19117

Agnieszka Trzaska

się we wczesnym permie. Wulkanizm miał zmienny charakter, od zasadowego do kwaśnego. Magma mogła przemieszczać się ku powierzchni wzdłuż systemu głębokich spękań.

-    lakolity porfirowe np. Góra Chełmiec,

-    slupy porfirowe np. Wielkie Organy Wielislawskie, które są jednym z najbardziej znanych odsłonięć dolnopemtskich skal wulkanicznych. Są to skały o porfirowej strukturze, z wyraźnymi fenokryształarni kwarcu, skaleni i biotytu. Należą do kwaśnych skal - riolitów. Na nich znajdują się tufy, w najwyższej części profilu Charakterystyczne słupowe spękania, od których nazwano to odsłonięcie organami są wachlarzowato ułożonym ciosem słupowym. Powstał on pod wpływem naprężeń występujących w czasie stygnięcia masy skalnej.

Stosunkowo niedaleko, w okolicy Czarnego Boru, znajdują się kolejne kamieniołomy z dolnopennskimi skalami wulkanicznymi Są to dwa czynne kamieniołomy: Grzędy i Borówko. Skały w tych kamieniołomach nazywane są lokalnie nrelalirami. skład ich odpowiada traehybazaltom. Powstały one w wyniku kilku wylewów lawy. Na świeżym przełamie trachybazalt jest ciemnoszary, błyszczący, o prawie niewidocznych kryształach

W Świerkach kolo Głuszycy są dwa kolejne interesujące kamieniołomy Występujące tu trachybazalty maja strukturę drobnoziarnistą. Na świeżym przełamie, na ciemnoszarym tle zawierającym pirokseny,

widoczne są drobne kryształy skaleni Zwietrzałe skały mają jaśniejsze barwy, od zielonkawej i brunatnej do szaro-różowej.

Ostatnim omówionym odsłonięciem z dolnopennskimi skalami wulkanicznymi jest nieczynny kamieniołom w Thauaczowie kolo Nowej Rudy. Występują w nim skały powstałe z wylewów lawy. Ich skład mineralny odpowiada traehybazaltom. W kamieniołomie odsłania się prawie cały przekrój przez pokrywę lawowa. Znajduje się tam komin enipcyjny, którym wydostawała się magma Obecnie ściana kamieniołomu jest zwietrzała i kanał nie jest widoczny. Struktura skal jest drobnokrystaliczna i dlatego nie można makroskopowo rozpoznać poszczególnych kryształów.