do kategorii sądzenia, a tym samym likwidował owo przeciwieństwo. Sądy a priori w dziedzinie matematyki i przyrodoznawstwa mają wartość obiektywną, sprawa ta jest jednak wątpliwa, gdy przejdziemy na teren metafizyki. A więc człowiek patrzy na świat przez pryzmat dwóch kategorii: przestrzeni i czasu, i tym samym nie poznaje on rzeczywistości takiej, jaką ona jest. Poznanie na tym szczeblu zmysłowym staje się aprioryczne, a więc subiektywne, obraz zaś rzeczywistości otrzymany w wyniku procesu poznania jest obrazem złożonym, w którym elementy subiektywne mieszają się z treściami obiektywnymi. Poza uzyskany w ten sposób obraz człowiek jednak nie może wyjść. Tę właśnie teorie poznania nazywa Kant estetyką transcendentalną. A więc transcendentalne jest dla niego wszelkie poznanie, które zajmiije się w ogóle nie tyle przedmiotami, ile naszym sposobem poznawania przedmiotów, jeśli sposób ten ma być a priori możliwy. System takich pojęć nazywałby się filozofią transcendentalną. Na tej właśnie podstawie koncepcję filozoficzną Kanta zwie się często idealizmem transcendentalnym. (R. Palacz. Klasycy filozofii. Warszawa 1987. s. 160-161)

Wyjaśnienia:

transcendentny-(transcendo= przekraczać) przekraczający granicę doświadczenia, aprioryczny-nie oparty na doświadczeniu.