13807

•    Inne były kary dla niewolników (śmierć, kaiy cielesne), a inne dla ludzi wolnych

•    Społeczny charakter sądownictwa oraz różnorodność sądów,

•    Postępowania było skargowe:

♦    Skargi publiczne (popularne) - przysługujące wszystkim

♦    Skargi pry walne - przysługujące pokrzywdzonym

•    Początki postępowania przygotowawczego prowadzonego przez jednego z archontów thesmotetów Zajmował się przyjęciem skargi, zbielaniem dowodów. Miało to miejsce w sprawach należących do właściwości Heliai,

•    Postępowanie było publiczne i ustne - znajdowało się w nim wiele obrzędowości, np.: sądzenie w dzieii, lub tylko w nocy,

•    Swobodna ocena dowodów przez sędziego - ważną rolę odgrywały zeznania świadków, choć niedopuszczone do nich były zeznania kobiet i dzieci, natomiast niewolnicy składali zeznania na torturach, choć i ludzi wolnych poddawano torturom,

•    Postępowanie było kontradyktoryjne -rola sądu ograniczała się do przysłuchiwania się wywodom stron, które same przedstawiały dowody,

•    Rozwinięte było postępowanie odwoławcze - klasycznym sądem odwoławczym była Heliaia,

•    Nie istniała ochrona przed niesłusznym oskarżeniem — a wręcz przeciwnie zwyczajem był sąd skorupkowy - ostracyzm (polegające na uchwaleniu przez zgromadzenie ludowe wygnanie obywatela, którego uznano za niebezpiecznego dla demokracji ateńskiej, bez jakichkolwiek dowodów')

Sądy orzekające w sprawach karnych w Grecji:

•    Zgromadzenie Ludowe - najwyższy organ w Atenach, składający się z mężczyzn będących pełnoprawnymi obywatelami, rozpoznawało sprawy pizeciwko państwu i wydawało wyroki lub przekazywało do Heliai

•    Heliaia - sąd utwoizony przez Solona, składający się z 6000 członków, losowanych corocznie. Do składu orzekającego wchodziło 501 członków, choć możliwe było orzekanie w sprawie 2- 3 składów Do jej kompetencji należały sprawy niezastrzeżone do właściwości innych sądów.

•    Areopag - składał się z biegłych archontów, orzekał w sprawach o rozmyślne zabójstwa, w sprawach o rany zadane bez skutku śmiertelnego, lecz w zamiarze pozbawienia życia, o podpalenia

•    Efcci - tworzyli sąd w liczbie 51 sędziów, musieli mieć ukończone 50 lat, orzekali głównie w sprawach o podżeganie, pomocnictwo do mężobójstwa, zabójstwa

•    Kolegium Jedenastu - składał się z 10 sędziów i pisarza, orzekał w sprawach ujętych na gorącym uczynku Kiedy oskarżony przyznał się do winy, skazywano go natychmiast na karę śmierci, którą od razu wykonywano.

•    Kolegium Czterdziestu - orzekali w sprawie drobnych przestępstw np: obrazę, zniewagę

Proces karny w Rzymie.

Wyróżnić można podział na dwa okresy:

•    Klasyczny

•    Poklasyczny

Proces klasyczny:

•    Przestępstwa dzieliły się na:

♦    Ścigane z oskarżenia publicznego,

♦    Ścigane z oskarżenia prywatnego

•    Orzecznictwo należał do kwestorów, trybunów, dyktatorów', pretorów, cenzorów', edylów,

•    Sądami kolegialnymi były zgromadzenia ludu, a potem ąuestiones (kilkuset osobowe komisje powoływane przez zgromadzenie ludowe, któremu przewodniczyli pretorowie. Drogą losowania wybierano składy orzekające w określonej sprawie).

•    Warunkiem procesu była skarga oskarżyciela.