13972

do 85km nad pow. Ziemi. Przechodzi w menopauzę; ciśń w górnej granicy jest 200 razy mniejsze niż na pow. Ziemi.

Termosfera - wzrost temp. Do 1200st C na górnej granicy spowodowane absorpcją wysokoenergetycznego promieniowania UV; dolną warstwą termosfery jest Jonosfera - sięga ona do lOOOkm nad pow ziemi; bardzo wysoki stopień jonizacji gazów; górną granica jest egzosfera ->1000km; przechodzi w koronę ziemską.

Rola i znaczenie atm. ziemskiej:    pochłanianie szkodliwego dla org. Żywych

elektroenergetycznego; składnikiem pochłaniającym jest głównie ozon; atm ziemska przepuszcza prom życiodajne (300-2500nm; do fotosyntezy niezbędne jest 400-700nm); chroni przed uderzeniami meteorów, bo są wyhamowywane, rozgrzewają się i spalają; zapewnia niewielki kontrast termiczny, między dniem a nocą zaledwie kilkanaście st C. Na skutek dużej pojemności cieplnej i łagodzącego wpływu wód oceanicznych gromadzących nadmiar energii cieplnej docierającej do pow. Ziemi; w atm ustalił się stan równowagi tlenowej; umożliwia transport i krążenie wody; funkcje azotu zawartego w atm: buduje DNA, RNA, białka, aminokwasy, jest śmietnikiem ludzkiej cywilizacji, gdyż gromadzi zanieczyszczenia.

Zanieczyszczenie - emisja, która jest szkodliwa dla zdrowia ludzi lub stanu środowiska, powoduje szkodę w dobrach materialnych, pogarsza walory estetyczne środowiska lub koliduje z innymi uzasadnionymi sposobami korzystania ze środowiska. Zanieczyszczenia powietrza - stałe, ciekłe lub gazowe domieszki występujące w ilościach przekraczających wartości naturalnych składników atmosfery oraz takie, które nie występują w atmosferze na skutek procesów naturalnych; działanie substancji w powietrze: neutralne, toksyczne bądź korzystne.

Samooczyszczanie powietrza - usuwanie obcych składników albo też ich unieszkodliwianie bez interwencji człowieka w toku naturalnych procesów fizycznych, chemicznych lub organicznych. Suchy opad - bezpośrednie opadanie zanieczyszczeń, następujące w pobliżu źródeł emisji lub w wyniku np. pionowych ruchów powietrza. Mokry opad - opadanie zanieczyszczeń z opadami atmosferycznymi, zanieczyszczenia są przenoszone na duże odległości (lOOOkm). Indeks Jakości powietrza - <I>=£C*/D»<₂«>. Gdzie Cx - stężenie zanieczyszczenia x, Dx - dopuszczalne średnie dobowe stężenie zanieczyszczenia x.

Indeks toksyczności powietrza T=rc**otx, gdzie ot* współczynnik toksyczności zanieczyszczenia x podawany na podstawie eksperymentów.

Zanieczyszczenia wtórne to te, które powstały na skutek reakcji chemicznych zanieczyszczeń pierw/otnych między sobą lub reakcjami zanieczyszczeń z naturalnymi składnikami atmosfery, np. smog, ozon tropo; mogą powstawać w znacznej odległości od źródeł emisji Zanieczyszczenia pierwotne - występują w postaci w jakiej zostały wyemitowane.

Atmosfera zawiera 2/3 fazy zanieczyszczeń tworzących aerozol - układy koloidalne, w których fazą rozpraszającą jest powietrze, a rozpraszaną ciecz lub cząstki ciała stałego. Aerozol - może składać się z pyłu uniesionego z powierzchni ziemi, z zarodników grzybów, bakterii, pyłów, może zawierać sadzę lub cząstki soli morskich oraz rozproszone subst Promieniotwórcze. Utrzymują się w powietrzu zwykle od 1 do kilku dni na poz 1,5 km. Wraz ze wzrostem wysokości czas utrzymywania się w powietrzu się wydłuża. Aerozole wyrzucane ze stratosfery na skutek erupcji wulkanów mogą się utrzymywać nawet do kilku lat. Najwięcej zanieczyszczeń powietrza to zanieczyszczenia gazowe (mat. Nieorganiczna) jedynie 10% zanieczyszczeń to zanieczyszczenia stałe w post. Pyłów. Podstawowym czynnikiem określającym jakość powietrza jest emisja zanieczyszczeń: Wielkość emisji, rozkład przestrzenny, wysokości źródeł emisji (emiterów). Źródła zanieczyszczeń: 1) naturalne - niezorganizowane (erozja, pożary lasów, wybuchy wulkanów, ruchy tektoniczne, procesy gnilne na bagnach, inne) 2) sztuczne - antropogeniczne (niezorganizowane - wysypiska, hałdy, inne) (zorganizowane - procesy wytwórcze, hutnictwo, koksownictwo, gazownictwo, chemia, procesy jądrowe, procesy spalania, silniki, paleniska).

Ze względu na strukturę emisji substancji pyłowych I gazowych do powietrza dzieli się na: zanieczyszczenia podstawowe - powstają głównie w procesach spalania paliw w procesach wytwarzania energii i powszechnie występujące na obszarze całego kraju, np. C0₂, NOx, pył. Oraz zanieczyszczenia specyficzne pochodzą z różnych procesów technologicznych, wykorzystywanych w zakładach przemysłowych NH₃, H₂S, CO, węglowodory. Zanieczyszczenia emitowane ze źródeł mobilnych głównie z samochodów CO, NO*, pył zawieszony, który zawiera metale ciężkie i węglowodory.