15197

IDEALIZM - DOKŁADNIEJ;)

-    podstawą idealizmu jest twierdzenie, że rzeczywistość ma charakter zasadniczo duchowy czy pojęciowy jest jednym z najstarszych i najdłużej utrzymujących się systemów myślowych.

-    w osiemnasto- i dziewiętnastowiecznych Niemczech tacy przedstawiciele idealizmu, jak Jolumn Gottlieh l-ichte (1762-1814) oraz Georg Wilhelm l-Viedricii Hegel (1770-1831) nadawali ton filozofii

Karol Marks (1818-1883), i John Dewey (1859-1952). studiując zagadnienia filozoficzne, znaleźli się pod wpływem koncepcji idealistycznych ł-Yiedrich l-roebel (1782-1852), twórca pierwszych „ogrodów dziecięcych", również oparł swoją metodę wczesnego nauczania dzieci na filozofii idealizmu

nowoangtelscy transcendentahści • Ralph Waldo Emerson (1803-1882) oraz Henry David Thoreau (1817-1862) -wykorzystywali metafizyczne założenia idealizmu do formułowania własnych koncepcji duszy powszechnej czy makrokosmosu i natury

dziewiętnastowieczny reformator szkolnictwa William Torrey Harris (1835-1909), opierając się na heglowskich koncepcjach idealistycznych, zaproponował nowatorski projekt programu nauczania i zmian w oświacie idealizm ma znaczenie nie tylko z historycznego piuikni widzenia. Niektóre jak najbardziej współczesne strategie edukacyjne wywodzą się z tego podejścia i w dużym stopniu się na nim opierają

pojmowanie edukacji jako procesu polegającego na rozwijaniu obecnych u dziecka, choć ukrytych, zdolności ma swoje źródło w epistemologii idealistycznej

koncepcja nauczyciela jako wzorca moralnego i kulmrow ego również ma swoje korzenie w tym nurcie filozoficznym. Przykładem może być tu metoda sokratejska, zasadzająca się na umiejętnym stawianiu dociekliwych pytali mających pobudzić pamięć ucznia

PLATON: TWÓRCA ZACHODNIEJ FILOZOFII IDEALISTYCZNEJ

początków idealizmu w myśli zachodniej upatruje się w po^ądach Mafoua. słynnego ucznia Sokratesa

-    Sokrates zadawał fundamentalne pytania na temat rzeczywistości, wiedzy i natury ludzkiej Platon poszedł dalej niż jego nauczyciel, starając się rozstrzygnąć te podstawowe zagadnienia.

-    Platon poniszał zagadnienia metafizyczne, pytając, jaka jest natura rzeczywistości, oraz epistemologie zne • jaka jest natura wiedzy i w jaki sposób ją zdobywamy? Od tych fundamentalnych kwestii przechodził do zagadnień aksjologicznych, zadając pytanie: Jaki jest związek między wiedzą i przeżywaniem życia w sposób właściwy, czyli jakie kryteria etyczne, moralne i estetyczne powinno spełniać nasze zachowanie?

w dziejach idealistycznej filozofii edukacji ważną rolę odegrała koncepcja nauczyciela jako mentora i ucznia jako podopiecznego, z którym mistrz dzieli się wiedzą.

sofiści twierdzili że zasady etyczne zależą od czasu i miejsca a także od konkretnej sytuacji. Innymi słowy, zachowaiue właściwe pod względem moralnym jest reakcją na zmieniające się okoliczności. Sokrates kwestionował tego rodzaju etykę syniacyjną. głosząc, że to. co prawdziwe, dobre i piękne, jest takim wszędzie, na całym świecie. Uważał, że ludzie powuuu się starać, by ich życie było morabne doskonałe Inaczej niż sofiści którzy twierdzili, że należy uczyć hidzi konkretnych umiejętności zawodowych i specjalistycznych, rozumiał prawdziwą edukację jako zaszczepianie wiedzy niezbędnej każdemu człowiekowi do duchowego rozwoju. Miało to być wychowanie kształtujące ludzi doskonałych pod względem moralnym, którzy w działaniu kienijąsię rozumem. Sokrates byt przekonany, że każdemu wolnemu człowiekowi powiiuio się zapewnić możliwość ogólnej edukacji i dostarczył mocnych argumentów na rzecz edukacji humanistycznej, a przeciwko kształćetuu zawodowemu

Sokrates odrzucał pogląd sofistów, że samo przekazanie uczniowi jakichś informacji lub wyuczenie go konkremej techniki pomoże mu w zdobyciu prawdziwej mądrości. Był zdania, że pojęcia, podstawa prawdziwej wiedzy, są od początku obecne w umyśle i trzeba je tylko sprowadzić do sfery świadomości Dociekliwe pytania mają pobudzić ucznia do tego. by odkrył noszoną w umyśle prawdę • ich zadaniem jest wydobycie utajanych pojęć na powierzchnię świadomości.

podstawowym celem epistemologicznym. jaki postawił sobie Sokrates, było. by ludzie zaczęli definiować siebie, stosując kryteria prawdy uniwersalnej. Dokoiuijąc drobiazgowej autoanalizy, każda osoba powinna poszukiwać prawdy uniwersabiej dla wszystkich przedstawicieli rasy ludzkiej

Sokrates zadawał dociekliwe pytania, które zmuszały jego uczniów do refleksji nad kwestiami zaprzątającymi ludzi od niepamięmych czasów, a dotyczącymi natury życia, prawdy i sprawiedliwości. Prowadząc dialog z wychowankami, skłaniał ich do definiowania podstawowych pojęć, następnie podważał ich propozycje i pomagał im sformułować poprawniejsze i pebuejsze definicje

w edukacji sokratejskiej niezbędne było wytworzeiue silnej osobistej więzi między nauczycielem i uczniem. Miała ona doprowadzić do zaszczepienia uczniowi pewnej skłonności moralnej polegającej na dążeniu do odkrywania prawidy i uczynienia z niej naczebiej zasady porządkującej jego życie W przeszłości tego rodzaju rozwój etyczny nazywany był kształtowaniem charakteru. Współcześni pedagodzy określają go jako „modelowanie" - nauczyciel uosabiatutaj pożądane cechy charakteru, które uczeń powinien naśladować

Platon zagadnieniami edukacyjnymi (i politycznymi) zajął się w dziełach „Państwo* i „Prawa"

Platon odrzucał tezy sofistów głoszących, że postawa etyczna jest uwarunkowana syniacyjnie i że edukację należy ograniczyć do szkolenia zawodowego i specjalistycznego

Platon swoje metafizyczne poglądy opierał na przekonaniu o istnieniu doskonałego, a stąd - niezmiennego -świata idei. takich jak uniwersalne i ponadczasowe pojęcia prawdy, dobra, sprawiedliwości i piękna

2