16407

II.    Poznawanie nowych faktów

Proces poznawania powinien opierać się na czynnościach teoretycznych i praktycznych, dostosowanych do wieku i zdolności uczniów, umożliwiających przyswojenie uczniom określonych wiadomości, nawyków i umiejętności Spostrzeganie- polega na tym, ze patrząc na różne przedmioty, uczeń zauważa, co się mu .rzuca w oczy";

Obserwacja- tym się różni od spostrzegania, że pozwala dochodzić do sądów spostrzeżeniowych, mających dać odpowiedź na postawione pytanie; obserwacje poprzedza się zwykle przygotowaniem przed lekcją wszystkich pomocy naukowych, potrzebnych do zajęć laboratoryjnych lub pokazu;

Sposoby poznania:

A)    Empiryczne:

-poznanie bezpośrednie (obserwacja, spostrzeganie, eksperyment);

-poznanie pośrednie (schematy, mapy, strategie, obrazy, modele);

B)    Werbalne:

-słowo mówione (opis, opowiadanie, pogadanka, wykład, dyskusja);

-słowo drukowane (opis, opowiadanie, praca z tekstem);

Błędy nauczycieli:

-ponaglanie uczniów do wypowiedzi, a zwłaszcza do formułowania wniosków i uogólnień;

-wypowiadanie przez nauczyciela odpowiedzi za uczniów, samodzielne formułowanie wniosków z obserwacji („niecierpliwi nauczyciele")

-zły dobór przedmiotów do obserwacji, warunków, w jakich przebiega kierowanie obserwacją;

Trudności uczniów:

-trudności w skupieniu uwagi na cechach najważniejszych;

-trudności związane ze słabym wzrokiem;

•trudności związane z trójwymiarowością;

-trudności w użyciu słów we właściwym znaczeniu;

-trudności w zrozumieniu i przyswajaniu treści nie związanych z życiem;

-trudności z wyciąganiem wniosków;

-trudności z uchwyceniem wszystkich elementów;

-brak zainteresowania;

III.    Nabywanie pojęć

Proces nabywania pojęć przez uczniów ma charakter złożony. Proces formowania się pojęcia w świadomości ucznia polega on na „odkrywaniu" cech, czyli na abstrahowaniu.

Pojęcia- podstawowa jednostka organizacyjna myślenia, porozumiewania się ludzi, to wytwory poznawania otaczającej rzeczywistości; pojęcia mają cechy, które je opisują i umożliwiają zdefiniowanie; na odróżnienie danego pojęcia od innych pozwalają jego cechy istoty;

Sposoby realizaqi(etapy kształtowania pojęć ogólnych):

-kojarzenie nazw z odpowiednimi przedmiotami;

-tworzenie przedpojęć na podstawie znajomości zewnętrznych cech rzeczy i zdarzeń;

-nabywanie pojęć naukowych;

Metody nauczania pojęć według Arendsa: Arends mówi o cechach istotnych i nieistotnych, w definicji mówi, aby uczyć pojęć z podziałem na przykłady i nieprzykłady:

-dedukcyjna- od ogółu do szczegółu (od reguły do przykładu)- nauczanie bezpośrednie;

-indukcyjna- od szczegółu do ogółu (od przykładu do reguły);

Błędy nauczycieli:

-nieuwzględnianie wszystkich etapów;

-podawanie uczniom gotowych definicji niepołączonych z analizą;

-niewłaściwa realizacja poszczególnych etapów kształtowania pojęć;

-zestawienie przedmiotów nieporównywalnych;

-wprowadzenie zbyt wielu pojęć naraz;

-uogólnienie cech przedmiotów na podstawie zbyt małej liczby przykładów, zły dobór przykładów;

-egzekwowanie od uczniów definicji, pojęć bez sprawdzenia rozumienia ich treści;

•nauczyciele nie starają się wdrażać uczniów do posługiwania się pojęciami w sytuacjach nowych;

Trudności uczniów:

-błędy we wnioskowaniu;